Эчтәлеккә күчү

Моздок

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Моздок latin yazuında])
(Мәздәк битеннән юнәлтелде)
Моздок
осет. Мæздæг
Байрак[d]
Нигезләнү датасы 1763
Сурәт
Рәсми исем Мæздæг
Дәүләт  Россия
Нәрсәнең башкаласы Моздокское городское поселение[d][1] һәм Моздокский район[d]
Административ-территориаль берәмлек Моздокское городское поселение[d], Кавказская губерния[d], Әстерхан губернасы, Кавказская губерния[d], Ставрополь губернасы, Терек өлкәсе, Моздокский отдел[d], Терек губернасы[d] һәм Моздокский район[d]
Сәгать поясы UTC+03:00
Халык саны 4097 (1803)[2],
4209 (1825)[3],
6680 (1850)[2],
10 000 (1856)[4],
9300 (1897)[4],
20 200 (1913)[4],
11 955 (1915)[2],
10 840 (1923)[2],
14 000 (1926),
15 500 (1931)[4],
19 081 (1939)[5],
25 611 (1959)[6],
31 000 (1967)[4],
32 350 (1970)[7],
34 300 (1976)[2],
34 394 (1979)[8],
38 037 (1989)[9],
39 300 (1992)[4],
39 100 (1996)[4],
39 200 (1998)[4],
39 300 (2000)[4],
42 865 (2002)[10],
42 900 (2003)[4],
41 800 (2005)[4],
41 300 (2006)[4],
40 800 (2007)[4],
40 500 (2008)[4],
40 383 (2009)[11],
38 768 (2010)[12],
38 698 (2011)[13],
39 089 (2012)[13],
39 232 (2013)[13],
39 432 (2014)[13],
40 042 (2015)[14],
40 564 (2016)[15],
41 409 (2017)[16],
41 728 (2018)[17],
42 155 (2019)[18],
42 039 (2020)[19],
36 784 (2021)[20],
35 662 (2023)[21]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 131 метр
Мәйдан 17 км²
Почта индексы 363750
Җирле телефон коды 86736
Карта
 Моздок Викиҗыентыкта

Моздок, Мәздәк[22] (осет. Мæздæг (info), рус. Моздок) — Төньяк Осетия республикасындагы шәһәр, Моздок районының админитратив үзәге.

Халык саны — 38 748 кеше.[23]

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр Терек-Кума түбәнлегенең көньяк кырыенда, Терек елгасының сул ярында, Владикавказдан 92 километр төньяктарак урнашкан. Тимер юл станциясе, автомобил юллар төене.

Исем чыганагы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

«мэз дэгу» сүзләре чиркәсчәдән "кара урман" дигәнне аңлата.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Шәһәр рус табигълыкка күчкән һәм праваслау динен кабул иткән кабарда кенәзе Кургока Кончокин (чукынганнан соң — Андрей Иванов) тарафыннан 1763 елда ныгытма буларак нигезләнгән.

1785 елдан — Кавказ наместниклыгының өяз шәһәре. 1822 елдан — Кавказ (1847 елдан — Ставрополь) өлкәсненең Моздок өязе үзәге. 1863 елда Терек өлкәсе составына күчерелә. 1897 елда — Терек өлкәсе Пятигорск округының өяз үзәге булмаган шәһәр.

19-20 гасырла рубежында — бистә, 1920-еллардан яңадан шәһәр. 1944 елда Ставрополь крае составыннан Төньяк Осетияга күчерелә.

Бөек Ватан сугышы барышында (1942 елның 25 августы) шәһәр алман-фашист гаскәрләре тарафыннан басып алына. 1943 елның 3 гыйнварында азат ителә.

Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

1856[24] 1897[25] 1913[24] 1939[24] 1959[26] 1970[27] 1979[28] 1989[29] 2002[30] 2010[23]
~10 000 9 330 ~20 200 ~19 100 25 611 32 350 34 394 38 037 42 865 38 748

Милли состав[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Милләт 1897[25] 1926[31] 1959[32] 1970[33] 1979[34] 1989[35] 2002[36] 2010[37]
руслар 48,6% 58,2% 75,8% 71,2% 70,7% 66,7% 62,7% 58,1%
осетиннар 7,4% 4,7% 4,5% 6,6% 6,4% 7,0% 7,7% 9,3%
комыклар 0,6% -,-% -,-% 1,0% 1,4% 2,2% 4,6% 7,1%
әрмәннәр 24,9% 16,1% 6,7% 5,6% 5,5% 5,1% 6,1% 6,2%
чеченнар 0,0% -,-% -,-% -,-% -,-% -,-% 4,2% 3,5%
кабардалылар 2,9% 2,3% 1,9% 2,2% 2,5% 3,0% 3,2% 3,2%
төрекләр 0,4% -,-% -,-% -,-% -,-% -,-% 0,9% 2,0%
украиннар 3,8% 5,2% 5,2% 4,8% 4,1% 4,2% 2,2% 1,5%

Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Азык-төлек сәнәгатенең ширкәтләре: иткомбинат, сөт заводы, сыра капйнату заводы, шәраб заводы.

Гардиналар фабрикасы, кирпеч заводы.

Шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ ОКТМО
  2. ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Население Северной Осетии. 2016-04-10 тикшерелгән.
  3. ↑ Административно-территориальное устройство Ставрополья с конца XVIII века по 1920 год : [арх. 22 декабрь 2017] : Калып:Lg / Комитет Ставропольского края по делам архивов, Государственный архив Ставропольского края ; сост. Г. А. Никитенко (отв. сост.), Е. Б. Громова, М. И. Кривнева. — Ставрополь : ОАО «Издательско-полиграфическая фирма «Ставрополье», 2008. — 399 с.
  4. ↑ 4,00 4,01 4,02 4,03 4,04 4,05 4,06 4,07 4,08 4,09 4,10 4,11 4,12 4,13 Народная энциклопедия «Мой город». Моздок. 2014-06-21 тикшерелгән.
  5. ↑ Всесоюзная перепись населения 1939 года. Численность городского населения СССР по городским поселениям и внутригородским районам.
  6. ↑ Всесоюзная перепись населения 1959 года. Численность городского населения РСФСР, её территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу. Демоскоп Weekly. 2013-09-25 тикшерелгән.
  7. ↑ Всесоюзная перепись населения 1970 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.. Демоскоп Weekly. 2013-09-25 тикшерелгән.
  8. ↑ Всесоюзная перепись населения 1979 года Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.. Демоскоп Weekly. 2013-09-25 тикшерелгән.
  9. ↑ Всесоюзная перепись населения 1989 г. Численность городского населения РСФСР, ее территориальных единиц, городских поселений и городских районов по полу.
  10. ↑ Всероссийская перепись населения 2002 года. Том. 1, таблица 4. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, районов, городских поселений, сельских населённых пунктов - райцентров и сельских населённых пунктов с населением 3 тысячи и более.
  11. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по городам, поселкам городского типа и районам на 1 января 2009 года. 2014-01-02 тикшерелгән.
  12. ↑ Том 1. Численность и размещение населения. Таблица 10
  13. ↑ 13,0 13,1 13,2 13,3 Оценка численности населения муниципальных образований Республики Северная Осетия-Алания на 1 января 2011-2015 годов. әлеге чыганактан 2015-05-04 архивланды. 2015-05-04 тикшерелгән.
  14. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2015 года. 2015-08-06 тикшерелгән.
  15. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2016 года (2018-10-05). әлеге чыганактан 2021-05-08 архивланды. 2021-05-15 тикшерелгән.
  16. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2017 года (2017-07-31). әлеге чыганактан 2017-07-31 архивланды. 2017-07-31 тикшерелгән.
  17. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2018 года. әлеге чыганактан 2018-07-26 архивланды. 2018-07-25 тикшерелгән.
  18. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2019 года.
  19. ↑ Численность населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2020 года.
  20. ↑ Таблица 5. Численность населения России, федеральных округов, субъектов Российской Федерации, городских округов, муниципальных районов, муниципальных округов, городских и сельских поселений, городских населенных пунктов, сельских населенных пунктов с населением 3000 человек и более (XLSX). 2022-09-01 тикшерелгән.
  21. ↑ Численность постоянного населения Российской Федерации по муниципальным образованиям на 1 января 2023 года (с учётом итогов Всероссийской переписи населения 2020 г.) (2023-08-18). 2023-08-23 тикшерелгән.
  22. ↑ Имлә сүзлеге, 1928
  23. ↑ 23,0 23,1 архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2013-12-10 
  24. ↑ 24,0 24,1 24,2 http://www.mojgorod.ru/r_sevosetia/mozdok/
  25. ↑ 25,0 25,1 http://demoscope.ru/weekly/ssp/emp_lan_97_uezd.php?reg=513"
  26. ↑ 1959 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  27. ↑ 1970 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  28. ↑ 1979 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  29. ↑ 1989 елның Бөтенсоюз җанисәбе. РСФСР, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  30. ↑ 2002 елгы Бөтенрусия җанисәбе. РФ, аның территориаль берәмлекләренең, шәһәр җирлекләренең һәм шәһәр районнарының җенес буенча халык саны
  31. ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/rnnossetia.html
  32. ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/mozdok59.html
  33. ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/mozdok70.html
  34. ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/mozdok79.html
  35. ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/mozdok89.html
  36. ↑ http://www.ethno-kavkaz.narod.ru/mozdok02.html
  37. ↑ Том4. Таблица 4. Национальный состав РСОА по муниципальным образованиям по переписи 2010 года., archived from the original on 2013-08-19, retrieved 2013-12-10 

Тышкы сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Моздок&oldid=3520416