Balxaş

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Balxaş latin yazuında])
(Balxaş küle битеннән юнәлтелде)
Balxaş
qazaqça Балқаш

Balxaş küle. Ğälämnän töşerelgän foto
İl

Qazaqstan

Diñgez östendä bieklege

340 m

Ozınlığı

605 km

Kiñlege

9 - 74 km

Mäydanı

16400 km²

Küläme

112 km³

Yar sızığı ozınlığı

2385 km

iñ zur tiränlege

26 m

urtaça tiränlege

5,8 m

Ütä kürenmälelek

1-5,5 m

Sucıyar mäydanı

413 000 km³

Qoyar yılğalar

İli yılğası, Qaratal, Aqsu, Lepsı, Ayaküz

Үрнәк: КарауБәхәсҮзгәртү
Balxaş küle häm qoyar yılğaları
Balxaş küle şäfäq waqıtında
Balxaş küle

BalxaşBalqaş (qazaqça Балқаш) - Qazaqstan könçığış-könyağında urnaşqan yartı töçe kül.

Zurlıq buyınça dönyanıñ ikençe kibmi torğan tozlı küle (Kaspiy diñgezennän soñ) häm iñ zur küllärneñ 13-nçe urında tora.

Kül tar buğaz belän ike öleşkä bülenä, könbatış öleşendä - töçe su, könçığış öleşendä - tozlı su.

Kül Qazaqstannıñ Almatı, Cambıl, Qarağanda ölkälärendä urnaşa.

Küldän könbatışta Betpaq-Dala çüle, tönyaqta - Qazaq Tawlığı (Sarıarqa), könyaqta - Çu-İli tawları urnaşa.

İsem[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Balxaş iseme tatar, qazaq, altay telendä "balqas" süzennän kilep çığa, "balqas" - "tümgäkle sazlıq" digän süz.

Riwäyät[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Borınğı riwäyät buyınça bay Balxaş-sixerçeneñ güzäl İli qızı bulğan. İligä öyläner öçen küp kiäwlär kilgännär: Qıtaydan, Mongoliädän, Boxaradan. Läkin İli yarlı Qaratal-kötüçegä ğaşıyq bulğan.

Qaratal bäygedä otqan, läkin yarsulı Balxaş anı quğan. Balxaş qızı İli şunı belep tuğan öydän qaçqan häm ike söyüçe ike yılğağa äylängän.

Ämma İli ätise Balxaş ğaşıyqlar quşılmas öçen alar arasında töşkän.

Şulay itep Balxaş kübekle külenä äylänep ğaşıyq buluçı İli yılğasın häm Qaratal yığasın mäñgegä büleşkän.

Ädäbiät[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Мариковский, П. И. Вокруг синего озера : (Повесть об озере Балхаш). — Алматы, 2000. — 295 с.
  • Мариковский, П. И. Забытые острова [Оз. Балхаш]. — М.: Мысль, 1991. — 238 с. — ISBN 5-244-00563-4
  • Остроумова, Л.П., Шапов, А.П. Актуальные проблемы гидрометеорологии озера Балхаш и Прибалхашья. — СПб.: Гидрометеоиздат, 1995. — 269 с. — ISBN 5-286-01135-7
  • Романова С. М., Казангапова, Н. Б. Озеро Балхаш — уникальная гидроэкологическая система. — Алматы: *Добровол. о-во инвалидов войны в Афганистане - Братство, 2003. — 175 с. — ISBN 9965-25-105-3
  • Самакова А. Б. Проблемы гидроэкологической устойчивости в бассейне озера Балхаш. — Алматы: Каганат, 2003. — 583 с. — ISBN 9965-25-136-3
  • Сапожников Д. Г. Современные осадки и геология озера Балхаш. — М., 1951.