Салехард

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Салехард latin yazuında])
Салехард
Карта
Ил Россия
Җөмһүрият Ямал-Ненец автономияле округы
Шәһәр округы Салехард шәһәре шәһәр округы
Координатлар 66°32'тн, 66°38'кнч
Башлык Титовский, Алексей Леонидович[d]
Нигезләнгән 1595
Элеккеге исемнәр Обдорск (1933 елга кадәр)
Мәйдан 28 км²
Халык саны 42 494 кеше
Сәгать кушагы UTC+6
Телефон коды +7 34552
почта индекслары 629000-629008
Кардәш шәһәрләр Азак
Кардәш шәһәрләр Азак

Салехард (рус. Салехард, нен. Саляʼ харад, коми Обдор, хант. Пуӆңават) — Россиядә шәһәр, Ямал-Ненец автономияле округының үзәге, халык саны буенча округының дүртенче шәһәре.

Халык саны — 42 494 кеше.[1]

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Салехард Полуй елгасының Об елгасына кушылган урынында, Төмәннән 1982 километр төньяктарак урнаша. Иң якындагы тимер юл станциясе — Лабытнанги (19 км), ул Обның каршы яктагы ярында урнаша. Элек Салехардта тимер юл стансасы да булган, ләкин Трансполяр магистральен ябу нәтиҗәсендә вокзал да ябылган.[2]

Климат[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Салехард климаты
Күрсәткеч Гый Фев Мар Апр Май Июн Июл Авг Сен Окт Ноя Дек Ел
Абсолют максимум, °C 3,5 1,9 7,0 15,5 24,5 31,6 32,9 28,2 24,8 18,0 7,0 4,0 32,9
Уртача максимум, °C −19,2 −18,7 −10 −4,1 3,6 14,2 19,6 15,7 8,8 −0,2 −11,2 −16,5 −1,5
Уртача температура, °C −23,2 −22,9 −14,9 −9,1 −0,5 9,5 14,8 11,4 5,3 −3 −15,3 −20,6 −5,7
Уртача минимум, °C −27,5 −27,1 −19,7 −14 −4,2 5,2 10,1 7,3 2,2 −5,7 −18,9 −24,8 −9,8
Абсолют минимум, °C −50,3 −49 −45 −37,8 −26,1 −7,2 −1,1 −5 −8,6 −36 −42,2 −45 −50,3
Явым-төшем нормасы, мм 22 20 21 26 36 51 64 69 40 45 29 27 450

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Салахард 1595 елда Обдорск крепосте буларак нигезләнә.

1807 елда крепость корылмалары җимереләләр, Обдорск авылга әверелә.

1923 елга кадәр Тубыл губернасының (1919 елданТөмән губернасының) Берёзов өязе составында. 19231930 елларда — Урал өлкәсенең Обдорск районы үзәге.

1930 елданЯмал-Ненец милли округының үзәге.

1933 елда Обдорск шәһәр тибындагы бистәсенә үзгәртеп корыла, аңа Салехард исеме кушыла.

1938 елда шәһәр статусын ала.

19561975 елда шәһәрнең админнистранив буйсынуда Лабытнанги шәһәр тибындагы бистәсе булган.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1897[3] 1939[4] 1959[5] 1970[6] 1979[7] 1989[8] 2002[9] 2010[1]
~500 ~12 800 16 567 21 929 24 935 32 334 36 827 42 494

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Икмәк комбинаты, балык консервлары заводы, сөт заводы.

Югары уку йортлары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Төмән дәүләт авыл хуҗалыгы академиясе филиалы
  • Урал коммерция һәм хокук ниститутының филиалы
  • Мәскәү финанс-һуманитар академиясе филиалы
  • Дмитрий Менделеев исемле Тубыл дәүләт педагогика институтының филиалы
  • Төмән дәүләт нефть һәм газ университетының филиалы

Фотогалерея[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. 1,0 1,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-11-26 
  2. http://zdr.gudok.ru/pub/23/115658/(үле сылтама)
  3. http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=714
  4. http://www.mojgorod.ru/janao/salehard/index.html
  5. 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  6. 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  7. 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  8. 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  9. 2002 елгы Бөтенроссия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны

Тышкы сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]