Армияләрнең «Үзәк» төркеме

Армияләрнең «Үзәк» төркеме; Heeresgruppe Mitte
Оештырылу елы	җәй 1940 — ; 8 май 1945
Ил	/ Өченче рейх
Хәрби көчләр	{{{хәрби көчләр}}}
Округлар эчендә
Фронтлар эчендә
Тибы	{{{тибы}}}
Төр	{{{төр}}}
Роль	{{{роль}}}
Хәрби саны	{{{зурлык}}}
Часть	{{{командная_структура}}}
Урнашу	{{{урнашу}}}
Гарнизон	{{{гарнизон}}}
Кушамат	{{{кушамат}}}
Шигарь	{{{шигарь}}}
Төсләр	{{{цвета}}}
Марш	{{{марш}}}
Талисман	{{{талисман}}}
Кирәк-яраклар	{{{кирәк-яраклар}}}
Сугышлар	Икенче бөтендөнья сугышы
Катнашу	«Барбаросса» операциясе:; Белосток-Минск сугышы; Смоленск сугышы; Мәскәү өчен сугыш; «Зейдлиц» операциясе; «Цитадель» операциясе; Багратион операциясе ;
Аеру билгеләре	{{{аеру_билгеләре}}}
Хәзерге командир	{{{хәзерге_командир}}}
Танылган командирлар	Федор фон Бок; Гүнтер фон Клюге; Эрнст Буш; Вальтер Модель; Георг Райнхардт; Фердинанд Шёрнер

Армияләрнең «Үзәк» төркеме (алман Heeresgruppe Mitte) — Алман Кораллы көчләренең (вермахтның) эчендәге гаскәрләрнең оператив-стратегик берләшмәсе.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1939 елның 1 сентябрьдә Алмания Польшага һөҗүм итә. 2 сентябрьдә Бөекбритания һәм Франция Алмания сугышны игълан иткәннәр; Икенче бөтендөнья сугышы башлана. 17 сентябрьдә көнчыгыштан Польшага Советлар Берлеге бәреп керә.

1940 елның 16 августыннан армияләрнең «B» төркемен Көнчыгыш Пруссияга күчереп урнаштыру башланды.

1940 елның 18 декабрьдә Гитлер СССРга һөҗүм итү турындагы «Барбаросса» планны кабул иткән.

ССРБга каршы кампанияны башлау алдыннан армияләрнең «B» төркеме исемен армияләрнең «Үзәк» төркеменә алмаштырды.

1941 елның 22 июненә хәл[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1941 елның 22 июньдә ССРБ чикләре буенда өч алман армиясе төркеме (181 дивизия, шул исәптән 19 танк төмәне, 14 моторлаштырылган дивизия һәм 18 бригада) һәм өч һава флоты булган.

500 километрлы Голдап—Влодава сызыгында Федор фон Бок җитәкчелеге астында армиянең «Үзәк» төркеме (50 алман дивизияләре, 2 алман бригадасы 2нче һава флоты ярдәме белән) урнашкан. Дивизияләр һәм бригадалар 9нче (ком. Адольф Штраус) һәм 4нче кыр (ком. Ганс Гюнтер фон Клюге) армиясе, 2-нче (ком. Гейнц Гудериан) һәм 3нче (ком. Герман Гот) танклар төркеме берләштерелгән. Төркемнең бурычы: флангларда зур көчләре белән һөҗүм иткәч, Белорусиядә дошманның гаскәрләрнең тар-мар итәргә. Аннан соң, Минскта елгыр берләшмәләрен туплангач, тизлектә Смоленск районына чыгарга; шулай итеп, Ленинград районында һәм Балтыйк буенда хәрәкәт итүче дошманның гаскәрләрне бетерү максаты белән "Төньяк" армияләрнең төркеме белән үзара йогынты ясау өчен алшартларны булдыру.

1941 елның 22 июньгә чик буендагы хәрби округларда һәм флотларда 3 289 250 солдат һәм әфисәр, 59 787 орудие һәм миномёт, 12 782 танк (шул исәптән 1475 Т-34 һәм КВ танклары), 10 743 очкыч булган. Өч флотлар эчендә якынча 220 000 кеше, 182 төп класслы кораб (3 линкор, 7 керәйсер, 45 лидер һәм эсминец, 127 су асты көймәсе). Дәүләт чиген саклану чик гаскәрләре үтәгәннәр. Көнбатышыштан һөҗүмне кире кайтару Ленинград, Балтыйк буе аерым, Көнбатыш аерым, Киев аерым һәм Әдис хәрби округларына тапшырылган. Диңгездән аларга Төньяк, Балтыйк һәм Кара диңгез флоты ярдәм итә тиеш булган.

Көнбатыш аерым хәрби округының (ком. Дмитрий Павлов) гаскәрләре үз эченә 3нче (ком. Василий Кузнецов), 4нче (ком. Александр Коробков) һәм 10нчы (ком. Константин Голубев) армияләрне туплаган. Алар Литва көньяк чигеннән Припять елгасына кадәр 470 километрлы фронтта саклануны тотканнар. Шуның өстенә Минск, Слуцк һәм Могилёв янында 13нче армия формалашкан.

1941[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Балтыйк буе стратегик саклану операциясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

22 июньне. Вилнүс юнәлешендә «Үзәк» армия төркеменең 3-нче танк төркеме һәм 9-нчы армиясы Төньяк-Көнбатыш фронтының 11-нче армиясының саклаун ертып, Неман аша барлык өч күперен басып алы һәм Алитус һәм Меркине районындарында елга аша чыкты.

Армияләрнең «Үзәк» төркеме Совет Берлегенең Көнбатыш фронтына каршы сугыша. Көнбатыш фронт Гродно районындагы фронтның контр-һөҗүмән үткәрә. Беларусия саклану сугышы Белосток янында үткән.

27 июнендә алманнар Белосток шәһәрән басып алалар, шуның белән бергә шәһәр тирәсендә Белосток-Минск сугышы барышында 10-нчы совет армиясе чолганышка эләккән.

Июньдә Армияләрнең «Үзәк» төркеменең 2-нче һәм 3-нче танклар төркемнәре ССРБның 3-нче, 4-нче һәм 10-нчы армияләрен Минск шәһәре тирәсендә чолганышка эләктәргәннәр, совет Көнбатыш фронты тар-мар ителгән.

8 июльдә армияләрнең «Үзәк» төркеме Белосток һәм Минск районында чолгап алынган совет гаскәрләрен бетерүне тәмамлады.

Мәскәү өчен сугыш[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1 октябрьне. «Үзәк» армия төркеменең Гудериан 2-нче танк төркеме үз үзәге өлештә Андрей Ерёменко Брянск фронтының 13-нче армия саклаун бөтен тирәнлеккә өзә һәм 60 км алга күчә. 1 октябрьгә 24-нче мотокорпус Севскны басып ала.

Калинин фронты 1941 елның 19 октябрендә Көнбатыш фронтының 22, 29, 30 һәм 31нче армияләреннән оештырылган Мәскәүнең төньяк-көнбатыш юнәлешендә алман "Үзәк" гаскәренә каршы сугышкан. Калинин саклау операциясендә фронт гаскәрләре шәһәрне югалтканнар, ләкин Торжок кырында дошманнарны җиңәләр.

2 октябрьне «Үзәк» армия төркеме Көнбатыш һәм Резерв фронтлар гаскәрләргә китереп бәрде.

Командирлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Армияләрнең «Үзәк» төркеменәң сәргаскәрә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

генерал-фельдмаршал Федор фон Бок (җәй 1940 ел — 18.12.1941)
генерал-фельдмаршал Гүнтер фон Клюге (19.12.1941 — 28.10.1943)
генерал-фельдмаршал Эрнст Буш (29.10.1943 — 27.6.1944)
генерал-фельдмаршал Вальтер Модель (28.6.1944 — 16.8.1944)
генерал-полковник Георг Райнхардт (17.8.1944 — 17.1.1945)
генерал-фельдмаршал Фердинанд Шёрнер (18.1.1945 — 8.5.1945)

Сугыш составы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1941 елның 22 июненә армияләрнең «Үзәк» төркеме эчендә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

4-нче армия — генерал-фельдмаршал Гүнтер фон Клюге
2-нче танк төркеме — генерал-полковник Гейнц Гудериан
3-нче танк төркеме — генерал-полковник Герман Гот
9-нчы кыр армиясе — генерал-полковник Адольф Штраус
Армияләр төркемнәрнең резервлары — 53-нче армия корпусының штабы (Вайсенбергер), 2-нче Армия штабы (фон Вейхс), 293-нче пехота дивизиясе (фон Оберниц)^[1]

Искәрмә. Танк төркемнәрнең пехота дивизиялары .^[1]

1941 елның 30 июненә армияләрнең «Үзәк» төркеме эчендә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

4-нче армия — генерал-фельдмаршал Гүнтер фон Клюге эчендә:
- 2-нче танк төркеме — генерал-полковник Гейнц Гудериан
- 3-нче танк төркеме — генерал-полковник Герман Гот
2-нче кыр армиясе — генерал-полковник Максимилиан фон Вейхс
9-нчы кыр армиясе — генерал-полковник Адольф Штраус

1942 елның 12 августына армияләрнең «Үзәк» төркеме эчендә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1942 елның 22 декабренә армияләрнең «Үзәк» төркеме эчендә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1943 елның 7 июленә армияләрнең «Үзәк» төркеме эчендә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1944 елның 15 июненә армияләрнең «Үзәк» төркеме эчендә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

2-нче кыр армиясе
4-нче кыр армиясе
9-нчы кыр армиясе
3-нче танк армиясе
Белорусиядагы вермахт гаскәрләренең сәргаскәрә

1945 елның 12 мартына армияләрнең «Үзәк» төркеме эчендә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Мәдәнияттә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Владимир Высоцкийның җыры «Солдаты группы „Центр“»:^[2]

По выжженой равнине,
За метром метр,
Идут по Украине
Солдаты группы «Центр».

Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Икенче бөтендөнья сугышында армияләрнең төркеменәң сәргаскәрләре исемлеге

Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Буркхарт Мюллер-Гиллебранд. Сухопутная армия Германии, 1939—1945 гг. — Изографус, Эксмо. — 5000 экз. — ISBN 5-94661-041-4.
Залесский К.А. Вооружённые силы III Рейха. Полная энциклопедия.Вермахт, люфтваффе, кригсмарине. — Эксмо. — 4000 экз. — ISBN 978-5-903339-73-0.
Werner Haupt:
- Bildchronik der Heeresgruppe Mitte, Podzun-Pallas Verlag, ISBN B-0000B-RHY-4
- Heeresgruppe Mitte, Podzun-Pallas Verlag, ISBN B-0000B-RHY-6
Rolf Hinze: Der Zusammenbruch der Heeresgruppe Mitte im Osten 1944, Motorbuch Verlag, ISBN 3-87943-681-9
Franz Kurowski:
- Die Heeresgruppe Mitte 1942/1943, Podzun-Pallas Verlag, ISBN 3-7909-0376-0
- Heeresgruppe Mitte, Podzun-Pallas Verlag, ISBN 3-7909-0748-0
Хаупт В. Сражения группы армий «Центр». — М.: Яуза; Эксмо, 2006. 2012 елның 25 гыйнвар көнендә архивланган.

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

↑ ^1,0 ^1,1 Хезмәт күрсәтү вакытлычы туктатылды
↑ http://www.youtube.com/watch?v=juBUq9dN6wE&feature=related Владимир Высоцкий. «Солдаты группы „Центр“»

[vitebsk-1] 1,0 ^1,1 Хезмәт күрсәтү вакытлычы туктатылды

[2] ttp://www.youtube.com/watch?v=juBUq9dN6wE&feature=related Владимир Высоцкий. «Солдаты группы „Центр“»

[1]

[2]

Армияләрнең «Үзәк» төркеме Heeresgruppe Mitte
Оештырылу елы	җәй 1940 — 8 май 1945
Ил	/ Өченче рейх
Хәрби көчләр	{{{хәрби көчләр}}}
Округлар эчендә
Фронтлар эчендә
Тибы	{{{тибы}}}
Төр	{{{төр}}}
Роль	{{{роль}}}
Хәрби саны	{{{зурлык}}}
Часть	{{{командная_структура}}}
Урнашу	{{{урнашу}}}
Гарнизон	{{{гарнизон}}}
Кушамат	{{{кушамат}}}
Шигарь	{{{шигарь}}}
Төсләр	{{{цвета}}}
Марш	{{{марш}}}
Талисман	{{{талисман}}}
Кирәк-яраклар	{{{кирәк-яраклар}}}
Сугышлар	Икенче бөтендөнья сугышы
Катнашу	«Барбаросса» операциясе: Белосток-Минск сугышы Смоленск сугышы Мәскәү өчен сугыш «Зейдлиц» операциясе «Цитадель» операциясе Багратион операциясе
Аеру билгеләре	{{{аеру_билгеләре}}}
Хәзерге командир	{{{хәзерге_командир}}}
Танылган командирлар	Федор фон Бок Гүнтер фон Клюге Эрнст Буш Вальтер Модель Георг Райнхардт Фердинанд Шёрнер