Арчан

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Арчан latin yazuında])
Арчан
Сурәт
Кыскача исем C. vulgaris
Халыкара фәнни исем Calluna vulgaris Hull
Таксономик ранг төр
Югарырак таксон Вереск[d]
Таксонның халык атамасы Heidekraut[1][2], Heather[3], Struikhei[4], vřes obecný[5], mărtăloagă, struikhei[2], callune[2], heather[2], kangaskanerva[6], Scotch Heather[7], Scottish Heather[7], ling[2], 帚石南[8], argaña[9], beriza[10], carrizu[11], gareña[12] һәм gorbiza[13]
Базионим E. vulgaris[d]
Природоохранный статус по версии NatureServe secure[d]
Бүләкләр
Яшәү тирәлеге пустошь[d], торфяное болото[d], дюна[d], гарь[d] һәм сосновый лес[d]
Нинди вики-проектка керә ВикиПроект Инвазив биология[d]
GRIN URL npgsweb.ars-grin.gov/gringlobal/taxonomydetail.aspx?id=8605[15]
 Арчан Викиҗыентыкта

Арчан (лат. Callúna vulgáris Ве́реск обыкнове́нный) — үсемлек, арчанлылар гаиләлегенең Calluna ыругының бердәнбер төре.

Сыйфатлама[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Арчан куакларына биек кыя һәм тау башларында юлыгып була. Миллион еллар эчендә арчан тышкы табигый шартларга җайлаша алган, ул кышкы зәмһәрир суыкка да, җәйге челләгә дә түзә. Гранит кыяларны яратса да, арчан тау түбәсендә дә, киселгән урманнарда, шәрә ташта да үсә ала. Кайчандыр өчәр метрлы булган арчан бүген 30 сантиметрлы гына булса да, матур-матур куаклыклар булып үсә. Арчан Русиянең урта полосасын да үз итә. Әмма бик акрын үрчи, шуңа күрә Җир йөзендә ул кимегәннән-кими бара. Яфрагы каты, өчкырлы дияргә була, вак ылысны хәтерләтә, әмма бик үк кадаучан түгел. Июль-августта алсу-шәмәхә, сирәк очракта ак чәчәк ата.

О. В. Томе «Flora von Deutschland, Österreich und der Schweiz», 1885 китабыннан ботаник иллюстрация

Файдасы һәм кулланылуы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Яфрагының чәе һәм арчан балы – зур деликатес һәм бик сирәк тәти торган ризык.

Авылларда бүген дә әле арчанны абзарлар, мунча, агач өй салганда файдалану гадәте бар. Кипкән ботаклары стеналарда җылыны бик әйбәт тотучы материал булып исәпләнә, дымны яхшы сеңдерә, торакны кышкы суыктан һәм озакка сузылган яңгырлардан саклый.

Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганак[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

ш

  1. FloraWeb
  2. 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 Бельгийский список видов
  3. Британ утраулары Ботаника җәмгыяте — 1836.
  4. Nederlands Soortenregister
  5. Portál informačního systému ochrany přírodyAgentura ochrany přírody a krajiny České republiky.
  6. Finnish Biodiversity Information Facility — 2012.
  7. 7,0 7,1 North Carolina Extension Gardener Plant ToolboxNC Cooperative Extension.
  8. 林秦文, 肖翠, 马金双 中国外来植物数据集, A dataset on catalogue of alien plants in China // 生物多样性 — 1993. — ISSN 1005-0094doi:10.17520/BIODS.2022127
  9. Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana — 2000. — ISBN 978-84-8168-208-3
  10. Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana — 2000. — ISBN 978-84-8168-208-3
  11. Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana — 2000. — ISBN 978-84-8168-208-3
  12. Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana — 2000. — ISBN 978-84-8168-208-3
  13. Diccionariu de l'Academia de la Llingua Asturiana — 2000. — ISBN 978-84-8168-208-3
  14. https://www.loki-schmidt-stiftung.de/downloads/projekte/BlumendesJahres.pdf
  15. GRIN үсемлекләр таксономиясе