İske imlâ

İske imlâ­ ul 1920. yılğa qädär Tatar telendä qullanılğan Ğäräp älifbasınıñ yuraması. İske Tatar ädäbi telendä dä qullanıla.

Tel-aldı suzıqlar (í, i (qısqa), e, ö, ü), süz urtasında xäreflär urınına xäräkälär belän bilgelängän häm bu Törki tellär arasında oxşaşraq imlânı tä'min itä ide. Süz başında we axırındağı böten suzıqlar häm süz urtasındağı tel-ardı (a, ı, o, u) suzıqlar xäreflär belän bilgelängän ide. Yaña imlağa qarağanda, bu ozın-ğömerle älifba Tatar tele öçen, Ğäräp-nigezle älifbalar arasında, yaxşıraq nigez täşkil itäder.

Bu älifbanı xäzerge köndә Qıtayda yäşägän häm iske tatar telendä söyläşkan tatarlar qullana.

İske imlâ

№	iseme	süz başında	süz urtasında	süz axırında	ayırımlanğanda	İQTElif	Zamanälif	Kiril	Notlar
1	älif	آ	ﺎ	ﺎ	آ	a	a	а
2	älif	ﺍ	ﺍ	ﺎ	ﺍ	e	ä	ә
3	bi	ﺑ	ﺒ	ﺐ	ﺏ	b	b	б
4	pi	ﭘ	ﭙ	ﭗ	ﭖ	p	p	п
5	ti	ﺗ	ﺘ	ﺖ	ﺕ	t	t	т
6	si	ﺛ	ﺜ	ﺚ	ﺙ	s	s	с	Başqortçada ҫ
7	cim	ﺟ	ﺠ	ﺞ	ﺝ	c	c	җ
8	çi	ﭼ	ﭽ	ﭻ	ﭺ	ç	ç	ч
9	xi	ﺣ	ﺤ	ﺢ	ﺡ	x	x	х
10	xı	ﺧ	ﺨ	ﺦ	ﺥ	x	x	х
11	däl	ﺩ	ﺪ	ﺪ	ﺩ	d	d	д
12	zäl	ﺫ	ﺬ	ﺬ	ﺫ	z	z	з	Başqortçada we beğzí şiwelerde ҙ
13	ra	ﺭ	ﺮ	ﺮ	ﺭ	r	r	р
14	zi	ﺯ	ﺰ	ﺰ	ﺯ	z	z	з
15	jé	ﮊ	ﮋ	ﮋ	ﮊ	j	j	ж
16	sin, sen	ﺳ	ﺴ	ﺲ	ﺱ	s	s	с
17	şın	ﺷ	ﺸ	ﺶ	ﺵ	ş	ş	ш
18	sad	ﺻ	ﺼ	ﺺ	ﺹ	s	s	с
19	dad, z’ad	ﺿ	ﻀ	ﺾ	ﺽ	d, z	d, z	д, з
20	tí	ﻃ	ﻄ	ﻂ	ﻁ	t	t	т
21	zí	ﻇ	ﻈ	ﻆ	ﻅ	z	z	з
22	ğäyn	ﻋ	ﻌ	ﻊ	ﻉ	ğ	ğ	г(ъ)	alternativ Kiril transkripsiye: ғ
23	ğayn	ﻏ	ﻐ	ﻎ	ﻍ	ğ	ğ	г(ъ)	alternativ Kiril transkripsiye: ғ
24	fi	ﻓ	ﻔ	ﻒ	ﻑ	f	f	ф
25	qaf	ﻗ	ﻘ	ﻖ	ﻕ	q	q	к(ъ)	alternativ Kiril transkripsiye: қ
26	kaf	ﻛ	ﻜ	ﻚ	ﮎ	k	k	к
27	gaf	ﮔ	ﮕ	ﮓ	ﮒ	g	g	г
28	eñ	ﯕ	ﯖ	ﯔ	ﯓ	ñ	ñ	ң	Süz-başı şekílí tílde oçralmas
29	läm	ﻟ	ﻠ	ﻞ	ﻝ	l	l	л
30	mim	ﻣ	ﻤ	ﻢ	ﻡ	m	m	м
31	nün	ﻧ	ﻨ	ﻦ	ﻥ	n	n	н
32	ha	ﻫ	ﻬ	ﻪ	ﻩ	h	h	һ
33	waw	ﻭ	ﻮ	ﻮ	ﻭ	w, u, o	w, u, o	в, у, о	alternativ Kiril transkripsiye: ў, у, о
34	vaw	ﯞ	ﯟ	ﯟ	ﯞ	v	v	в	Başqort Kiril elifbasındağı в'ge tuğrı kile
35	ya	ﻳ	ﻴ	ﻰ	ﻯ	y, î (i)	y, í, i	й, и, ый

Misal

Kiläse tekst İske İmlä, Yaña İmlä, Zamanalif, Yañalif häm Kiril älifbäsı qullanıp çağıştıru öçen birelä.

İske imlâ	Yaña imlâ	Zamanälif	Yaŋalif2	Кирил
بارلق كشیلر دا آزاد هم اوز آبرويلري هم حقوقلری یاغیننن تینک بولیپ طوالر. آلرغا عقل هم وجدان برلگان هم بر-برسینا قراطا طوغاننرچا مناسبتتا بولرغا تییشلر.	بارلئق كئشئلەر دە ئازات هەم ئوز ئابرویلارئ هەم حۇقوقلارئ یاعئننان تیڭ بولئپ توالار. ئالارعا ئاقئل هەم وۇجدان بیرئلگەن هەم بئر-بئرسئنە قاراتا توعاننارچا مۇناسەبەتتە بولئرعا تیئشلەر.	Barlıq keşelär dä azat häm üz abruyları häm xoquqları yağınnan tiñ bulıp tualar. Alarğa aqıl häm wöcdan birelgän häm ber-bersenä qarata tuğannarça mönasäbättä bulırğa tieşlär.	Barlıq keşelәr dә azat hәm üz abruyları hәm xoquqları yağınnan tiŋ bulıp tualar. Alarğa aqıl hәm wөcdan birelgәn hәm ber-bersenә qarata tuğannarça mөnasәbәttә bulırğa tieşlәr.	Барлык кешеләр дә азат һәм үз абруйлары һәм хокуклары ягыннан тиң булып туалар. Аларга акыл һәм вөҗдан бирелгән һәм бер-берсенә карата туганнарча мөнасәбәттә булырга тиешләр.

ﺋﻳﺳﻜئ ﺋﻳﻣﻟﻪ­ ﺋول ۱۹۲۰. ﻳﺌﻟﻌﺎ ﻗﻪﺩﻪﺭ ﺗﺎﺗﺎﺭ ﺗﺌﻟﺌﻧﺩﻪ ﻗوﻟﻟﺎﻧﺌﻟﻌﺎن ﻋﻪﺭﻪﭗ ﺋﻪﻟﻳﻔﺒﺎﺳﺌﻧﺌڭ ﻳوﺭﺎﻣﺎﺳئ. ﺋﻳﺳﻜئ ﺗﺎﺗﺎﺭ ﺋﻪﺩﻪﺒﻯ ﺗﺌﻟﺌﻧﺩﻪ ﺩﻪ ﻗوﻟﻟﺎﻧﺌﻟﺎ.

ﺗﺌل-ﺋﺎﻟﺩئ ﺳوﺯﺌﻘﻟﺎﺭ (ﺋﻲ, ﻯ (ﻗﺌﺳﻘﺎ), ئ, ﺋوُ, ﺋو), ﺳوﺯ ﺋوﺭﺗﺎﺳﺌﻧﺩﺎ ﺣﻪﺭﺌﻔﻟﻪﺭ ﺋوﺭﺌﻧﺌﻧﺎ ﺣﻪﺭﻪﻜﻪﻟﻪﺭ ﺒﺌﻟﻪن ﺒﻳﻟﻌﺌﻟﻪﻧﮔﻪن ﻫﻪم ﺒو ﺗوُﺭﻜﻯ ﺗﺌﻟﻟﻪﺭ ﺋﺎﺭﺎﺳﺌﻧﺩﺎ ﺋوُﺣﺷﺎﺷﺭﺎق ﺋﻳﻣﻟﻪﻧئ ﺗﻪﺀﻣﻳن ﺋﻳﺗﻪ ﺋﻳﺩئ. ﺳوﺯ ﺒﺎﺷﺌﻧﺩﺎ وئ ﺋﺎﺣﺌﺭﺌﻧﺩﺎﻌئ ﺒوُﺗﺌن ﺳوﺯﺌﻘﻟﺎﺭ ﻫﻪم ﺳوﺯ ﺋوﺭﺗﺎﺳﺌﻧﺩﺎﻌئ ﺗﺌل-ﺋﺎﺭﺩئ (ﺋﺎ, ئ, ﺋوُ, ﺋو) ﺳوﺯﺌﻘﻟﺎﺭ ﺣﻪﺭﺌﻔﻟﻪﺭ ﺒﺌﻟﻪن ﺒﻳﻟﻌﺌﻟﻪﻧﮔﻪن ﺋﻳﺩئ. ﻳﺎﯕﺎ ﺋﻳﻣﻟﺎﻌﺎ ﻗﺎﺭﺎﻌﺎﻧﺩﺎ, ﺒو ﺋوُﺯﺌن-ﻋوُﻣﺌﺭﻟئ ﺋﻪﻟﻳﻔﺒﺎ ﺗﺎﺗﺎﺭ ﺗﺌﻟئ ﺋوُﭼﺌن, ﻋﻪﺭﻪﭗ-ﻧﻳﻌﺌﺯﻟئ ﺋﻪﻟﻳﻔﺒﺎﻟﺎﺭ ﺋﺎﺭﺎﺳﺌﻧﺩﺎ, ﻳﺎﺣﺷﺌﺭﺎق ﻧﻳﻌﺌﺯ ﺗﻪﺷﻜﻳل ﺋﻳﺗﻪﺩﺌﺭ.

ﺒو ﺋﻪﻟﻳﻔﺒﺎﻧئ ﺣﻪﺯﺌﺭﻌئ ﻛوُﻧﺩﻪ ﻗﺌﺗﺎﻴﺩﺎ ﻳﻪﺷﻪﮔﻪن ﻫﻪم ﺋﻳﺳﻜئ ﺗﺎﺗﺎﺭ ﺗﺌﻟﺌﻧﺩﻪ ﺳوُﻴﻟﻪﺷﻜﺎن ﺗﺎﺗﺎﺭﻟﺎﺭ ﻗوﻟﻟﺎﻧﺎ.

ﻣﻳﺳﺎﻟ

ﻛﻳﻟﻪﺳئ ﺗﺌﻜﺳﺖ ﺋﻳﺳﻜئ ﺋﻳﻣﻟﻪ, ﻳﺎﯕﺎ ﺋﻳﻣﻟﻪ, ﺯﺎﻣﺎﻧﺎﻟﻳف, ﻳﺎﯕﺎﻟﻳف ﻫﻪم ﻛﻳﺭﻳل ﺋﻪﻟﻳﻔﺒﻪﺳئ ﻗوﻟﻟﺎﻧﺌﭗ ﭼﺎﻌﺌﺷﺗﺌﺭو ﺋوُﭼﺌن ﺒﻳﺭﺌﻟﻪ.

ﺋﻳﺳﻜئ ﺋﻳﻣﻟﻪ	ﻳﺎﯕﺎ ﺋﻳﻣﻟﻪ	ﺯﺎﻣﺎﻧﻪﻟﻳف	ﻳﺎﯕﺎﻟﻳف ۲	ﻛﻳﺭﻳﻟﻳﺗﺳﺎ
بارلق كشیلر دا آزاد هم حقوقلری یاغینانن تینک بولیپ طوالر. آلرغا عاقل هم وجدان بیرلگان هم بیر-بیرسینا قاراطا توغاننرچا مناسبتته بولرغا تییشلر.	بارلئق كئشئلەر دە ئازات هەم ئوز ئابرویلارئ هەم حۇقوقلارئ یاعئننان تیڭ بولئپ توالار. ئالارعا ئاقئل هەم وۇجدان بیرئلگەن هەم بئر-بئرسئنە قاراتا توعاننارچا مۇناسەبەتتە بولئرعا تیئشلەر.	Barlıq keşelär dä azat häm üz abruyları häm xoquqları yağınnan tiñ bulıp tualar. Alarğa aqıl häm wöcdan birelgän häm ber-bersenä qarata tuğannarça mönasäbättä bulırğa tieşlär.	Barlıq keşelәr dә azat hәm üz abruyları hәm xoquqları yağınnan tiŋ bulıp tualar. Alarğa aqıl hәm wөcdan birelgәn hәm ber-bersenә qarata tuğannarça mөnasәbәttә bulırğa tieşlәr.	Барлык кешеләр дә азат һәм үз абруйлары һәм хокуклары ягыннан тиң булып туалар. Аларга акыл һәм вөҗдан бирелгән һәм бер-берсенә карата туганнарча мөнасәбәттә булырга тиешләр.