Индий

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Индий latin yazuında])
КадмийИндий / Indium (In) Аккургаш
Атом номеры 49
Матдәнең тышкы күренеше
Атомның үзлекләре
Атом массасы
(моляр масса)
114,818 (3) а. м. б. (г/моль)
Атом радиусы пм
Ионлаштыру энергиясе
(беренче электрон)
кДж/моль (эВ)
Электрон конфигурациясе
Химик үзлекләре
Ковалент радиусы пм
Ион радиусы пм
Электр тискәрелеге
(Полинг буенча)
Электрод потенциалы
Оксидлашу дәрәҗәсе
Матдәнең термодинамик үзлекләре
Тыгызлык 7,31 г/см³
Моляр җылы сыешлыгы Дж/(K·моль)
Җылы үткәрүчелек Вт/(м·K)
Эрү температурасы K
Эрү җылылыгы 156,2 кДж/моль
Кайнау температурасы 2080 K
Парга әйләнү җылылыгы кДж/моль
Моляр күләм см³/моль
Матдәнең кристаллик рәшәткәсе
Рәшәткә төзелеше
Рәшәткә параметрлары Å
Дебай температурасы K

Индий (лат. Indium, In) — Менделеевның периодик таблицасының 5 период, 13 төркем элементы. Тәртип номеры - 49.

Гади матдә индий — җиңел чүкелүчән, тиз эри, бик йомшак металл, көмөшсу-ак төстә. Химик үзенчәлекләре буенча алюминий һәм галлийга, тышкы күренеше белән цинкка охшаган.

Символы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Индий элементының символы — In (Индий дип укыла).

Планетада индий чыгару динамикасын, USGS мәглүматы буенча[1]

Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Индийны немец химиклары Фердинанд Райх һәм Теодор Рихтер (Richter Theodore) 1863 елда цинклар буенча спектроскопик тикшеренү вакытында таба[2][3]. 1867 елда бөтен дөнья күргәзмәсендә индийның ярты килограмлык коелмасы китерелгән булган инде[4].

Исеменең килеп чыгышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Индийдагы спектрның ачык эмиссия хасияте — индиго төсе. Атама шуннан чыгып бирелгән.

Чыгарып алу[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Индийны цинк һәм әзрәк нисбәттә кара һәм аккургашларның калдыкларыннан җитештерәләр.

Физик үзенчәлекләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Эрү температурасы 156,5985 °C (429,7485 K)
  • кайнау температурасы 2072 °C (2345 K)
  • Тыгызлыгы: 7,362 (+20 °C, г/см³)
    • 7,023 (157 °C, г/см³)
    • 5,763 (2109 °C, г/см³)
  • Пар басымы (терек.баг. мм):
    • 0,01 (912 °C)
    • 0,1 (1042 °C)
    • 1 (1205 °C)
    • 10 (1414 °C)
    • 100 (1688 °C)
  • Даими басым булганда шартлы җылылык сыйдырышлыгы (0-150 °C): 0,238 Дж/га·K

Биологик әһәмияте[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Индий организмда сизелерлек метаболик роль уйнамый[5] Вакытлыча кешенең мускулларында, сөяк һәм тиресендә туплануы мөмкин. III валентлы эрүчән кушылмаларын инъекция белән керткән очракта бөер өчөн агулы булуы ихтимал[6] Озак вакыт индий, гидроксид, оксидлары тузанын суларга туры килгәндә Калып:Тәржемәһез 3 дигән үпкә авыруын тудыруы ихтимал[7]

Индийның эш зонасы һавасында рөхсәт ителгән концентрациясе 0,1 мг/мм3 (Хезмәтне саклау милли институты, АКШ), әмма үпкә ауырулары турында мәглүмат килеп чыккач, кагыйдәләр катгыйлана башлый. Мәсәлән, Япония Милли иминлек һәм хезмәт гигиенасы институты ПДК-ны 0.0003 мг/м3[8] дип билгели.

Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Индий// Большая советская энциклопедия : [в 30 т.] / гл. ред. А. М. Прохоров. — 3-е изд. 10-й т. — М. : Советская энциклопедия, 1969—1978.

Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. U.S. Geological Survey — Historical Statistics for Mineral and Material Commodities in the United States 2013 елның 4 июнь көнендә архивланган. // 2013; INDIUM STATISTICS // USGS, November 8, 2012
  2. Reich, F.; Richter, T. {{{башлык}}}(алм.) // Journal für Praktische Chemie(ингл.) : magazin. — Т. 90. — № 1. — С. 172—176. — DOI:10.1002/prac.18630900122
  3. Калып:Из КНЭ
  4. Schwarz-Schampera, Ulrich; Herzig, Peter M. . — ISBN 9783540431350.
  5. Castronovo, F. P.; Wagner, H. N. {{{башлык}}}(ингл.) // British Journal of Experimental Pathology : journal. — Т. 52. — № 5. — С. 543—559. — PMID 5125268.
  6. W. M.; Gwinn {{{башлык}}}(ингл.) // Toxicological Sciences(ингл.) : journal. — Т. 144. — № 1. — С. 17—26. — DOI:10.1093/toxsci/kfu273 — PMID 25527823.
  7. Alfantazi, A. M.; Moskalyk, R. R. {{{башлык}}} (und) // Minerals Engineering. — Т. 16. — № 8. — С. 687—694. — DOI:10.1016/S0892-6875(03)00168-7
  8. The Technical Guideline for Preventing Health Impairment of Workers Engaged in the Indium Tin Oxide Handling Processes(ингл.). — JNIOSH, 2010.

(ингл.)