Törek tele

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Törek tele latin yazuında])
(Törekçä битеннән юнәлтелде)

Бу мәкаләнең кирилл әлифбасындагы игезәге бар.

Törekçä ul Törki tellärneñ berse. Söyläşüçeläreneñ 70 millionı Törkiädä yäşi.


Törekçä (Türkçe)
İllärdä: Törkiä
Töbäklär:
Tulayım söyläşä: 85 million
Däräcä: 10
Tel ğäiläse: Altay telläre (bäxäsle)
Törki tellär
Oğız
Törekçä
Räsmi xälät
Räsmi tel sanala: Törkiä, Kípr
Küzätüdä tora: -
Tel kodları
ISO 639-1 tr
ISO 639-2 tur, ota
SIL TRK

Dönyada taralu[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Räsmi tel bulu[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Söylämnär[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Yanğırış[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Yazu[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Törek tele tatar tele belän çağıştıru[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Sayılar / İsäp[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Kaç? / Niçä, küpme?[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1 bir ber
2 iki ike
3 üç öç
4 dört dürt
5 beş biş
6 altı altı
7 yedi cide
8 sekiz sigez
9 dokuz tuğız
10 on un
11 onbir unber
12 oniki unike
13 onüç unöç
14 ondört undürt
15 onbeş unbiş
16 onaltı unaltı
17 onyedi uncide
18 onsekiz unsigez
19 ondokuz untuğız
20 yirmi yegerme
21 yirmibir yegerme ber
30 otuz utız
40 kırk qırıq
50 elli ille
60 altmış altmış
70 yetmiş citmeş
80 seksen siksän
90 doksan tuqsan
100 yüz yöz
200 ikiyüz ike yöz
1000 bin meñ
10000 onbin un meñ
1000000 milyon million
37 otuzyedi utız cide
125 yüzyirmibeş yöz yegerme biş
1.5 birbuçuk ber yarım
2/3 üçte iki öçtän ike
1/2 yarım yartı, yarım
1% yüzde bir ber prosınt, yözdä ber
1+1 bir çift ber par
(1+1)+(1+1) iki çift ike par

Kaçıncı? (Hangisi?) / Niçänçe? (Qaysı?)[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1 birinci berençe
2 ikinci ikençe
3 üçüncü öçençe
4 dördüncü dürtençe
5 beşinci bişençe
6 altıncı altınçı
7 yedinci cidençe
8 sekizinci sigezençe
9 dokuzuncu tuğızınçı
10 onuncu unınçı
11 onbirinci unberençe
20 yirminci yegermençe
31 otuzbirinci utız berençe

Renkler / Töslär[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

beyaz, ak aq
lacivert zäñgär
mavi (gök) kük
yeşil yäşel
sarı sarı
kırmızı, kızıl qızıl
kahverengi körän
turuncu qızğılt-sarı
alacalı (alaca bulaca) çuar
pembe al, alsu
gümüş kömeş
gri, boz sorı
mor miläwşä
açık aqsıl
koyu qarañğı
parlak yap-yaqtı, açıq
açık mavi aqsıl-zäñgär
parlak kırmızı cete qızıl
koyu sarı bik sarı
siyah, kara qara
leylak, eflatun miläwşä, şämäxä

Sıfatlar / Sífatlar[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

büyük böyek
yüce (ulu) olı, zur
yüksek, üstün biek, yuğarı
sicak, kaynar esse, qaynar
kirli, pis pıçraq, şaqşı
koyu, yogun quyı
ucuz arzan
sert, katı qatı
canlı, diri canlı, tere
sıvık, açık (çay için) sıyıq (çay öçen)
yağlı(semiz) simez, maylı
ekşi äçe
kısa qısqa
güzel matur, çibär, güzäl
yuvarlak tügäräk
hafif ciñel
küçük keçkenä, bäläkäy
genç yäş
sulu yüeş, sulı
karanlak, bulutlu qarañğı, yamansu
yumuşak yomşaq
aşağı, alçak tübän, tebenek
yeni yaña
keskin, sivri ütken
kötü, çaresiz naçar
dolu tulı
boş buş
taze saf, yaña
zayıf, güçsüz zäğif, köçsez
tatlı tatlı, ballı
yaşli, kart qart, olı
eski iske
kuru, susuz qorı, susız
tuzlu tozlı
gülünç, komik kölkele, qızıq, komik
çiğ, pişmemiş yüeş, dımlı, peşmägän
yürekli, bahadır qíu, batır
karanlık qarañğı
ılık cılı
ağır awır
iyi yaxşı, äybät
soğuk, serin suıq, salqın
temiz, pak çista, päq
saf saf
geniş kiñ
ışık, aydın yaqtı, açıq

Zamirler / Almaşlıqlar[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Ben Min
Sen Sin
O Ul
Biz Bez
Siz Sez
Onlar Alar
Benim, benimki Minem, mineke
Senin, seninki Sineñ, sineke
Onun, onunku Anıñ, anıqı
Bizim, bizimki Bezneñ, bezneke
Sizin, sizinki Sezneñ, sezneke
Onların, onlarınki Alarnıñ, alarnıqı
Kendimi /özüme Üzemne
Kendini/ özüne Üzeñne
Kendi/özü Üzen
Kendimizi Üzebezne
Kendinizi Üzegezne
Kendileri/ özleri Üzlären
en
bütün, tam böten, barlıq, barça
her här, törle
Türlü kişiler var Törle keşelär bar
o tege
bu değil bu tügel
hiçkimse berkem dä, hiçkem
Burada hiçkimse yok monda berkem dä yuq
hiçbirşey hiçnärsä, hiçbernärsä
hiçkimseye söyleme Berkemgä dä äytmä (söylämä)
o hiçbirşey bilmiyor ul bernärsä dä belmi
onun hiçbirşeyi yok anıñ bernärsäse dä yuq
o bugün boş Ul bügen buş
Ben hiçbirşeye hayret etmiyorum Min bernärsägä dä ğäcäplänmim
hiçkimseninki, hiç birininki berkemneke dä
sorulacak kimse yok soraşırğa berkem dä yuq
onu düşünmeye gerek yok bu turıda uylap torası da yuq
mazaret yok aqlanası yuq
kimdir kemder
kim olursa kem dä bulsa
bir kimse berär kem
ne olursa närsä dä bulsa
birkaç berniçä
kaç? ne kadar? niçä? ni qädär? niçäw?

Dil / Tel[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

konuş /söyle söyläş
Maalesef ben tatarca bilmiyorum Qızğanıç, min Tatarça belmim (söyläşmim)
Ben tatarca sözleşmeyi öğrenmek istiyorum Min Tatarça söyläşergä öyränergä telim
Lütfen(zinhar) ağır konuşunuz Aqrınraq söyläşegezçe, zínhar
O ne söyledi? Ul ni söyläde? (Ul närsä äytte?)
anla añla
Siz beni anlıyormusunuz? Sez mine añlísızmı?
Ben sizi anladım (anlamadım) Min sezne añladım (añlamadım)
Ben sizin söylediklerinizin hepsini anladım. Min sez äytkännärneñ häresen (barısın) da añladım.
Lütfen, tekrar ediniz! Zínhar, qabat äytep itegez.
söyleyiş äyteleş
Bana tatarcanın söyleyişi zor geliyor. Miña Tatarça äyteleş qíın kilä (birelä).
söz, kelime süz
Bu kelimenin tatarcası nedir? Bu süzneñ Tatarçası niçek?
Siz Başkırtça biliyor musunuz? Sez Başqortça beläsezme?

Selâmlaşma / Sälâmläşü[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Selâm! Sälâm!
Merhaba! İsänme(sez)!
Hayırlı günler (sabahlar, akşamlar)! Xäyerle kön (irtä, kiç)!
Hoşgeldiniz, değerli dostlar (arkadaşlar)! Räxim itegez (Xuş kildegez), qäderle duslar (arqadaşlar)!
Sizi gördüğüme memnunum(şad oldum). Sezne kürüemä şatmın.
Hakkınızda çok şey işittim/duydum. Xaqığız (Sezneñ turında) bik küp işettem.
Haliniz niçe? / Nasılsın(ız)? Xällär(egez) niçek?
İyiyim. Äybät.
Akrabalarınız nasıl? Tuğannarığız niçek yäşi?
Hepsi iyiler. Härese (barısı) isän-saw.

Tanışmak / Tanışu[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

İzninizle tanışabilir miyiz? Sezneñ belän tanışırğa röxsät itegez.
Sizinle tanıştığımıza çok memnunum. Sezneñ belän tanışuğa bik şatmın
Ben sizi bir yerde görmüş gibiyiym. Min sezne qaydadır kürgän kebek.
ad, isim isem, at
soyad, soyisim näsel (iseme), famili
İsminiz nedir/nicedir? İsemegez niçek?
İsmim... İsemem...
Siz nerede yaşıyorsunuz? Sez qayda yäşisez?
Ben Kazan şehrinde yaşıyourum. Min Qazan şähärendä yäşim.
Siz nereden geldiniz? Sez qaydan kildegez?
İstanbul'dan geldim. Ístanbuldan kildem.

Teşekkür / Räxmät[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Teşekkür ederim, teşekkürler! Räxmät!
İlginiz için teşekkürler! İğtibarığız öçen räxmät!
Çok teşekkürler! Bik zur räxmät!
Ben size çok borçluyum. Min sezgä bik burıçlımın.
Rica ederim. Räxmät äytmäsägez dä bula.
Çok memnunum. Bik qänäğätmen.

Vedalaşma, dilek bildirme / Xuşlaşu, teläk belderü[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Hoşçakal(ınız)! Xuş, saw bul(ığız)! İsän-saw qalığız!
Yeniden görüşmek üzere! Yaña oçraşularğa qädär!
Hayırlı geceler! Tınıç yoqı!
Hayırlı yolculuklar! Xäyerle yul!
Selam söyle(yiniz)! Säläm äyt(egez), tapşır(ığız)!
Görüşürüz! Kureşerbez!
Yarına kadar!/Irağa kadar İrtägägä qädär!

Vücut organları / Tän öleşläre (organnarı)[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

saç çäç
saç tara çäçne tara
göz küz
kara gözler qara küzlär
diş teş
diş fırçalamak teşlärne tazartu
ayak ayaq
ayağa giy ayaqqa ki
baş baş
başım ağrıyor başım awırta
burun borın
ağız awız
parmaq barmak
el qul
tokalaşalım qullarnı qısíq
kulak qolaq
bıyık míıq
bıyığı traş et míıqnı qır
dil tel

İç organlar / Eç orğannar[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

ciğer bawır
böbrek böyer
bağırsaklar eçäklär
kalp(yürek) yöräk
mide aşqazan

Özür dilemek / Ğafu ütenü[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Lütfen affediniz Zínhar öçen ğafu itegez
Sona kaldığım için özür dilerim Soñğa qalğanım öçen ğafu itegez
Çok üzgünüm Bik qızğaniç
Affedersiniz, ben farklı düşünüyorum Ğafu itegez. min ikençe törle uylím
Affedersiniz, ben size mani oluyor muyum? Ğafu itegez, min sezgä qomaçawlímmı?

Monı da qara[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Tışqı sıltamalar[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]