Бөҗәкләр
(Бөҗәк битеннән юнәлтелде)
| Бөҗәкләр | |
|---|---|
 | |
| Халыкара фәнни исем | Insecta L., 1758[1] |
| Әйтелеш | |
| Таксономик ранг | сыйныф[1] |
| Югарырак таксон | шестиногие[d][1] |
| Коллаж |  |
| Шушы чыганакларда тасвирлана | Nordisk familjebok[d], Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге[d], Брокгауз һәм Ефронның кече энциклопедик сүзлеге[d], Яңа энциклопедик сүзлек, 1911—1916[d], Энциклопедический словарь Гранат[d], Словарь тегов Метрополитен-музея[d] һәм Британ энциклопедиясенең XI басмасы (1910-1911)[d] |
| ХФӘ билгесе | ɪnˈsɛktə |
| Башлану вакыты | 400000 тысячелетие до н. э. |
| Кайда өйрәнелә | бөҗәкбелем |
| Нәрсәнең чыганагы | съедобное насекомое[d] |
Бөҗәкләр (лат. Insecta, Insecta-Ectognatha, Ectognatha) — умырткасыз буынтыкаяклы хайваннар сыйныфы (башка классификация буенча — өссыйныф[2]). Күбаяклар белән бергә трахеялылар асттибына керә. 1,5 млн тирәсе төр бөҗәк билгеле[3][4]. Җирдәге барлык башка хайваннар арасында иң зур төрлелеккә ия; үзләр эченә күбәләк, коңгыз, чебен, кырмыска, умарта корты һәм башкаларны алалар. Бөҗәкләрне өйрәнүче фән исеме - энтомология.
Бөҗәкләрнең гәүдәләре сырлы, алты аягы бар. Ишетү органнары төрлечә урнашкан булырга мөмкин. Мәсәлән, чикерткәләрнең – алгы аякларында. Күбәләк һәм чебеннең – алгы аягында тәм сизү органнары урнашкан.
A — башы B — күкрәге C — эче
1. антенна
2. күзләр (астагы)
3. күзләр (өстәге)
4. катлаулы күз?
5. мий (cerebral ganglia)
6. алдагы күкрәк
7. дорсаль артерия
8. трахеялар
9. урта күкрәк
10. арттагы күкрәк
11. алдагы канат
12. арттагы канат
13. уртадагы эчәк (бүтәкә)
14. йөрәк
15. күкәйлек
16. арттагы эчәк (эчәклек, туры эчәк һәм аналь тишеге)
17. анус
18. вагина
19. ганглий
20. мальпигий тамырлары
21. мендәрчек
22. тырнаклары
23. тәпиләре
24. сыйрак
25. балтыр
26. вертлуг
27. fore-gut (crop, gizzard)
28. күкрәк ганглие
29. тазик
30. селәгәй бизе
31. йоткылык асты ганглий
32. авыз аппараты
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Integrated Taxonomic Information System — 2004.
- ↑ Горностаев Г. Н. 1998. Насекомые. Энциклопедия природы России. — М.: ABF. 560 с.
- ↑ Бөҗәкләр — ЗСЭ
- ↑ Chapman, A. D. (2006). Numbers of living species in Australia and the World. Canberra: Australian Biological Resources Study. pp. 60pp. . http://www.deh.gov.au/biodiversity/abrs/publications/other/species-numbers/index.html. архив күчермәсе, Archived from the original on 2012-11-30, retrieved 2012-04-28
