Механика

Механика
грек. μηχανική
Атама	μηχανική
Кайда өйрәнелә	Инженерлык
Механика Викиҗыентыкта

Меха́ника (грек. μηχανική — машина ясау осталыгы) — җисемнәрнең механик хәрәкәтен өйрәнүче фән. Механика өч бүлеккә бүленә:

• Кинематика — җисемнәрнең хәрәкәтен аларның хәрәкәт итү сәбәпләреннән башка карый.
• Динамика — материаль җисемнәрнең көчләр тәэсир итүе астындагы хәрәкәтләрен һәм аларның үзара яки тирә-яктагы җисемнәр белән тәэсир итүен өйрәнә.

• Статика — жисемнәрнең көчләр тәэсирендә тикторыш халәтен өйрәнә.

Өйрәнү шартлары буенча механика 4кә бүленә:

• Классик механика(зур(x>>h җисемнәрнең кечкенә (v<<c) тизлек белән хәрәкәте.)

• Квант механикасы(v<<c, x~h)

• Релятивистик механика(v~c, x>>h)

• Релятивистик квант механикасы(v~c, x~h)

Бу фән үз башлангычын берничә борынгы мәдәнияттән ала.

Механик системалар

Механика өйрәнүче җисемнәр механик системалар дип атала. Механик система билгеле k санындагы иреклек дәрәҗәсенә ия һәм гомумиләштерелгән q₁, … q_k координаталары белән тасвирлана. Механиканың бурычы булып механик системаларны өйрәнү һәм аларның вакыт буенча эволюциясен билгеләү тора.

Иң мөһим механик системалар булып түбәндәгеләр тора:

• материаль нокта
• гармоник осциллятор
• математик маятник
• абсолют каты җисем
• абсолют сыгылмалы җисем
• тоташ мохит?

Классик механика

${\vec {F}}={\frac {\mathrm {d} }{\mathrm {d} t}}(m{\vec {v}})$ Ньютонның икенче кануны

Тарих… Фундаменталь төшенчәләр Киңлек · Вакыт · Масса · Көч Энергия · Импульс Тәгъбирләр Ньютон механикасы Лагранж механикасы Гамильтон механикасы Гамильтон — Якоби тәгъбире Бүлекләр Гамәлле механика Һава механикасы Тоташ мохит механикасы Геометрик оптика Статистик механика Галимнәр Галилей · Кеплер · Ньютон Эйлер · Лаплас · Д’Аламбер Лагранж · Һамильтон · Коши

Квант механикасы

$\Delta x\cdot \Delta p_{x}\geqslant {\frac {\hbar }{2}}$

Билгесезлек принцибы

Математик нигезләр

Нигез Классик механика · Планк даими зурлыгы · Интерференция · Гамильтониан (квант механикасы) Фундаменталь төшенчәләр Квант халәте · Дулкынча функция · Квант кушуы · Квант буталчылыгы · Катнаш халәт · Үлчәнеш · Билгесезлек · Паули мәсләге · Дуализм · Декогеренция · Эренфест теоремасы · Туннель эффекты· Джозефсон эффекты Тәҗрибәләр Дэвиссон — Джермер тәҗрибәсе · Поппер тәҗрибәсе · Штерн — Герлах тәҗрибәсе · Юнг тәҗрибәсе · Белл тигезсезлекләрен тикшерү · Фотоэффект · Комптон эффекты Тәгъбирләр Шрөдингер мәсләге · Һейзенберг мәсләге · Үзара тәэсир итешү мәсләге · Матрицалы квант механикасы · Хәрәкәт юллары буенча интеграллар · Фейнман диаграммалары Тигезләмәләр Шрөдингер тигезләмәсе · Паули тигезләмәсе · Клейн — Гордон тигезләмәсе · Дирак тигезләмәсе · фон Нейман тигезләмәсе · Блох тигезләмәсе · Линдблад тигезләмәсе · Һейзенберг тигезләмәсе Аңлатмалар Копенгаген аңлатмасы · Яшерелгән параметрлар теориясе · Күпгаләм аңлатмасы Теория үсеше Кырның квант теориясе · Квант электродинамикасы · Глэшоу — Вайнберг — Салам теориясе · Квант хромодинамикасы · Стандарт моделе · Квант гравитациясе Катлаулы темалар Кырның квант теориясе · Квант гравитациясе · Барлык теориясе Билгеле галимнәр Планк · Эйнштейн · Шрөдингер · Һейзенберг · Йордан · Бор · Паули · Дирак · Фок · Борн · де Бройль · Ландау · Фейнман · Бом · Эверетт

Шулай ук карагыз: Портал:Физика

Шулай ук карагыз

• Классик механика
• Квант механикасы