Амариллис
| Амариллис | |
 | |
| Халыкара фәнни исем | Amaryllis L., 1753[1][2] |
|---|---|
| Таксономик ранг | ыру[1] |
| Югарырак таксон | амариллисовые[d] |
| Таксономик төр | Амариллис белладонна[d] |
| Җимеш төре | тартмачык[d] |
| ... хөрмәтенә аталган | Amaryllis[d][3] |
| GRIN URL | npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomygenus.aspx?id=485[4] |
 Амариллис Викиҗыентыкта | |
Амари́ллис[5] (лат. Amaryllis) — Амариллислылар — Amaryllidaceae гаиләсеннән олиготиплы бер өлешле биологик үсемлек нәселе. 1753 елда швед систематигы Карл Линней тарафыннан аерып алынган [6].
Бу исем астында еш очрый торган популяр декоратив бүлмә үсемлеге чын мәгънәсендә гибрид (гиппеаструм) — чын амариллислар өй шартларында үстерелми диярлек.
Систематикасы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Амариллис белладонна — Amaryllis belladonna төре аша тәкъдим ителгән нәсел, гадәттәгечә, монотиплы дип санала [5][7], әмма 1998 елда хәзер фәнни дөньяда танылган тагын бер төр сүрәтләнә. " The Plant List" мәгълүматлар базасы нәсел үз эченә 4 төрне кертә ди [8]:
Amaryllis bagnoldii
Amaryllis belladonna
Amaryllis condemaita — Vargas
Amaryllis paradisicola — Snijman
Хәзер Гиппеаструм — Hippeastrum нәселе дип аерылганнар да элек Амариллис төренә кертелгән була [5], аларны, гадәттә, ялгыш амариллис дип атыйлар.
Таралышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Кыргый табигатьтәге нәсел вәкилләре Көньяк Африка Җөмһүрияте Капа провинциясе эндемиклары булып торалар [9]. Австралиягә кертелгәннәр[10].
Ботаник тасвирламасы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Мезофитлар[10].
Күпьеллык үсемлекләр. Үлән үсемлекләр Суганлы үсемлекләр.
Яфраклары тамырдан ук башлана, ике рәт булып урнашкан.
Чәчәкләре чатыр сыман чәчәклеккә җыелганнар; тыгыз чәчкә чыганагына ия, чәчәклектә 2-12 чәчәк булуы мөмкин. Көз көне чәчәк ата, яфраксыз күренешле бүрәнкә чәчәкләре диаметрда 8 сантиметрга җитә. Амариллис чәчәгенең 6-12 төрле — актан алып куе кызылга чаклы — төсе бар. Уртача тизлектә үсә. Җимеше — ачылмалы тартма, орлыклары канатлар рәвешендә орлыклыкка ия булуы мөмкин [10].
Хромосомнар саны 2n = 22[11].
Карау дөрес оештырылган очракта, чәчәкнең суганы 20 елга чаклы яшәү сәләтенә ия.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 Линней К. Genera plantarum eorumque characteres naturales, secundum numerum figuram, situm, & proportionem omnium fructificationis partium — 5 — Стокһолм: 1754. — doi:10.5962/BHL.TITLE.746
- ↑ Linnaeus C. Species Plantarum: Exhibentes plantas rite cognitas ad genera relatas — 1753.
- ↑ Burkhardt L. Directory of eponymous plant names - extended edition. Index of Eponymic Plant Names - Extended Edition. Index de Noms éponymiques des Plantes - Édition augmentée. — 2018. — ISBN 978-3-946292-26-5 — doi:10.3372/EPOLIST2018
- ↑ GRIN үсемлекләр таксономиясе
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Ботаника. Энциклопедия «Все растения мира»: Пер. с англ. = Botanica. — ISBN 3-8331-1621-8.
- ↑ Tropicos | Name — !Amaryllis L
- ↑ Species in GRIN for genus 2015 елның 24 сентябрь көнендә архивланган.
- ↑ Amaryllis. The Plant List. Version 1.1. (2013). 2017-01-02 тикшерелгән.
- ↑ http://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:YKEKkYMFa9sJ:apps.kew.org/wcsp/namedetail.do%3Bjsessionid%3D341359A9AF49BAA68083EE5A2909E728%3Fname_id%3D298519+&cd=1&hl=ru&ct=clnk&gl=ru
- ↑ 10,0 10,1 10,2 Amaryllis L.: FloraBase: Flora of Western Australia
- ↑ Amaryllis L. Tropicos.
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Амариллис // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.
Сүзлекләр һәм энциклопедияләр | |
|---|---|
| Норматив контроль | LCCN: sh89002934 |
