Аккургаш
| Аккургаш | |
 | |
| Масса | 118,71 ± 0,007 м.а.б.[1] |
|---|---|
| Грозящая опасность | аккургаш белән агулану[d] |
| Төс | Көмеш төс |
| Илиминт симвылы | Sn[2] |
| Химик фурмула | Sn[3] |
| SMILES фурмуласы | [Sn][3] |
| Атым саны | 50[4] |
| Иликтер кирелеге | 1,96 |
| Ионный радиус | 0,55 ангстрем[5], 0,69 ангстрем[5] һәм 0,81 ангстрем[5] |
| Стандартная молярная энтропия | 44,1 ± 0,05 Дж / (моль·К)[6] |
| Тыгызлык | 7,28 ± 0,01 кубик смга ... грамм |
| Эрү температурасы | 449 ± 0 ℉ һәм 231,9 °C[7] |
| Кайнау ноктасы | 4545 ± 1 ℉ һәм 2507 °C[8] |
| Бу басымы | 0 ± 1 мм.рт.ст. |
| Куркынычсызлык классификациясе һәм билгеләнеше | CLP[d][9] |
| PGCH куды | 0613 |
| Мөмкин булган тәэсирнең уртача вакыт чиге | 2 ± 1 mg/m³ |
| IDLH | 100 ± 10 mg/m³ |
 Аккургаш Викиҗыентыкта | |
Аккургаш (лат. Stannum, Sn) — Менделеевның периодик таблицасының 5 период, 14 төркем элементы. Тәртип номеры - 50. Җиңел металлар төркеменә карый.Нормаль шартларда аккургаш сыгылмалы, чүкелүчән, җиңел эрүчән көмеш-ак төстәге ялтыравыклы металл. Аккургаш өч аллотропик модификациядә була: 13,2 °C түбән температурада алмас куб рәшәткәле тотрыклы α-аккургаш (соры кургаш), 13,2 °C югарырак температурада тетрагональ рәшәткәле β-аккургаш (аккургаш). γ-кургаш — 161°C—232 градуслар интервалында барлыкка килә.
Символы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Аккургаш элементының символы - Sn (Станнум дип укыла).
Тарихы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Кургаш кешелеккә б.э.к. IV мең еллыктан ук билгеле булган. Аккургаш б.э.к. III гасыр соңында һәм уртасында кулланылган кургашлы бронза компоненты булып тора.
Тәбигатьтә таралышы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Кургаш — сибелеп таралган сирәк элементларның берсе. Җир кабыгында таралуы буенча кургаш 47-че урынны били. Кларк саны буенча 2×10−4 алып 8 ×10−3 % кадәр масса тәшкил итә. Составында аккургаш булган төп минерал — касситерит (кургаш ташлары) SnO2, аның составында 78,8 проценты аккургаш бар. Станнин (аккургаш колчеданы) — Cu2FeSnS4 (27,5 % Sn) тәбигатьтә сирәгрәк очрый.
Ятмалары
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Дөньяда аккургаш ятмалары Кытай Халык Республикасы һәм Көньяк-Көнчыгыш Азияла — Индонезия, Малайзия һәм Таиланд илләрендә. Иң зур ятмалар, шулай ук Көньяк Америкада (Боливия, Перу, Бразилия) һәм Австралиядә.
Рәсәй Федерациясендә аккургаш ятмалары Хабаровск краенда[10], Чукот автономияленда, Приморье краенда (Кавалеровский районы), Саха Республикасында һәм башка районнарда урнашкан.
Куллану
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Титан җитештерүдә аккургаш легирлаучы металл буларак кулланыла. Аккургаш двуокисе оптик пыяла эшләүдә абразив материал буларак кулланыла. Бу металл химик электр тогы чыганакларында, аккумуляторларда кулланыла.
Сүрәтләр галереясе
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]-
α , β аккургаш -
Аккургаш кубы -
Аккургаш мәгъдәне -
Аккургаштан эшләнгән кубок (Польша) -
Шлифта касситерит кристалы (полярлашкан яктылык, сурәтләү киңлеге — 3,3 мм) -
Касситерит кристаллы
Чыганаклар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Atomic Weights of the Elements 2001, Pure Appl. Chem. 75(8), 1107—1122, 2003. Retrieved June 30, 2005. Atomic weights of elements with atomic numbers from 1-109 taken from this source.(ингл.)
- IUPAC Standard Atomic Weights Revised 2008 елның 5 март көнендә архивланган. (2005).(ингл.)
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- ↑ Meija J., Prohaska T., Coplen T. B. et al. Atomic weights of the elements 2005 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2016. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1515/PAC-2015-0305
- ↑ Wieser M. E., Coplen T. B., Wieser M. Atomic weights of the elements 2009 (IUPAC Technical Report) // Pure and Applied Chemistry — IUPAC, 2010. — ISSN 0033-4545; 1365-3075; 0074-3925 — doi:10.1351/PAC-REP-10-09-14
- ↑ 3,0 3,1 Tin powder
- ↑ Менделеевның периодик таблицасы — 1869.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 (unspecified title) — ISBN 0-8493-0485-7
- ↑ https://chem.libretexts.org/Bookshelves/General_Chemistry/Book%3A_ChemPRIME_(Moore_et_al.)/16%3A_Entropy_and_Spontaneous_Reactions/16.06%3A_Standard_Molar_Entropies
- ↑ The Merck Index - An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals (English) — Вайтгауз-Стейшен: Merck & Co., 1996.
- ↑ The Merck Index - An Encyclopedia of Chemicals, Drugs, and Biologicals — Вайтгауз-Стейшен: Merck & Co., 1996.
- ↑ Паспорт безопасности химической продукции
- ↑ Home. Tin Resources. әлеге чыганактан 2017-03-13 архивланды. 2016-12-11 тикшерелгән.