Анахита

Анахита
	Анахита
Җенес	хатын-кыз
	Анахита Викиҗыентыкта

Ардвисура Анахита (Авеста телендә: Arədvī Sūrā Anāhitā) — Иран мифологиясендә су һәм муллылык Алиһәсе. Зәрдөштлектә язата Илаһы. Авестада Ардвисурага аерым гимн — Яшт V — Ардвисур-Яшт яки Абан-Яшт багышланган.^[1]. Алиһәнең үз исеме — Ардви (мөгаен, туры мәгънәдә «дым») — даими рәвештә Сура «көчле» һәм Анахита «тапсыз» эпитетлары белән беррәттән бара.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Анахита — Иран Алиһәсенең борынгы фарсы формасы, ул тулырак һәм иртәрәк формада Сура Анахита (Авеста телендә: Arədvī Sūrā Anāhitā) буларак пәйда була. Аредви Сура Анахита — Авеста телендә Һинд-Иран космологиясендә су, муллылык, медицина һәм олы фикер Алиһәсе исеме. Анахита культында Аредви Сура Анахита һәм Анахити берләшкән.^[2]. Аредви Сура Анахита урта фарсы телендә һәм хәзерге фарсы телендә Ардвишур Анахид яки Наид һәм шулай ук әрмән телендә Анаит тәңгәл килә.^[3]. Аредви Сура Анахитага табыну б.э.к. IV гасырда башланган.^[4]. Классик антик чорының борынгы Юнан һәм борынгы Рим тарихчылары Аредви Сура Анахитаны яки Анаитисны искә алалар яки аны Юнан-Рим пантеоны Илаһлары белән идентификациялиләр.

Мөгаен, Аредви Сура Анахита культының популярлыгы Ахеменидлар (б.э.к. 558—330 еллар) чорында борынгы Юнан чыганакларында Анаитис буларак мәгълүм көнбатыш-Иран Алиһәсе Анахити белән идентификация ярдәмендә башланган.^[5]. Анахитаны җәмәгать булуда беренче булып таныган Ахеменид патша булып Артаксеркс II (б.э. к. 404—359 еллар) булган.^[6].

Астрономиядә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

(270) Анахита — С сыйныфы астероиды — Анахита Алиһәсе хөрмәтенә аталган. Кристиан Петерс тарафыннан 1887 елның 8 октябрендә Нью-Йорк штатында Клинтон бистәсендә Һамилтон колледжы обсерваториясендә ачылган булган.^[7].

Шулай ук карарга мөмкин[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

ːruːАнаит

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

↑ Ардвисур-Яшт 2010 елның 30 август көнендә архивланган., другой перевод
↑ M. Boyce, M. L. Chaumont, C. Bier (December 15, 1984). ANĀHĪD. Iranica. әлеге чыганактан 2012-04-04 архивланды. 2011-04-17 тикшерелгән.
«Anāhit(a)»—that is, the composite being born of the assimilation of Arədvī Sūrā Anāhitā and *Anāhiti…
↑ Boyce, Mary (1968), "Bībī Shahrbānū and the Lady of Pārs", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, London: University of London, 30 (1): 30–44
↑ Boyce, 1975, 454 бит.
↑ M. Boyce, M. L. Chaumont, C. Bier (December 15, 1984). ANĀHĪD. Iranica. әлеге чыганактан 2012-04-04 архивланды. 2011-04-17 тикшерелгән.
Arədvī Sūrā’s striking growth in popularity seems to have begun in Achaemenid times, through her identification with the Western Iranian divinity *Anāhiti, known from Greek sources as Anaitis (see below).
↑ M. Boyce, M. L. Chaumont, C. Bier (December 15, 1984). ANĀHĪD. Iranica. әлеге чыганактан 2012-04-04 архивланды. 2011-04-17 тикшерелгән.
The first Achaemenid king known publicly to have acknowledged «Anāhit(a)»—that is, the composite being born of the assimilation of Arədvī Sūrā Anāhitā and *Anāhiti—was Artaxerxes II (404—359 B.C.), who in inscriptions invoked her after Ahura Mazdā and Mithra, (qq.v.) and who also set up cult-statues in her honor (see further under Anaitis); and it was presumably after this that verses were composed and incorporated in Yašt 5 which apparently describe a temple statue (see Ābān Yašt). In these Arədvī Sūrā Anāhitā is invoked, not as the personification of a rushing river, but as a magnificently static being, richly arrayed in high-girt robe and jewel-encrusted mantle, with golden shoes and earrings, necklace, and crown.
↑ Анагита // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.

Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Калып:Мифологический словарь
Горшунова О. В. Женское божество в системе религиозно-мировоззренческих представлений народов Средней Азии. Дисс. докт. ист. наук. — М., 2007.
Калып:H Boyce, Mary. On the Zoroastrian Temple Cult of Fire // Journal of the American Oriental Society, 1975, 95 (3). — P. 454—465. — DOI:10.2307/599356.

[1] Ардвисур-Яшт 2010 елның 30 август көнендә архивланган., другой перевод

[2] M. Boyce, M. L. Chaumont, C. Bier (December 15, 1984). ANĀHĪD. Iranica. әлеге чыганактан 2012-04-04 архивланды. 2011-04-17 тикшерелгән.
«Anāhit(a)»—that is, the composite being born of the assimilation of Arədvī Sūrā Anāhitā and *Anāhiti…

[3] Boyce, Mary (1968), "Bībī Shahrbānū and the Lady of Pārs", Bulletin of the School of Oriental and African Studies, London: University of London, 30 (1): 30–44

[Boyce—1975——454-4] Boyce, 1975, 454 бит.

[5] M. Boyce, M. L. Chaumont, C. Bier (December 15, 1984). ANĀHĪD. Iranica. әлеге чыганактан 2012-04-04 архивланды. 2011-04-17 тикшерелгән.
Arədvī Sūrā’s striking growth in popularity seems to have begun in Achaemenid times, through her identification with the Western Iranian divinity *Anāhiti, known from Greek sources as Anaitis (see below).

[6] M. Boyce, M. L. Chaumont, C. Bier (December 15, 1984). ANĀHĪD. Iranica. әлеге чыганактан 2012-04-04 архивланды. 2011-04-17 тикшерелгән.
The first Achaemenid king known publicly to have acknowledged «Anāhit(a)»—that is, the composite being born of the assimilation of Arədvī Sūrā Anāhitā and *Anāhiti—was Artaxerxes II (404—359 B.C.), who in inscriptions invoked her after Ahura Mazdā and Mithra, (qq.v.) and who also set up cult-statues in her honor (see further under Anaitis); and it was presumably after this that verses were composed and incorporated in Yašt 5 which apparently describe a temple statue (see Ābān Yašt). In these Arədvī Sūrā Anāhitā is invoked, not as the personification of a rushing river, but as a magnificently static being, richly arrayed in high-girt robe and jewel-encrusted mantle, with golden shoes and earrings, necklace, and crown.

[7] Анагита // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]

[6]

[7]