Акмәсҗит

Акмәчет белән бутамагыз.

Aкмәсҗит Сімферополь Симферополь Aqmescit Байрак Герб [[Файл:|Байракpx|байрак]] [[Файл:|Гербpx|Герб]] Ил Русия/УкраинаРусия/Украина Төбәк Кырым Җөмһүрияте/ Кырым Автономияле Җөмһүрияте Район Акмәсҗит шәһәр бүлгесе/ Акмәсҗит шәһәр шурасы Координаталар 44°56′53″ т. к. 34°06′15″ кч. о. Шәһәр башы Геннадий Бабенко Нигезләнде 1497 Беренче телгә алу 1508 Мәйдан 107,41 км² НУМ биеклеге ~350 м Халык саны 360 5 тыс кеше  Халык тыгызлыгы 4 927 чел./км² Милли состав руслар, украиннар, кырым татарлары Дини состав Христианлык, Ислам, Яһүдилек Этнохороним Акмәсҗитлеләр Телефон коды +380-652 Почта индексы 95000 — 95490 Автомобиль коды Кырым Җөмһүрияте: RUS 82 Кырым АҖ: AK, КК / 01 ГМБТК коды [http://classif.spb.ru/classificators/view/tma.php?st=A&kr=1&kod=35701000001 35701000001 701 000 001 35 701 000 001] УАТТОК коды 0110100000 0110100000барлык кодлар Рәсми сайт ссылка Aкмәсҗит

Кәбир-Җамигъ мәчете

Акмәсҗит яки Симферополь (укр. Сімферополь, рус. Симферополь, кырымтат. Aqmescit, Акъмесджит) — Кырымда урнашкан шәһәр. Кырым Җөмһүриятенең идарә, сәнәгый, мәдәни, фәнни үзәге. Кырым ярымутравының үзәгендә урнаша. Кырымтатар Милли Мәҗлесенең урнаштыру урыны. Әүвәл заманда Aкмәчет урынында скиф мәркәзе, скиф Неаполе, Алтын Урданың Кирмәнчек шәhәре булган.

Кырым ярымутравында тагы Акмәчет исемле авыл бар, шуңа күрә рәсми чыганакта Симферополь Акмәсҗит дип йөртелә, ләкин татарча матбугатта Акмәчет атамасы ешрак кулланыла.

Тарих

Алтын Урда чорында татарлар Кирмәнчек шәһәрен салалар, соңрак биредә ак мәчет төзелә һәм Кырым ханлыгы чорында кирмән Акмәчет дип йөртелә башлаган.

Кырым ханлыгы вакытында Бакчасарай ил башкаласы статусына ия булган, ләкин Акмәсҗит шәһәрендә калга (дәүләттә ханнан соң икенче башлык) йорты урнашкан булган.

1781 елда Кырым ханлыгы Русия империясе тарафыннан басып алына. 1783 елда руслар Акмәчет исемен Симферопольгә үзгәртәләр.

Павел I шәһәргә татар исемен Акмәчет кайтара, ләкин Павел I не үтергәннән соң руслар яңадан шәһәргә Симферополь исемен бирәләр.

1944 елда Акмәчет шәһәреннән кырым татарлары сөргенлеккә җибәрелә.

1945 елда Симферополь Кырым Мохтари Җөмһүриятенең башкаласы статусын югалта.

1954 елда Кырым өлкәсе Украинага тапшырыла.

2014 елда Кырым кризисы һәм Кырым статусы турында референдумнан соң Кырым Акмәсҗит башкаласы белән Русия Федерациясенә кире кайтарыла.

Хәзер Акмәчет шәһәрендә Кырымтатар Милли Мәҗлесе урнаша.

География

Акмәсҗит Кырым ярымутравында, Салгир елгасында урнашкан. Тимер һәм автомобиль юллары төене.

Климат

• Уртача еллык температура — +10,8 °C
• Уртача еллык җил тизлеге — 4,4 м/с
• Уртача еллык һава дымлылыгы — 74 %

Акмәсҗит климаты
Күрсәткеч	Гый	Фев	Мар	Апр	Май	Июн	Июл	Авг	Сен	Окт	Ноя	Дек	Ел
Абсолют максимум, °C	20,4	21,9	28,7	31,5	34,2	37,7	39,3	39,5	37,2	33,3	28	25,4	39,5
Уртача максимум, °C	3,9	4,7	9,1	15,9	21,4	25,7	28,9	28,7	23,1	17	10,4	5,6	16,2
Уртача температура, °C	0,2	0,4	3,9	9,9	15,1	19,5	22,3	22	16,9	11,3	5,8	2	10,8
Уртача минимум, °C	−2,9	−3,2	−0,2	4,8	9,5	13,9	16,5	16,1	11,6	6,8	2,2	−1,1	6,2
Абсолют минимум, °C	−26	−30,3	−18,4	−11,1	−8,4	0,7	3,6	3,8	−5,1	−11,4	−21,7	−23,2	−30,3
Явым-төшем нормасы, мм	39	36	37	34	34	58	46	52	42	42	49	45	514
Чыганак: Погода и климат

Халык

1897	1926	1939	1959	1970	1979	1989	2001
49 078	86 145	142 634	187 623	249 053	301 505	343 565	363 597

Милли состав (2001): урыслар — 66,7%, украиннар — 21,3%, кырымтатарлар — 7,0%, беларуслар — 1,1%.

Административ бүленеш

• Киев районы
• Тимер юл районы
• Үзәк районы

Мәдәният

• Кырымтатар академия музыкаль драма театры

Шәһәрдә туган күренекле кешеләр

• Измаил Фирдәүс, кырымтатарлардан беренче РКП (б) әгъзасы, сәясәтче.