Био — Савар — Лаплас кануны
Био — Савар — Лаплас кануны (tat.lat. Bio — Savar — Laplas qanunı ) — магнитостатикада төп физик кануны, магнит кыры индукциясе векторының электр агымына бәйләнешен тасвирлый.
Био һәм Савар тәҗрибәләре нәтиҗәсендә 1820 елда ачылган. Лаплас хәрәкәт итүче коргы өчен магнит кырын исәпләп чыгарган.
Эчтәлек
Био — Савар — Лаплас кануны нечкә үткәргеч өчен[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Био — Савар — Лаплас кануны үткәргеч аша электр агымы I үткәндә барлыкка килгән магнит кырының индукциясе тасвирлый (СИ үлчәү системасында):
биредә - контурдагы агым
- - магнит кырының ноктасы
- r - контурның нокталары
- dr - контурның өлеше
- - берәмле вектор
Әгәр хисап ноктасы магнит кырының табу ноктасына тигез булса, формула гадиләштерелә:
- биредә - үткәргечнең кәкре сызыгының векторы
- - агым
- - модуле,
- - магнит индукциясенең векторы,
- - үткәргеч өлеше.
юнәлеше һәм векторларының яссылыгына перепендикуляр була.
векторының модуле СИ системасында түбәндәгечә табыла:
- - магнит индукөиясе В векторы белән туры үткәргеч арасындагы авышу почмагы
Вектор потенциал СИ системасында түбәндәгечә табыла:
Био — Савар — Лаплас кануны беришсез агымнар өчен[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Әгәр магнит кыры чыганагының - агымның тыгызлыгы j кыры булса (беришсез агымнар очрагы), Био — Савар — Лаплас кануны түбәндәгечә табыла:
биредә j = j(r),
- dV - күләм өлеше
Вектор потенциалы:
Био — Савар — Лаплас кануны Максвелл тигезләмәләрендә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Максвелл тигезләмәләре интеграль күренештә магнитостатика өчен:
- магнит кыры өчен Гаусс теоремасы варианты
һәм
Магнит кыры циркуляциясе өчен дифференциаль күренештә:
биредә: j — агым тыгызлыгы (СИ),
Гаусс системасында:
- урынына була.
Моны да карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Электр агымы
- Электр йөртү көче
- Ом кануны
- Фарадей кануны
- Үтә үткәрүчәнлек
- Электр көчәнеше
- Электр кыры көчәнешлелеге
- Электр каршылыгы
- Чагыштырма электр каршылыгы
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Сивухин Д. В. Общий курс физики. — Изд. 4-е, стереотипное. — М.: Физматлит; Изд-во МФТИ, 2004. — Т. III. Электричество. — 656 с. — ISBN 5-9221-0227-3; ISBN 5-89155-086-5.
- Ландау, Л. Д., Лифшиц, Е. М. Теория поля. — Издание 7-е, исправленное. — М.: Наука, 1988. — 512 с. — («Теоретическая физика», том II). — ISBN 5-02-014420-7