Toki Pona

Toki Pona ul Sonja Elen Kisa uylap çığarğan yasalma tel. Berençe mäl anıñ dönyağa çığuı 2001. yılnıñ cäyendä bulğan. Toki – tel, Pona – yaxşı.

Toki Pona iñ keçkenä tel wä Kisa anı tormışta qullanu öçen uñaylı itterep tırışqaníı. Niättä äz tırışu arqılı kiñ mäğnä birü ide. Näticä şundí: tel 14 awazdan wä 118 süzdän genä tora. Ul yärdämçel xalıqara tel bulu öçen tügel, Daoism fälsäfäse nigezendä genä uylap çığarılğan. Mäsälän miña salqın diü urınına, Toki Ponaça minem cılılıq tübän bula.

Yañğırış

Toki Pona awazları sanı keçkenä. Alar Yapon telendägelärgä axşaş. İceklär tözeleşe buyınça tel CV(n) tellärenä kerä, yäğni icek tartıq belän suzıqtan tora. Törki teldä kük [c], [v], [f] awazları yuq.

  a   e   i   o   u    Toki Pona [u] tügäräk bula da bulí ala.
 ka  ke  ki  ko  ku    
 sa  se  si  so  su    
 ta  te      to  tu    [ti] icege [si] icegenä äwerelde.
 na  ne  ni  no  nu
 pa  pe  pi  po  pu
 ma  me  mi  mo  mu
 ja  je      jo  ju    [j] == IPA [j] (<y>). 
 la  le  li  lo  lu    [ji] icege [i] icegenä äwerelde.
 wa  we  wi            [wu] wä [wo] –› [u] wä [o].
         n             icek-axır

Süz eçendä icek-axırdağı n borınlı tartıqlar aldınnan tora almí. Tartıqsız iceklär süz aldında ğına bula'la. Sandhi tä'sire [np] icegen [mp] yä ki [mb] iceklärgä üzgärtä.

Ğädättä, basım berençe icekkä töşä.

Süzlek

118-süzle Toki Pona süzlegenä ğadí tormışta oçrí torğan äybergärgä ğına bäyle süzlär kergän. Bu süzlär İngliz, Tok Pisin, Fin, Görce, Dutç, Akadian Frans, Éspéranto, Xrowat, Qıtay tellärennän tuğannar.

Monı da qara: Toki Pona süzlege

Sannar

Toki Pona süzlegendä «ber» (wan), «ike» (tu) wä «küp» (mute) öçen genä süz bar. “Sífır” öçen “yuq” mäğnäse belän ala süze qullanıla. luka (yäğni “qul”) süze “biş” öçen qullanıla (telneñ uylap çığaruçı anı xäzer qullanmí inde, ämma başqa söyläşüçelär isä qullanalar).

Ädäbiät

Toki Pona ädäbiäte bügengä dini mätennär, şiğerlär wä qısqa xikäyälärdän tora. Anıñ belän 10-20 söyläşä torğan keşe bar, kübese Tönyaq Amerikada.

Päräwezdä

• Toki Pona teleneñ räsmi säxifäse
• Räsmi bulmağan Toki Pona säxifäse, däresleklär wä mätennär
• Başqa räsmi bulmağan Toki Pona säxifäse 2005 елның 10 март көнендә архивланган., Toki Pona öçen ikençe ímla
• Programnar, tel centekläw, däresleklär, läñkerlär