Эчтәлеккә күчү

Алатыр

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Алатыр latin yazuında])
Алатыр
рус. Алатырь
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 1552[1]
Сурәт
Рәсми тел чуаш теле һәм рус теле
Дәүләт  Россия
Нәрсәнең башкаласы Алатыр районы һәм Алатыр өязе[1]
Административ-территориаль берәмлек Чуашстан
Сәгать поясы MSD һәм UTC+03:00
Диңгез, күл яки елга эчендә яки янында урнашуы Сура[1] һәм Алатыр[1]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы глава администрации[d][2]
Халык саны 32 265 (2021)[3]
Ир-ат халкы 4818[1]
Хатын-кыз халкы 5172[1]
Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек 130 метр
Мәйдан 41,7 км²
Почта индексы 429820–429828
Рәсми веб-сайт galatr.cap.ru(рус.)
Беренче язма телгә алу 1552
Җирле телефон коды 83531
Карта
 Алатыр Викиҗыентыкта

Алатыр (чуаш. Улатӑр, рус. Алатырь, эрз. Ратор ош) — 1552 елда нигезләнгән Чуашиядә урнашкан шәһәр, Алатыр районының административ үзәге.

Халык саны — 41 552 кеше (2010).

Алатырдагы XX гасыр йорты

Шәһәр Сыры сул ярында, Сырыга Алатыр елгасы кушылу урыны янында урнашкан. Шәһәрнең территориясе 41,7 км².

Иоанн Предтечи чиркәве (1703)
XIX гасырда салынган йорт

Алатыр 1552 елда телгә алына. Ләкин аңа кадәр дә нигезләнүе ихтимал. Россия Империясендә Алатыр чуаш һәм мордва халыкларының милли аң үзәкләренең берсе булып торган. Чуаш үзаңы барлыкка килгән Сембер каласының форпосты дип тә әйтеп була.

1925 елның 20 июлендә Сембер губернасы составыннан Чуаш АССР составына күчерелгән.[4]

1897[5] 1931[6] 1939[6] 1959[7] 1979[8] 1989[9] 2002[10] 2010[11]
12 209 ~22 700 ~29 800 36 900 45 300 47 600 43 161 41 552

Милли состав: чуашлар — 2,9%, руслар — 85,1%, мордва — 8,5%.[12]

Кайчандыр Алатыр Чуашиянең иң алдынгы сәнәгать үзәкләренең берсе булса, Советлар Союзы таркалганнан соң икътисады какшый, тик соңыннан үз сәнәгатен кире торгыза алмый.

Югары уку йортлары

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Алатырь // Энциклопедический словарь / мөхәррир И. Е. АндреевскийСПб: Брокгауз — Ефрон, 1890.
  2. рәсми веб-сайт
  3. Итоги Всероссийской переписи населения 2020 года (по состоянию на 1 октября 2021 года)
  4. Из истории административно-территориального устройства и государственных учреждений дореволюционной и Советской Чувашии(үле сылтама)
  5. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus_lan_97_uezd.php?reg=1361
  6. 6,0 6,1 http://www.mojgorod.ru/chuvashsk_r/alatyr/index.html
  7. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus59_reg2.php
  8. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus79_reg2.php
  9. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus89_reg2.php
  10. http://demoscope.ru/weekly/ssp/rus02_reg2.php
  11. архив күчермәсе, archived from the original on 2011-06-27, retrieved 2012-05-31 
  12. 2002 ел сан алу базасы, archived from the original on 2019-07-12, retrieved 2013-05-13