Çanaqqala bäreleşe
| Çanaqqala bäreleşe | |||||||||||||||||||
|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|---|
| Berençe Bötendönya suğışı | |||||||||||||||||||
 Dardanell operatsiäse | |||||||||||||||||||
| |||||||||||||||||||
Çanaqqala bäreleşe yäki Gallipoli bäreleşe yäki Dardanell operatsiäse (törekçä Çanakkale Savaşı; inglizçä Gallipoli Campaign) — Berençe Bötendönya suğışında 1915-1916 yıllarda bulğan xärbi operatsiä: Winston Çerçill niäte buyınça Antanta illäre, ayıruça Britan imperiäse Törkiä başqalası Stambul şähären basıp alırğa uñışsız tırışa. Töp maqsatı - Rusiägä diñgez yulın açu.
Taswir
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Köndäşlär:
- Ğosman imperiäse häm Alman imperiäse
- Britan imperiäse häm anıñ koloniäläre, Fransa, öleşçä Rusiä imperiäse
Tarix
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Berençe çorda 1915 yılnıñ 19 fevrale - 18 martında ingliz-frantsuz flotı Dardanell tışqı kirmännärenä atıp höcüm itä. Töp höcüm uñışsız bulıp çığa: 3 korab yuq itelä, 3 korab zur zıyan kürä, ä Törkiä kirmännäre cimerelmägän diärlek.
- İkençe çorda 25 apreldä frantsuz, ingliz, Yaña Zeland diñgez cäyäw ğäskärläre häm yunan irekle legionı, barlığı 18 meñ keşe Dardanell buğazı yanına desant töşerä.
Qanqoyğıç bäreleşlär näticäsendä 2 Britan linkorı yuq itelä häm ingliz-frantsuz köçläre berni ireşä almağannar.
1916 yılnıñ 9 ğinwarında frantsuz-ingliz köçläre uñışsız bäreleşlärdän çığarıla. Şulay itep, Gallipoli operatsiäse tämamlana, faktik räweştä Törkiä ciñä.
Töp başlap cibärüçe Winston Çerçill bu ciñelüdän soñ ministr xezmät urınınnan otstavkağa kitärgä mäcbür bula.
İstälek
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]24 apreldä Törkiädä Çanaqqala bäreleşendä ciñü könen bäyräm itälär, 2015 yılda 100 yıllıq yübeleye ayıruça kiñ bilgeläp ütä.
Tışqı sıltamalar
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Дарданелльская операция на сайте Хронос
- Битва при Чанаккале
- 100 лет после Чанаккале. Победа, изменившая историю
- Участие России в Дарданелльской операции(үле сылтама)
- д/ф «Подводные тайны Галлиполи» 2015 елның 2 апрель көнендә архивланган. (Gallipoli´s Deep Secrets, 2010)
- [1] 2015 елның 10 сентябрь көнендә архивланган.
- Зимин А.А. Витязь на распутье. Феодальная война в России XV в. М.,1991.