Берләшкән Гарәп Әмирлекләре

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Берләшкән Гарәп Әмирлекләре latin yazuında])
Берләшкән Гарәп Әмирлекләре
Байрак
Илтамга
Башкала Әбү-Дәби шәһәре
Халык саны 9 890 400 (2020) Edit this on Wikidata
Нигезләнгән 1971 Edit this on Wikidata
Сәгать кушагы UTC+04:00
Рәсми тел гарәп теле, инглиз теле
География
Мәйдан 83,600 км²
Координатлар 24.4°N 54.3°E Edit this on Wikidata
Сәясәт
Дәүләт башлыгы Хәлифә бин Зәет әл-Нәһәян
Хөкүмәт башлыгы Мөхәммәт бин Рәшит әл-Мәктүм
Карта
Икътисад
ТЭП 415 022 миллион US$ (2021), 507 535 миллион US$ (2022) Edit this on Wikidata
Акча берәмлеге БГӘ дирһәме
Эшсезлек дәрәҗәсе 4% (2014)[1]
Туу күрсәткече 1.784 (2014)[2]
КПҮИ 0.911 (2021)[3]
Яшәү озынлыгы 77.256 ел (2016)[4]
Пинсә яше 65 яшь
Джини коэффициенты 26 (2018)[5]
Башка мәгълүмат
Ярдәм телефоннары
Автомобил хәрәкәте ягы уң[6]
Челтәр көчәнеше 220 вольт
Телефон коды +971
ISO 3166-1 коды AE
ХОК коды UAE
Интернет домены .ae

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре (БГӘ, гарәп. الإمارات العربية المتحدة’Әл-’Има̄ра̄т ’әл-ʻАраби́йя ’әл-Мутта́һида) — көньяк-көнбатыш Азиядә, Гарәбстан ярымутравының көнчыгыш өлешендә урнашкан дәүләт. Көнбатышта һәм көньякта Согуд Гарәбстаны белән, көньяк-көнчыгышта һәм төньяк-көнчыгышта Оман белән чиктәш.

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре халкының саны 4,8 млн. кеше, боларның 70 % кадәр — көньяк һәм көньяк-көнчыгыш Азиядән эшчеләр. Җирле халык күбесенчә суннит мөселманнары белән тәкъдим ителгән. Берләшкән Гарәп Әмирлекләре 7 әмирлектән тора: Әбу-Даби, Гаҗман, Дөбәй, Рәэсел-Хәймә, Өммел-Кайвәйн, Фөҗәйрә һәм Шарҗә. Башкала — Әбу-Даби шәһәре.

География[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Берләшкән Гарәп Әмирлекләренең харитасы

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре көнбатышта һәм көньякта Согуд Гарәбстаны белән, көньяк-көнчыгышта һәм төньяк-көнчыгышта Оман белән чиктәш. Мәйданы 83 600 км².

Идарә-җир төзелеше[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре — җиде әмирлектән торган федерация дәүләте. Һәр бер әмирлек — тулы монархияле кечкенә дәүләт.

Әмирлек Гарәп
исеме
Мәркәз Мәйдан,
км²
Халык,
кеше
Әбу-Даби أبو ظبي Әбу-Даби 67 340 1 463 491
Гаҗман عجمان Гаҗман 259 260 492
Дөбәй دبي Дөбәй 3 885 2 262 000
Рәэсел-Хәймә رأس الخيمة Рәэсел-Хәймә 1 683 191 753
Өммел-Кайвәйн أم القيوين Өммел-Кайвәйн 777 59 098
Фөҗәйрә الفجيرة Фөҗәйрә 1 166 118 933
Шарҗә الشارقة Шарҗә 2 590 656 941

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

VII нче гасырда монда урнашкан кечкенә шейхлыклар Ислам динен кабул итеп, Гарәп халифатына керделәр. Шул чорда Дөбәй, Шарҗә, Фөҗәйрә шәһәрләре барлыкка килделәр. Халифат кечсезләнүе белән, шәехлыкларның автономиясе үсте. XXI нче гасырларда Гарәбстан ярымутравының көнчыгыш өлеше карматлар дәүләтенә керде, ә аның таркалуыннан соң Оман шаукымы астына ләкте.

XV нче гасырның ахырында бу җирләрдә хуҗа булып Аурупа ныкланды.

Дин[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Берләшкән Гарәп Әмирлекләрендә рәсми дин — ул халыкның 76 % ы тотучы ислам дине. Ил халкының 9 % ын христианнар, якынча 10 % ын һинд дине яки буддачылык тарафдарлары һәм 5 % ын башка диннәр вәкилләре алып тора[7].

Берләшкән Гарәп Әмирлекләре халкының 85 % ы бу илнең гражданнары булып тормый. Чит ил кешеләре Көньяк һәм Көньяк-Көнчыгыш Азиядән, Якын Көнчыгыш, Аурупа, Үзәк Азия, Бәйсез Дәүләтләр Берлеге һәм Төньяк Америкадан килгән.

Британия шаукымы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Бәйсез дәүләт[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сәясәт[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]


 
Берләшкән Гарәп Әмирлекләренең әмирлекләре
Берләшкән Гарәп Әмирлекләре байрагы
Әбу-Даби | Гаҗман | Дөбәй | Рәэсел-Хәймә | Өммел-Кайвәйн | Фөҗәйрә | Шарҗә
  1. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  2. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  3. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  4. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  5. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  6. Error: Unable to display the reference properly. See the documentation for details.
  7. UAE's Federal Competitiveness and Statistics Authority (FCSA) 2020 елның 28 апрель көнендә архивланган.(ингл.)