Алофи (Ниуэ)
| Алофи | |
|---|---|
| ингл. Alofi | |
 | |
| Рәсми исем | Alofi |
| Рәсми тел | инглиз теле |
| Дәүләт |
 Ниуэ |
| Нәрсәнең башкаласы | Ниуэ |
| Административ-территориаль берәмлек | Ниуэ |
| Сәгать поясы | UTC−11:00 |
| Халык саны | 575 (2025)[1] |
| Диңгез дәрәҗәсе өстендә биеклек | 21 ± 1 метр |
| Мәйдан | 46,48 км² |
| Рәсми веб-сайт | niuevillage.com/niue/export/sites/NTO/alofisouth.html |
 | |
 | |
 Алофи Викиҗыентыкта | |
Ало́фи (ингл. Alofi), яки Алофис ― бистә, Тын океанның төньягында урнашкан үзидарәле Ниуэ утрау дәүләтенең (Яңа Зеландия белән ирекле ассоциациядә) башкаласы.
Халкы
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]2022 елда бистә халкы 610 кеше[2], 2017 елда 597 кеше[3] тәшкил иткән. Палау башкаласы Нгерулмудтан кала (391 кеше, 2020 ел), Алофи халык саны буенча дөньяда суверен дәүләтнең иң аз халыклы башкаласы булып тора.
Бүленеш
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]Бистә ике өлештән тора — Төньяк Алофи (халкы 157 кеше) һәм Көньяк Алофи (халкы 413 кеше), соңгысы хөкүмәт учреждениеләренең урнашу урыны булып тора. Көньяк Алофида хөкүмәт биналары күбрәк урнашкан, чөнки аларның күбесе «Хета» циклоныннан соң бистәнең көньяк өлешенә күчерелгән.
Копра[d] һәм банан чыгаруга махсуслашкан порт.
Биеклеге ― диңгез өстеннән 20 м.
Алофи асылда утрауның кыялы яр сызыгы буйлап берничә километрга сузылган бер генә озын урамнан гыйбарәт. Төрле административ биналардан тыш, яр буе зонасының истәлекле урыннары булып каноэлар[d] өчен берничә традицион причал гына тора, шул исәптән Опахи-лэндинг — нәкъ менә 1744 елда Джеймс Кук, утрау ярына чыгарга тырышып, уңышсыз омтылыш ясаган урын.
Климат
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]Алофида тропик урманнар климаты өстенлек итә. Июньнән сентябрьгә кадәр шәһәрдә сизелерлек корырак. Әмма бу айларда уртача 60 мм дан артык явым-төшем була, бу коры сезон ае өчен иң чик күрсәткеч булып тора. Алофида уртача температура ел дәвамында аз гына үзгәрә, иң җылы айда (февраль) 27 °C (81 °F) һәм иң салкын айларда (июль һәм август) 23 °C (73 °F) тамгасында тирбәлә[4].
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]1922 елда Алофида Ниуэда беренче хастаханә ачылган.
2004 елгы гарасат
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]
2004 елның гыйнварында Алофига «Хета»[d] тропик циклоны зур зыян китергән. Штормның төп ударын үз өстенә алган башкала җимерелгән, чөнки сәүдә һәм финанс районнарының күбесе көчле җилләр тарафыннан җир йөзеннән юкка чыгарылган. Коммуникация һәм электрон инфраструктурага зыян шулай ук сизелерлек булган, чөнки шторм иярчен антеннасын зарарлаган һәм Ниуэ компьютер мәгълүмат базасының 75% ын сафтан чыгарган. Шторм дулкыны нәтиҗәсендә ике кеше һәлак булган[5]. Гомумән алганда, шторм утрауга 85 миллионнан артык Яңа Зеландия доллары[d] күләмендә зыян китергән (2004 ел), бу 2003 елда аның 17 миллион доллар тәшкил иткән эчке тулаем продуктыннан биш тапкырга артыграк[6]. Зыян шулай ук утрауның мәдәни мирасын кире кайтарып булмаслык югалтуларны да үз эченә алган: Уанаки[d] мәдәни үзәге һәм музее музей коллекцияләренең 90% тан артыгы белән бергә юк ителгән[7][8].
2018 елда яңа Таога[d] музее ачылган (директоры Мойра Энетама[d]).
Транспорт
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]
Утрауга Ниуэ[d] халыкара аэропорты хезмәт күрсәтә. Ул Алофидан ерак түгел урнашкан һәм Air New Zealand[d] авиакомпаниясе тарафыннан гына файдаланыла, очкыч Оклендка (Яңа Зеландиянең Төньяк утравында урнашкан иң эре шәһәре) һәм кирегә атнага ике тапкыр: Оклендтан сишәмбе һәм шимбә көннәрендә һәм Ниуэдан дүшәмбе һәм җомга көннәрендә оча[9].
Моннан тыш, бистә аша каты өслекле һәм грунт юллары да уза[10].
Утрауның төп диңгез порты булып Сэр Робертс пристане тора. Ул Алофи үзәгеннән ерак түгел, башкала почта бүлекчәсеннән 200 метр ераклыкта һәм Сәүдә палатасы бинасыннан төньяктарак урнашкан. Бу кечкенә генә пристань утрауның рельеф үзенчәлекләре аркасында кечкенә һәм яссы төпле судноларны гына кабул итәргә сәләтле. Риф янында зуррак йөк суднолары һәм балыкчы көймәләре арканлап куела, йөкләрне бушату өчен баржалар файдаланыла. Причалны ныгыту, киңәйтү һәм реконструкцияләү буенча төп эшләр 2020 елда башланган[11].
Искәрмәләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]- ↑ Alofi Population 2025
- ↑ Niue Census of Population and Housing 2022. Niue Statistics Office. 20 March 2024 тикшерелгән.
- ↑ Перепись населения (2017).
- ↑ Weatherbase: Historical Weather for Alofi, Niue. Weatherbase.
- ↑ UNDP "Cyclone ICT Damage plan after Heta URL Accessed: August 21, 2006
- ↑ Country Information Paper - Niue, New Zealand Ministry of Foreign Affairs and Trade. Updated 8 April 2009. Accessed 17 April 2009.
- ↑ (2007) «Niue after Cyclone Heta» (EN). Australian Journal of Emergency Management 22 (1): 3–4.
- ↑ Barnett, Jon (2008-06-01). «The Effect of Aid On Capacity To Adapt To Climate Change: Insights From Niue». Political Science 60 (1): 31–45. DOI:10.1177/003231870806000104. ISSN 0032-3187.
- ↑ Яндекс.
- ↑ Niue International Airport. әлеге чыганактан 2016-03-03 архивланды. 2025-09-08 тикшерелгән.
- ↑ A much stronger and bigger Sir Robert's Wharf officially commissioned. Television Niue.
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт] Сүзлекләр һәм энциклопедияләр | |
|---|---|
| Норматив контроль |
| Мөстәкыйль дәүләтләр башкалалары | Апиа • Веллингтон • Канберра • Көньяк Тарава • Маджуро • Нгерулмуд • Нукуалофа • Паликир • Порт-Вила • Порт-Морсби • Сува • Фунафути • Һониара • Ярен |  |
|---|---|---|
| Бәйле территорияләрнең башкалалары | Аваруа • Адамстаун • Алофи • Кингстон • Мата-Уту • Нумеа • Паго-Паго • Папеэте • Сайпан • Хагатна | |