Алатыр
Алатыр | |
рус. Алатырь | |
Байрак[d] | Илтамга[d] |
![]() | ![]() |
![]() | |
Нигезләнү датасы | 1552[1] |
---|---|
Рәсми тел | чуаш теле һәм Рус теле |
Дәүләт |
![]() ![]() ![]() ![]() |
Нәрсәнең башкаласы | Алатыр районы һәм Алатыр өязе[1] |
Административ-территориаль берәмлек | Чуашстан |
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы | Сура[1] һәм Алатыр[1] |
Халык саны | 11 086 (1897)[2] |
Ир-ат халкы | 4818[1] |
Хатын-кыз халкы | 5172[1] |
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 130 метр |
Сәгать поясы | Мәскәү вакыты һәм UTC+03:00 |
Мәйдан | 41,7 км² |
Почта индексы | 429820–429828 |
Рәсми веб-сайт | gov.cap.ru/main.asp?govid=56(рус.) |
Беренче язма телгә алу | 1552 |
Җирле телефон коды | 83531 |
![]() |
Алатыр (чуаш. Улатӑр, рус. Алатырь, эрз. Ратор ош) — 1552 елда нигезләнгән Чуашиядә урнашкан шәһәр, Алатыр районының административ үзәге.
Халык саны — 41 552 кеше (2010).
География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Шәһәр Сыры сул ярында, Сырыга Алатыр елгасы кушылу урыны янында урнашкан. Шәһәрнең территориясе 41,7 км².
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Алатыр 1552 елда телгә алына. Ләкин аңа кадәр дә нигезләнүе ихтимал. Россия Империясендә Алатыр чуаш һәм мордва халыкларының милли аң үзәкләренең берсе булып торган. Чуаш үзаңы барлыкка килгән Сембер каласының форпосты дип тә әйтеп була.
1925 елның 20 июлендә Сембер губернасы составыннан Чуаш АССР составына күчерелгән.[3]
Халык[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1897[4] | 1931[5] | 1939[5] | 1959[6] | 1979[7] | 1989[8] | 2002[9] | 2010[10] |
---|---|---|---|---|---|---|---|
12 209 | ~22 700 | ~29 800 | 36 900 | 45 300 | 47 600 | 43 161 | 41 552 |
Милли состав: чуашлар — 2,9%, руслар — 85,1%, мордва — 8,5%.[11]
Икътисад[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Кайчандыр Алатыр Чуашиянең иң алдынгы сәнәгать үзәкләренең берсе булса, Советлар Союзы таркалганнан соң икътисады какшый, тик соңыннан үз сәнәгатен кире торгыза алмый.
Югары уку йортлары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- И.Н. Ульянов исемле Чуаш дәүләт университетының филиалы
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Алатырь // Энциклопедический словарь / мөхәррир И. Е. Андреевский — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1890.
- ↑ Алатырский уезд // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1905. — 956 бит
- ↑ Из истории административно-территориального устройства и государственных учреждений дореволюционной и Советской Чувашии
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=1361
- ↑ 5,0 5,1 http://www.mojgorod.ru/chuvashsk_r/alatyr/index.html
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
- ↑ http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg2.php
- ↑ http://www.gks.ru/free_doc/new_site/population/demo/perepis2010/svod.xls
- ↑ 2002 ел сан алу базасы