Александр Догадов

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Александр Догадов latin yazuında])
Җенес ир-ат
Ватандашлык  СССР
Туу датасы 8 (20) август 1888
Туу урыны Каеп, Лаеш өязе, Казан губернасы, Россия империясе
Үлем датасы 26 октябрь 1937(1937-10-26) (49 яшь)
Үлем урыны Мәскәү, СССР
Үлем төре үтерелү[d]
Һөнәр төре профсоюз (һөнберлек) эшлеклесе
Әлма-матер Партийная школа в Лонжюмо[d]
Сәяси фирка әгъзасы Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Сугыш Беренче бөтендөнья сугышы
Әгъзалык СБКФ ҮК

Александр Иванович Догадов ( 8 [ 20 ] август 1888, Казан губернасы, Каип — 26 октябрь 1937, Мәскәү) — совет дәүләт эшлеклесе, партия һәм профсоюз лидеры.

1905 елдан партия әгъзасы, Үзәк контроль комиссия әгъзасы (1921—1922), Үзәк комитет әгъзасы (1924—1930, 1930—1934 елларда кандидат әгъзасы), Үзәк комитетның Оештыру бюросы әгъзасы (02.06.1924—13.07.1930, кандидат 13.07.1930—02.10. 1932). 1934 елдан Совет контроле комиссиясе әгъзасы.

СССР Үзәк Башкарма Комитеты әгъзасы, аның Президиумы әгъзасы (1929—1931, 1924—1929 елларда кандидат әгъзасы).

Биография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Александр Догадов Казан губернасы Каеп [1] (хәзерге - Лаеш районы) авылында бакчасы гаиләсендә туа. Санчурск шәһәр училищесын тәмамлый. 1903 елдан Казан чуен кою заводында эшли. 1905 елда РСДРП Казан оешмасына кабул ителә, партия хәрби дружинасында була.

1906 елда оешкан Казан металл эшчеләре профсоюзы лидеры, Казан Үзәк легаль булмаган профсоюзлар бюросы секретариаты әгъзасы. 1905-1907 революциясендә катнашусы.

1907 елда ул кулга алына һәм сөргенгә Усть-Сысольскка җибәрелә, РСДРП Усть-Сысольск төркеме әгъзасы булган[2] . 1909 елдан сөргеннән кайткач, Бакыда коючы, Бабаев промыселында май ясаучы булып эшли; С.Шаумян, Енукидзе һәм башка большевиклар белән партия эшен җитәкли Бакы партия оешмасы 1910 елның ахырында Париж янында Лонжюмога партия мәктәбенә җибәрелә, мәктәптә уку 1911 елның 17 августына кадәр 4 ай дәвам итә[3] .

1911 елның көзеннән Казанда партия эшендә, Казан оешмасыннан РСДРПның 6 нчы (Прага) конференциясенә делегат итеп сайлана[4] . Россиягә кайткач, 1912 елның 10 мартында Петербургта кулга алына һәм Нократ губернасының Яранск шәһәренә җибәрелә. 1914 елда патша Армиясенә алына, 1918 елга кадәр көньяк-көнбатыш һәм Румын фронтларында сугыша[3] . 1917 елда ул бригада, дивизия һәм армия комитетлары председателе итеп сайлана [5] .

Февраль һәм Октябрь революцияләрендә катнаша.

1918 елның февраленнән ул Казанда эшли: инструктор, Казан сәнәгать өлкәсенең профсоюзлар советы председателе (губерния профсоюз советы), Казан өлкәсенең Милли икътисад советы президиумы әгъзасы ; 1920—1921 елларда - Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасының хезмәт Халык Совет Комиссары ( Татарстан Автономияле Совет Социалистик Республикасының Халык Комиссарларының Беренче Советы) [5] [6] һәм Татар профсоюзлары Советы Рәисе[7]. Ул Татар автономиясен формалаштыруга каршы булганнар арасында иде[8] .

1921 елның 25 маеннан алып 1929 елның 1 июненә кадәр-ВЦСПС секретаре; бер үк вакытта-ВЦСПС Президиумы әгъзасы (25.5.1921-19.5.1930), РСФСР Хезмәт һәм оборона Советында ВЦСПС вәкиле урынбасары, вәкиле, Кызыл Интернационал Профсоюзлары бюросы әгъзасы. 1929 елның 1 июненнән 1930 елның 19 маена кадәр-ВЦСПСның 1 нче секретаре. Шул ук чорда (1921—1930) 10 нчы (1922—1924)[9] һәм 13 нче (1927—1929)[10] чакырылышлар Бөтенроссия Үзәк Башкарма комитеты әгъзасы, 4 нче чакырылыш Үзәк сайлау комиссиясе Союз советы әгъзасы (1927—1929)[11] була һәм сайланма партия вазыйфаларында эшли: РКП(б) Үзәк контроль комиссиясе әгъзасына кандидат (16.3.1921—27.3.1922), партия Үзәк комитеты әгъзасы (31.5.1924—26.6.1930), партия ҮК оештыру бюросы әгъзасы (2.6.1924—26.6.1930).

1930—1931 елларда-СССР ВСНХ рәисе урынбасары; бер үк вакытта — ВКП(б) үк әгъзасына кандидат (13.7.1930 — 26.1.1934), ВКП(б) үк оештыру бюросы әгъзасына кандидат (13.7.1930—2.10.1932).

1931—1934 елларда-ЗСФСР эшче-крестьян инспекциясенең халык комиссары; бер үк вакытта — ВКП(б) Кавказ арты край контроль комиссиясе рәисе (1931 — 15.1.1934), ВКП(б) Үзәк контроль комиссиясе Президиумына кандидат (4.2.1932-26.1.1934).

1934 елдан — СССР СНК каршындагы совет контроле комиссиясенең Свердловск өлкәсе буенча вәкиле, бер үк вакытта (11.2.1934 елдан) — СССР СНК каршындагы совет контроле комиссиясе әгъзасы [5] .

XIII (1924) [12], XIV (1925) [13], XV (1926) [14], XVI (1929) [15] һәм XVII (1932) [16] партия конференцияләре делегациясе; XI (1922) [17], XII (1923) [18], XIII (1924) [19], XIV (1925) [20], XV (1927) [21], XVI (1930) [22] һәм XVII ( 1934) [23] партия съездлары делегаты.

1937 елның маенда ҮК политбюросы карары белән партиядән чыгарыла. 1937 елның 21 июнендә кулга алына; шул ук елның 26 октябрендә СССР Югары Суды хәрби коллегиясенең советка каршы террорлык эшчәнлегендә гаепләнү буенча атылырга хөкем ителә һәм шул ук көнне атып үтерелә . А.И. Догадов белән бергә аның хатыны Мария Николаевна һәм каенанасы Фелицына Мария Петровна кулга алына [24] . Көле Донской зиратында күмелә[3] .

1956 елның 14 июлендә СССР Югары Судының Хәрби коллегиясе тарафыннан реабилитацияләнә, 1957 елның 31 декабрендәҮзәк Комитет Президиумы белән партиядә торгызыла [5] .

Адреслар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Мәскәү, Серафимович урамы, 2 (Хөкүмәт йорты), 29 нчы фатир.

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ Страница в «Открытом списке»
  2. ↑ Город в начале ХХ века. Деятельность ссыльных большевиков и развитие. АМО ГО «Сыктывкар» (25 января 2013).Дата обращения: 24 сентября 2019.
  3. ↑ 3,0 3,1 3,2 Носач, Зверева, 2007
  4. ↑ Делегаты VI конференции РСДРП 26.2.1911 — 17.1.1912 (8—30.1.1912). 2019-09-24 тикшерелгән.
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 5,3 Хронос
  6. ↑ архив күчермәсе, archived from the original on 2021-01-29, retrieved 2021-01-15 
  7. ↑ Краткие сведения о Председателях областного Республиканского Совета профсоюзов Республики Татарстан. Профсоюз работников народного образования и науки Российской Федерации (страницы истории). Казанский федеральный университет. Дата обращения: 24 сентября 2019.
  8. ↑ Бухараев Р. {{{башлык}}} // Дружба народов. — № 5.(Тикшерелгән 24 сентябрь 2019)
  9. ↑ Всероссийский Центральный Исполнительный Комитет 10-го созыва (1922—1924)(недоступная ссылка). Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991.Дата обращения: 24 сентября 2019.Архивировано 4 марта 2016 года.
  10. ↑ Всероссийский Центральный Исполнительный Комитет XIII-го созыва (1927—1929). Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991. әлеге чыганактан 2017-07-03 архивланды. 2019-09-24 тикшерелгән.
  11. ↑ Центральный Исполнительный Комитет СССР IV-го созыва (1927—1929)(недоступная ссылка). Справочник по истории Коммунистической партии и Советского Союза 1898—1991.Дата обращения: 24 сентября 2019.Архивировано 4 марта 2016 года.
  12. ↑ Делегаты XIII-й конференции РКП(б) 16—19.1.1924. әлеге чыганактан 2016-03-04 архивланды.
  13. ↑ Делегаты XIV-й конференции РКП(б) 27—29.4.1925. әлеге чыганактан 2019-01-06 архивланды.
  14. ↑ Делегаты XV-й конференции ВКП(б) 26.10 — 3.11.1926. әлеге чыганактан 2016-03-04 архивланды.
  15. ↑ Делегаты XVI-й конференции ВКП(б) 23—29.4.1929. әлеге чыганактан 2016-02-02 архивланды.
  16. ↑ Делегаты XVII-й конференции ВКП(б) 30.1 — 4.2.1932. әлеге чыганактан 2016-02-02 архивланды.
  17. ↑ Делегаты XI-го съезда РКП(б) 27.3 — 2.4.1922. әлеге чыганактан 2014-04-13 архивланды.
  18. ↑ Делегаты XII-го съезда РКП(б) 17—25.4.1923. әлеге чыганактан 2014-08-21 архивланды.
  19. ↑ Делегаты XIII-го съезда РКП(б) 23—31.5.1924. әлеге чыганактан 2018-10-08 архивланды.
  20. ↑ Делегаты XIV-го съезда РКП(б) 18—31.12.1925. әлеге чыганактан 2018-09-25 архивланды.
  21. ↑ Делегаты XV-го съезда ВКП(б) 2—19.12.1927. әлеге чыганактан 2017-06-30 архивланды.
  22. ↑ Делегаты XVI-го съезда ВКП(б) 26.6 — 13.7.1930. әлеге чыганактан 2016-02-02 архивланды.
  23. ↑ Делегаты XVII съезда ВКП(б) 26.1 — 10.2.1934. әлеге чыганактан 2018-08-31 архивланды.
  24. ↑ Online, БИЗНЕС.Александр Догадов: Ленин был его школьным учителем под Парижем (рус.), БИЗНЕС Online.Дата обращения 1 октября 2018.
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Александр_Догадов&oldid=3086988