Борис Хведелидзе
| Җенес | ир-ат[1] |
|---|---|
| Тугандагы исем |
гөрҗ. ბორის ვლადიმერის ძე ხვედელიძე рус. Борис Владимирович Хведелидзе |
| Туу датасы | 7 ноябрь 1915[1] |
| Туу урыны | Тбилиси, Россия империясе |
| Үлем датасы | 27 март 1993[1] (77 яшь) |
| Үлем урыны | Тбилиси, Грузия ССР |
| Һөнәр төре | математик |
| Эш урыны | Тбилиси дәүләт унивирситеты[d][1] һәм Грузиянең Милли фәннәр академиясе[1] |
| Әлма-матер | Тбилиси дәүләт унивирситеты[d][1] |
| Нинди веб-биттә тасвирланган | mathnet.ru/rus/person21861(рус.) |
Борис Владимирович Хведелидзе (гөрҗ. ბორის ვლადიმერის ძე ხვედელიძე; 1915-1993) - Совет һәм Грузия математика өлкәсендәге галиме, физика-математика фәннәре докторы (1957), профессор (1959), Грузия ССР Милли Фәннәр академиясенең академигы (1983). Грузия ССРының мактаулы галиме (1967).
Биография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1915 елның 7 ноябрендә Тифлиста туган.
1933 - 1938 елларда Тифлис дәүләт университетының физика һәм математика факультетында укыган. 1938 - 1941 елларда Мәскәү дәүләт университетының механика һәм математика факультетының аспирантурасында белемен күтәргән.
1942 елдан башлап академик Н.И. Мусхелишвили җитәкчелегендә Грузия ССР Милли Фәннәр академиясенең математика институтында фәнни-тикшеренү эшендә фәнни, өлкән фәнни һәм әйдәп баручы хезмәткәр буларак, якынча анализ һәм математик эластиклык теориясе буенча тикшеренүләр алып барган.
1962 елдан, фәнни эш белән беррәттән, ул В.И. Ленин исемендәге Грузия дәүләт политехник институтында математика кафедрасы профессоры буларак педагогик эш белән шөгыльләнә [2] [3] [4].
Фәнни-педагогик эшчәнлеге һәм фәнгә керткән өлеше[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Б.В. Хведелидзеның төп фәнни-педагогик эшчәнлеге функцияләр һәм саннар теориясе, топология өлкәсендәге сораулар белән бәйләнгән. Ул интеграль тигезләмәләр теориясе һәм катлаулы үзгәрүчән функцияләр теориясе өлкәсендә тикшеренүләр алып барган.
1942 елда ул кандидатлык диссертациясе, 1957 елда физика һәм математика фәннәре докторы дәрәҗәсе буенча "Функцияләр теориясенең сызыклы өзлексез чик кыйммәте проблемалары, бердәнбер интеграль тигезләмәләр һәм аларның кайбер кушымталары" темасы белән докторлык диссертациясен яклады. 1959-нчы елда СССРның Югары Аттестация Комиссиясе тарафыннан профессор дәрәҗәсенә лаек булды. 1967 елда ул корреспондент әгъза, 1983 елда - Грузия ССР Милли Фәннәр академиясенең тулы әгъзасы итеп сайланды. Б.В. Хведелидзе ике йөздән артык фәнни хезмәт, шул исәптән күпсанлы монографияләр авторы[2] [3] [4].
Төп хезмәтләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Функция теориясенең сызыклы өзлексез чик мәсьәләләре, бердәнбер интеграль тигезләмәләр һәм аларның кайбер кулланылышы. - Тифлис, 1956. - 158 б.
- Функцияләр теориясе буенча хезмәтләр җыентыгы / [Ред. Б.В. Хведелидзе]. - Тифлис: Мецниереба, 1968. (А.М. Размадзе исемендәге Тифлис математика институты материаллары / Грузия ССР Милли фәннәр академиясе).
- Функциональ анализ буенча хезмәтләр җыентыгы / ред. Б.В. Хведелидзе. - Тифлис: Мецниереба, 1970. - 123 б. (А.М. Размадзе / Грузия ССР Милли Фәннәр Академиясе).
- Сан теориясе буенча хезмәтләр җыентыгы. - Тифлис: Мецниереба, 4 том: Квадрат формалар буенча саннарны күрсәтү сораулары / Ред. Б.В. Хведелидзе. - 1980. - 70 б.
- Аналитик функция теориясе һәм гармоник анализ: Мәкаләләр җыентыгы / ред. Б.В. Хведелидзе. - Тифлис: Мецниереба, 1980. - 118 б. (Тифлис математика институты, Т. 66)
- Аналитик функцияләр теориясенең чиклелек мәсьәләләре, бердәнбер интеграллар һәм Фурье сериясе: Н.И. Мушелишвилиның 90 еллыгына багышланган эшләр җыентыгы / [ред. Б.В. Хведелидзе]. - Тифлис: Мецниереба, 1982. - 163 б. (А.М. Размадзе исемендәге математика институты: Грузия ССР Милли Фәннәр Академиясе. Т. 69).
- Бердәм операторлар һәм функция теориясенең чиклелек мәсьәләләре. Фурье сериясе: Грузия ССР Милли Фәннәр академиясе / ред. Б.В. Хведелидзе. - Тифлис: Мецниереба, 1985. - 170 б. (А.М. Размадзе исемендәге математика институты: / АН ГССР. Т 76).
- Аналитик функцияләрнең чиклелек мәсьәләләре, бердәнбер интеграль тигезләмәләр һәм гармоник анализ сораулары: В.Г. Челидзе истәлегенә / ред. Б.В. Хведелидзе. - Тифлис: Мецниереба, 1986. - 164 б.
- Илья Векуа (1907-1977): Биобиблиография / Грузия ССР Милли Фәннәр Академиясе, Үзәк фәнни китапханә; Төзүчеләр Н.В. Багатурия, Э.Г. Долидзе; Кереш сүз авторлары А.В. Бицадзе, Б.В. Хвелидзе. - Тифлис: Мецниереба, 1987. - 140 б.
- Аналитик функцияләр һәм бердәм интеграль тигезләмәләр теориясенең чиклелек мәсьәләләре, ред. Б.В. Хведелидзе. - Тифлис: Мецниереба, 1989. - 74 б. (А.М. Рамадзе исемендәге Тифлис математика институты / АН ГССР, Т. 88) [5]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 Мактьютор матиматика тарихы әрхибе — 1994.
- ↑ 2,0 2,1 Академики АН Грузии // Национальная академия наук Грузии(груз.)(ингл.)
- ↑ 3,0 3,1 Биографический словарь деятелей в области математики / Под ред. И.И. Гихмана. - Киев : Рад. школа, 1979. — 607 с
- ↑ 4,0 4,1 Математика в СССР. 1958-1967: В 2 т. / Отв. ред. С. В. Фомин и Г. Е. Шилов. - Москва : Наука, Т. 2: Биобиблиография. Вып. 2. М-Я. - 1970. — 1579 с.
- ↑ Хведелидзе, Борис Владимирович // Российская государственная библиотека
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- СССРда математика. 1958-1967 еллар: 2 томда / Җав. ред. С.В. Фомин һәм Г.Е. Шилов. - Мәскәү: Фән, Т. 2: Биобиблиография. Чыгарылыш 2. М-З. - 1970. - 1579 б.