Азәрбайҗан Республикасы Президенты

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Азәрбайҗан Республикасы Президенты latin yazuında])
Азәрбайҗан Республикасы Президенты
әзери. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti
Байрак
Нигезләнү датасы 30 август 1991
Сурәт
Рәсми резиденция Q31291952? һәм Загульба[d]
Вазифа били Илһам Әлиев
Дәүләт  Әзербайҗан
Юрисдикциягә карый Әзербайҗан
Урынбасар вице-президент Азербайджана[d]
Минимальный возраст кандидата 35 яшь
Вәкаләтләр мөддәте 7 ел
Рәсми веб-сайт en.president.az
 Азәрбайҗан Республикасы Президенты Викиҗыентыкта

Азәрбайҗан Республикасы президенты (әзери. Azərbaycan Respublikasının Prezidenti) — Азәрбайҗан Республикасының иң югары дәүләт вазыйфасы, шулай ук бу вазыйфага сайланган зат. Конституция нигезендә, ил эчендә һәм тышкы мөнәсәбәтләрдә Азәрбайҗан дәүләтен тәкъдим итә. 2003 елның 31 октябреннән Азәрбайҗан президенты булып Илһам Әлиев тора.

Азәрбайҗан Конституциясе нигезендә, бер үк кеше президент постында чикләнмәгән сроклар булырга мөмкин. Азәрбайҗан президенты шулай ук Азәрбайҗан Республикасы бәйсезлеге һәм территориаль бөтенлеге, Азәрбайҗан Республикасы Кораллы көчләренең башкомандующие булып тора.

Сайлау[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Президент булып сайланырга мөмкин зат:

  • Азәрбайҗан гражданины;
  • сайлау хокукына ия;
  • 10 елдан артык Азәрбайҗанда яши;
  • югары белемле;
  • икеләтә гражданлык һәм башка дәүләтләр алдында бурычлары юк;
  • авыр җинаять өчен хөкем ителмәгән.

Азәрбайҗан Республикасы Конституциясе нигезендә, президент 7 еллык срокка турыдан-туры тавыш бирү нигезендә сайлана. Президент итеп сайлауларда катнашкан сайлаучыларның яртысыннан артык тавышын җыйган кандидат билгеләнә. Хәрби хәл булган очракта, сайлаулар үткәрү өчен шартлар яраксыз булса, Президент мандаты хәрби операцияләр тәмамланганчы озайтыла[1].

Президент сайлауларының нәтиҗәләре рәсми рәвештә тавыш бирү уздырылган көннән соң 14 көн эчендә Азәрбайҗан Конституция суды тарафыннан игълан ителә[2].

Президент инаугурациясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Азәрбайҗан Республикасы президенты инаугурациясе — Азәрбайҗанның яңа президенты вазыйфасына керешү тантанасы. Сайланган президент Азәрбайҗан Республикасы Конституция суды тарафыннан расланганнан соң өч көн дәвамында инаугурация тантанасы үткәрелә һәм президент ант бирә:

«Азәрбайҗан Республикасы президенты вәкаләтләрен гамәлгә ашырганда Азәрбайҗан Республикасы Конституциясен үтәргә, дәүләтнең бәйсезлеген һәм территориаль бөтенлеген якларга, халыкка лаеклы хезмәт итәргә ант итәм»

Президент ант иткән көнне үз вәкаләтләрен үтәүгә керешә.

Үткәрү урыны һәм датасы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Беренче тапкыр Азәрбайҗан Республикасы президенты инаугурациясе тантанасы 1992 елда була.

Урын Дата
Милли Җыелыш бинасы 1992 елның 17 июне[3]
«Республика» сарае (2004 елдан Гейдар Алиев исемендәге сарай) 1993 елның 10 октябре[4]
1998 елның 18 октябре[4]
2003 елның 31 октябре[4]
24 октябрь, 2008 [4]
Милли Җыелыш бинасы 2013 елның 19 октябре[5]

Президентлык тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Азәрбайҗанда беренче президент сайлаулары 1991 елның 8 сентябрендә, шул ук елның 18 октябрендә Азәрбайҗан Республикасының бәйсезлеге турында акт кабул ителгәнче үк уза.

Президент Фото Вәкаләтләр башлануы Вәкаләтләр тәмамлануы Фирка
1 1991 елның 30 августы
1992 елның 14 мае
1992 елның 6 марты
1992 елның 18 мае
Азәрбайҗан коммунистик партиясе
(1991 елның 10 сентябренә кадәр)
Ягуб Мамедов (в. б.) (1941)[7]
1992 елның 6 марты 1992 елның 14 мае
Иса Гамбар (в. б.) (1957)[7]
(үле сылтама)
(үле сылтама)
1992 елның 19 мае 1992 елның 16 июне
Азәрбайҗанның халык фронты
2 1992 елның 16 июне 1993 елның 1 сентябре
Азәрбайҗанның халык фронты
3 (үле сылтама) 1993 елның 3 октябре 2003 елның 31 октябре
«Яңа Азәрбайҗан» партиясе
4 (үле сылтама) 2003 елның 31 октябре Гамәлдәге президент
«Яңа Азәрбайҗан» партиясе

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. Конституция Азербайджанской Республики. base.spinform.ru. 2018-04-14 тикшерелгән.
  2. Избирательный кодекс Азербайджанской Республики. www.constcourt.gov.az. әлеге чыганактан 2018-04-14 архивланды. 2018-04-14 тикшерелгән.
  3. 22 il öncə bu günlər torpaqlarımız azad edilirdi... (азәр.). 7 гыйнвар 2014 тикшерелде. 2014 елның 23 июль көнендә архивланган. архив күчермәсе, Archived from the original on 2014-07-23, retrieved 2021-08-13 
  4. 4,0 4,1 4,2 4,3 Дворец имени Гейдара Алиева, Баку, Азербайджан: описание, фото, где находится на карте, как добраться. 2018-04-14 тикшерелгән.
  5. В Милли Меджлис состоялась инаугурация Президента Азербайджанской Республики (рус.). 14 апрель 2018 тикшерелде.
  6. Первые президенты бывших союзных республик СССР (2015-04-05). 14 апрель 2018 тикшерелде.
  7. 7,0 7,1 Azerbaijan: Heads of State: 1990-2018 - Archontology.org (en). әлеге чыганактан 2019-03-29 архивланды. 2018-04-14 тикшерелгән.
  8. Революция в Азербайджане (1992-05-18). 2018-04-14 тикшерелгән.
  9. Президент Азербайджанской Республики » Биография (ru). 2018-04-14 тикшерелгән.

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]