Эчтәлеккә күчү

Буркина Фасо

Сылтамалар өстәү
Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Буркина Фасо latin yazuında])
(Буркина-Фасо битеннән юнәлтелде)
Буркина Фасо
ингл. Burkina Faso
Байрак[d]Илтамга[d]
Нигезләнү датасы 1960
Рәсми исем Burkĩna Faso һәм Burkina Faso[1]
Кыскача исем 🇧🇫
Гомер озынлыгы 60,361 ел[2]
Демоним Burkinabé, Burkinabè, Burkinabe, Burkina Fasó-i, burkiner, Burkinänan, بورتوريكي, بورتوريكية, بورتوريكيون, בורקינאי, בורקינאית, burkinezi, burkinez, burkineză, burkinabè, burcinabe, burkinés, burkinesa, Burkinano, Burkinabè[3], Burkinabè[3], Burkinès[4], burkinabè, burkinezo, burkinezi, burkineza, burkineze, بوركيني, بوركينية, بوركينيين һәм بوركينيات
Рәсми тел мооре теле[d][5], бисса теле[d][5] һәм дьюла теле[5]
Гимн Буркина Фасо гимны[d]
Мәдәният Буркина Фасо мәдәнияте[d]
Шигарь тексты Unity–Progress–Justice, Единство - прогрес - справедливост, Unité–Progrès–Justice, Unidad–Progreso–Justicia һәм Undod – Cynnydd – Cyfiawnder
Дөнья кисәге Африка[6]
Дәүләт  Буркина Фасо
Башкала Уагадугу[d]
Сәгать поясы UTC±00:00[d] һәм Africa/Ouagadougou[d][7]
Табигый-георафик объект эчендә урнашкан Көнбатыш Африка
Иң көнчыгыш ноктасы 11°54′01″ т. к. 2°24′15″ кч. о.
Иң төньяк ноктасы 15°05′ т. к. 0°28′ кб. о.
Иң көньяк ноктасы 9°24′39″ т. к. 2°46′03″ кб. о.
Иң көнбатыш ноктасы 10°25′51″ т. к. 5°30′47″ кб. о.
Геомәгълүматлар Data:Burkina Faso.map
Иң югары ноктасы Тенакуру[d]
Иң түбән ноктасы Кара Вольта[d]
Идарә итү формасы җөмһүрият һәм хәрби хунта[d]
Дәүләт башлыгы вазыйфасы Буркина Фасо президенты[d] һәм гаскәрбашы[d]
Ил башлыгы Ибраим Траоре[d]
Хөкүмәт башлыгы вазыйфасы Буркина Фасо премьер-министры[d]
Хөкүмәт башлыгы Аполлинер Йоахим Кьелем де Тамбела[d]
Башкарма хакимият Саклау һәм кире кайтару өчен патриотик хәрәкать[d][8]
Канунбирү органы Буркина Фасо милли җыелышы[d]
Үзәк банкы Көнбатыш Африка дәүләтләре үзәк банкы[d]
Дипломатик мөнәсәбәтләр Германия, Гана, Канада, Швеция, Дания, Кытай Җөмһүрияте, Америка Кушма Штатлары, Россия, Корея Халык Демократик Җөмһүрияте[9], Гөрҗистан, Кытай һәм Косово Җөмһүрияте
Әгъзалык Берләшкән Милләтләр Оешмасы, АБ, Бөтендөнья сәүдә оешмасы, Ислам хезмәттәшлеге оешмасы[10], Халыкара реконструкция һәм үсеш банкы[d], Халыкара үсеш ассоциациясе[d], Халыкара финанс корпорациясе[d], Инвестицияләр иминлеген гарантияләү буенча күпъяклы агентлык[d], Инвестицион бәхәсләрне хәл итү буенча халыкара үзәк[d], Африка үсеш банкы[d][11], ЮНАМИД[d], Африка, Кариб диңгезе һәм Тын океан дәүләтләре[d], Африка илләре сәүдә хокукын гармонизация оешмасы[d], Conseil de l'Entente[d], Интерпол[12][13], ХКТО[d][14][15], Мәгариф, фән һәм мәдәният сораулары буенча Берләшкән Милләтләр Оешмасы[16], Җирнең биофизик торышын күзәтү төркеме[d], АФРИСТАТ[d], Бөтендөнья почта берлеге[17][18], Халыкара телекоммуникацияләр берлеге[d][19], Франкофония[d], Халыкара гражданнар иминлеген саклау оешмасы[d], Бөтендөнья метеорология оешмасы[20], Бөтендөнья сәламәтлек оешмасы[21], Көнбатыш Африка илләре икътисади җәмгыяте[d], Бөтендөнья таможня оешмасы[d][22], Атом-төш коралларының таратылмау турында килешү[d][23] һәм African Continental Free Trade Area[d][24]
Никахка керү яше 20 яшь һәм 17 яшь
Халык саны 23 025 776 (2023)[25]
Ир-ат халкы 10 431 262[26], 10 718 602[26], 11 010 698[26] һәм 11 299 155[26]
Хатын-кыз халкы 10 520 378[26], 10 804 024[26], 11 089 986[26] һәм 11 374 607[26]
Административ бүленеше Югары Бассейннар[d], Үзәк Плато[d], Букле-ду-Мухун[d], Каскадлар[d], Центральная область[d], Үзәк-Көнчыгыш төбәге[d], Төньяк Үзәк төбәге[d], Үзәк-Көнбатыш төбәге[d], Көньяк Үзәк төбәге[d], Көнчыгыш төбәге[d], Төньяк төбәге[d], Сахель[d] һәм Көньяк-Көнбатыш төбәге[d]
Акча берәмлеге КФА франкы[d]
Номиналь тулаем эчке продукт 19 737 616 003 $[27], 18 884 619 613 $[27], 330 442 815[28], 350 247 234[28], 379 567 099[28], 394 040 667[28], 410 321 644[28], 422 916 789[28], 433 889 766[28], 450 753 923[28], 460 442 689[28], 478 298 645[28], 458 404 268[28], 482 411 179[28], 578 595 521[28], 674 773 569[28], 751 133 430[28], 939 972 703[28], 976 547 188[28], 1 131 224 878[28], 1 475 583 644[28], 1 748 480 620[28], 1 928 719 888[28], 1 775 842 333[28], 1 754 450 096[28], 1 600 278 605[28], 1 459 880 132[28], 1 552 493 196[28], 2 036 303 357[28], 2 369 834 949[28], 2 616 040 478[28], 2 615 587 733[28], 3 101 300 778[28], 3 135 045 584[28], 3 356 692 505[28], 3 199 536 465[28], 1 895 290 637[28], 2 379 517 975[28], 2 586 550 595[28], 2 447 669 101[28], 2 804 902 367[28], 3 389 566 712[28], 2 968 370 087[28], 3 190 371 080[28], 3 622 350 062[28], 4 740 768 142[28], 5 451 688 537[28], 6 146 353 173[28], 6 547 419 820[28], 7 625 722 836[28], 9 451 435 490[28], 9 450 696 873[28], 10 109 619 740[28], 12 080 295 977[28], 12 561 015 156[28], 13 444 300 485[28], 13 943 016 076[28], 11 832 159 315[28], 12 833 363 045[28], 14 106 955 615[28], 15 890 066 221[28], 16 032 813 503[28], 17 725 010 532[28], 19 697 516 284[28], 18 820 218 690[28] һәм 20 324 617 844[28]
Кеше потенциалы үсеше индексы 0,449[29]
Inequality-adjusted Human Development Index 0,315[30]
Үз-үзенә кул салулар күрсәткече 7,7[31]
Эшсезлек дәрәҗәсе 3 ± 1 процент[32]
Кардәш шәһәр Алье[d], Бакыу һәм Конан
Нәрсә белән чиктәш Бенин, Кот-д’Ивуар, Гана, Мали, Нигер һәм Того
Автомобил хәрәкәте ягы уң[d][33]
Челтәр көчәнеше 220 вольт[34]
Электр аергычы төре Europlug[d][34] һәм CEE 7/5[d][34]
Алыштырган Югары Вольта республикасы (1960-1984)[d], Француз Көнбатыш Африкасы[d] һәм Emirate of Liptako[d]
Кулланылган тел Moba[d], Pana[d], Paleni[d], Winye[d], Jamsai Dogon[d], Doghose[d], Болон[d], Samwe[d], Kalamsé[d], Khe[d], Tyefo[d], Sininkere[d], кви-бваму теле[d], Lyélé[d], Khisa[d], Laalaa Bwamu[d], тамашек теле[d], Kpee[d], Bomu[d], Cerma[d], Senara[d], Bwamu[d], фарефаре теле[d], Dogoso[d], Dyan[d], гурманчема теле[d], Касем[d], Humburi Senni[d], Kaansa[d], кар теле[d], коромфе теле[d], кусаал теле[d], лоби теле[d], Nanerigé[d], Marka[d], мооре теле[d], Sucite[d], Sembla[d], Siamou[d], Natioro[d], пугули теле[d], Lorhon[d], Syer-Tenyer[d], Turka[d], Vyemo[d], зарма теле[d], дьюла теле, бисса теле[d], Dzùùngoo[d], Northern Dagara[d], Kisamo-Matya[d], Southern Bobo Madaré[d], Kisamo-Maya[d], Malba Birifor[d], Dagaari Dioula[d], Sissala[d], Northern Nuni[d], Jalkunan[d], Tomo Kan Dogon[d], Southern Nuni[d], Northern Toussian[d], Southern Toussian[d], Western Niger Fulfulde[d], Southern Samo[d], Northern Bobo Madaré[d], Berba[d] һәм инглиз теле
Кайда өйрәнелә Burkina Faso studies[d]
Мәйдан 274 200 км²
Рәсми веб-сайт gouvernement.gov.bf/accueil
Һәштәге BurkinaFaso
Югары дәрәҗәле Интернет домены .bf
Харита сурәте
Позиционная карта
Тематик география Буркина Фасо географиясе[d]
Ачык мәгълүматлар порталы Open Data Burkina Faso[d]
Феноменның икътисады Буркина Фасо икътисады[d]
Феноменның демографиясе Буркина Фасо халкы[d]
Мәктәптә укымаган балалар саны 2 493 607[35]
Джини коэффициенты 47,3[36]
Өстәлгән кыйммәт салымы күләме 18 процент
Тулаем туулар коэффициенты 5,521[37]
Шәһәр халкы 6 281 301[26], 6 587 430[26], 6 904 253[26] һәм 7 227 715[26]
Авыл халкы 14 670 338[26], 14 935 196[26], 15 196 430[26] һәм 15 446 047[26]
Уку-язу нисбәте 41,2 процент[38]
Демократия индексы 3,73[39]
BTI Governance Index 4,43[40], 4,56[40], 4,88[40], 4,74[40], 5,01[40], 4,92[40], 5,2[40], 5,23[40] һәм 5,24[41]
BTI Status Index 4,92[40], 5,39[40], 4,74[40], 4,78[40], 4,96[40], 4,71[40], 5,45[40], 5,35[40] һәм 5,1[41]
Туым күрсәткече 36,689[26], 36,085[26], 35,541[26] һәм 34,952[26]
Үлем күрсәткече 8,75[26], 8,813[26], 8,958[26] һәм 8,662[26]
Happy Planet Index score 41,5[42]
Илнең мобиль коды 613
Илнең телефон коды +226
Гадәттән тыш хәлләрдә ярдәм телефоны 112[d][43], 17[d][43] һәм 18[d][43]
Номер тамгасы коды BF
Диңгездәге идентификацияләү номеры 633
Бу якта төшерелгән фильмнар төркеме Төркем:Буркина Фасода төшерелгән фильмнар[d]
Карта
 Буркина Фасо Викиҗыентыкта

Буркина́ Фасо́ (фр. Burkina Faso [byʁkiˈna faˈso]; 1984 елның августына кадәр — Югары Вольта) — Көнбатыш Африкада урнашкан дәүләт. Төньякта Мали, көнчыгышта Нигер, көньяк-көнчыгышта Бенин, көньякта Того һәм Гана, көньяк-көнбатышта Кот-д'Ивуар белән чиктәш. Диңгезгә чыгышы юк.

Ил исеме «намуслы кешеләр ватаны» дип тәрҗемә ителә. Башка тәрҗемә версиясе — «лаеклы кешеләр иле».

Дәүләт мәйданы — 274,2 мең км², халык саны — 15,75 млн кеше (2009). Башкаласы — Уагадугу шәһәре.

Административ-территориаль бүленеш

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Буркина Фасо өлкәләре
Буркина Фасо өлкәләре

Буркина Фасо 13 өлкәгә, 45 провинциягә, 301 департаментка бүленә.

Өлкә Французча Үзәк Провинцияләр саны Мәйдан (км²) Халык саны (2002), кеше
Букле-ду-Мухун Boucle du Mouhoun Дедугу 6 34 153 1 353 607
Каскадлар Cascades Банфора 2 18 406 386 192
Үзәк өлкә Centre Уагадугу 1 2 805 1 211 380
Көнчыгыш-Үзәк өлкә Centre-Est Тенкодого 3 11 811 1 099 515
Төньяк-Үзәк өлкә Centre-Nord Кая 3 19 829 1 058 305
Көнбатыш-Үзәк өлкә Centre-Ouest Кудугу 4 21 537 1 046 088
Көньяк-Үзәк өлкә Centre-Sud Манга 3 11 321 619 489
Көнчыгыш өлкә Est Фада-Нгурма 5 46 256 1 072 793
Югары Бассейннар Hauts-Bassins Бобо-Диуласо 3 25 344 1 232 891
Төньяк өлкә Nord Уахигуя 4 16 207 1 002 526
Үзәк Плато Plateau-Central Зиниаре 3 8 544 656 779
Сахәл Sahel Дори 4 35 350 837 420
Көньяк-көнбатыш өлкә Sud-Ouest Гава 4 16 202 509 994

Дин

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Буркина Фасо Конституциясе дин иреген күздә тота. Дәүләт сәясәте, гомумән алганда, дини йолаларның ирекле рәвештә үтәлүенә ярдәм итә[44]. Ислам ― өстенлек итүче дин. Ил халкының (21 млн кеше, 2020 елга) 61,5 % ы[45] ― мөселманнар (күпчелеге Мәлики мәзһәбе сөнниләре, азчылыгы шигыйлар, әхмәдияләр)[46], шулай ук Тиҗания(ингл.)татар. суфичылык тәрикате тарафдарлары, сәләфиләр(ингл.)татар. бар[47][48]. 2006 елгы халык санын алу мәгълүматлары буенча, ил халкының 23 % ы ― христианнар (19 % ы католиклар, 4 % ы протестантлар). Халыкның 15 % ы җирле традицион диннәргә ышана.

Ил башкаласы Уагадугу(ингл.)татар. Бөек мәчете

Искәрмәләр

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  1. ↑ Official Names of the United Nations Membership — UN, 2016. — 5 p.
  2. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  3. ↑ 3,0 3,1 http://cnig.gouv.fr/wp-content/uploads/2020/02/CNT-PVM_r%C3%A9vis%C3%A9_2020-01-27-1.pdf
  4. ↑ https://esadir.cat/Toponims/Toponims_del_mon/Africa/Burkina_Faso
  5. ↑ 5,0 5,1 5,2 Конституция Буркина-Фасо
  6. ↑ https://www.workwithdata.com/place/burkina-faso
  7. ↑ https://data.iana.org/time-zones/tzdb-2020f/africa
  8. ↑ https://www.aljazeera.com/news/2022/1/25/burkina-faso-military-coup-how-the-world-reacted
  9. ↑ https://www.ncnk.org/sites/default/files/content/resources/publications/NCNK_Issue_Brief_DPRK_Diplomatic_Relations.pdf
  10. ↑ https://www.oic-oci.org/states/?lan=en
  11. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/African_Development_Bank
  12. ↑ https://www.interpol.int/Member-countries/World — Интерпол.
  13. ↑ https://www.interpol.int/Who-we-are/Member-countries/Africa/BURKINA-FASO
  14. ↑ https://www.opcw.org/about-opcw/member-states/ — ХКТО.
  15. ↑ https://www.opcw.org/about-us/member-states/burkina-faso
  16. ↑ http://www.unesco.org/eri/cp/ListeMS_Indicators.asp
  17. ↑ http://www.upu.int/en/the-upu/member-countries.html
  18. ↑ https://www.upu.int/en/Universal-Postal-Union/About-UPU/Member-Countries?csid=-1&cid=57
  19. ↑ https://www.itu.int/online/mm/scripts/gensel8
  20. ↑ https://public.wmo.int/en/members/burkina-faso
  21. ↑ https://www.who.int/choice/demography/by_country/en/
  22. ↑ https://www.wcoomd.org/-/media/wco/public/global/pdf/about-us/wco-members/list-of-members-with-membership-date.pdf
  23. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/List_of_parties_to_the_Treaty_on_the_Non-Proliferation_of_Nuclear_Weapons
  24. ↑ https://en.wikipedia.org/wiki/African_Continental_Free_Trade_Area#List_of_signatories_and_parties_to_the_agreement
  25. ↑ https://data.who.int/countries/854
  26. ↑ 26,00 26,01 26,02 26,03 26,04 26,05 26,06 26,07 26,08 26,09 26,10 26,11 26,12 26,13 26,14 26,15 26,16 26,17 26,18 26,19 26,20 26,21 26,22 26,23 (unspecified title) — база данных Всемирного банка.
  27. ↑ 27,0 27,1 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD — Бөтендөнья банкы.
  28. ↑ 28,00 28,01 28,02 28,03 28,04 28,05 28,06 28,07 28,08 28,09 28,10 28,11 28,12 28,13 28,14 28,15 28,16 28,17 28,18 28,19 28,20 28,21 28,22 28,23 28,24 28,25 28,26 28,27 28,28 28,29 28,30 28,31 28,32 28,33 28,34 28,35 28,36 28,37 28,38 28,39 28,40 28,41 28,42 28,43 28,44 28,45 28,46 28,47 28,48 28,49 28,50 28,51 28,52 28,53 28,54 28,55 28,56 28,57 28,58 28,59 28,60 28,61 28,62 28,63 https://data.worldbank.org/indicator/NY.GDP.MKTP.CD
  29. ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
  30. ↑ Отчёт о развитии человечества — Программа развития ООН, 2022.
  31. ↑ https://apps.who.int/gho/athena/data/xmart.csv?target=GHO/SDGSUICIDE,SDG_SH_STA_SCIDEN&profile=crosstable&filter=COUNTRY:*;REGION:*;AGEGROUP:-&x-sideaxis=COUNTRY;SEX&x-topaxis=GHO;YEAR
  32. ↑ http://data.worldbank.org/indicator/SL.UEM.TOTL.ZS
  33. ↑ http://chartsbin.com/view/edr
  34. ↑ 34,0 34,1 34,2 World Plugs / мөхәррир Халыкара иликтер тихникасы кәмисиясе
  35. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  36. ↑ https://data.worldbank.org/indicator/SI.POV.GINI
  37. ↑ ЮНЕСКО-ның статистика институты
  38. ↑ Burkina Faso - Adult (15+) literacy rate — 2011.
  39. ↑ 2020 Democracy Index
  40. ↑ 40,00 40,01 40,02 40,03 40,04 40,05 40,06 40,07 40,08 40,09 40,10 40,11 40,12 40,13 40,14 40,15 https://www.bti-project.org
  41. ↑ 41,0 41,1 https://bti-project.org/en/reports/country-dashboard/BFA
  42. ↑ https://happyplanetindex.org/countries/?c=BFA
  43. ↑ 43,0 43,1 43,2 International Numbering Resources Database: ITU-T E.129 National-only numbers linked with emergency services and other services of social value / мөхәррир Халыкара телекоммуникацияләр берлеге
  44. ↑ Freedom of Religion Report.
  45. ↑ The World Factbook — Central Intelligence Agency (en).
  46. ↑ Breach of Faith. Human Rights Watch. June 2005. p. 8. https://books.google.com/books?id=yi8ONIe1fv4C&pg=PA8. Retrieved May 31, 2014. "Estimates of around 20 million would be appropriate" 
  47. ↑ Comité national du recensement (July 2008). Recensement général de la population et de l'habitation de 2006. Conseil national de la statistique. әлеге чыганактан 2011-05-11 архивланды. 2021-11-15 тикшерелгән.
  48. ↑ International Religious Freedom Report 2010: Burkina Faso. United States Bureau of Democracy, Human Rights and Labor (November 17, 2010). This article incorporates text from this source, which is in the public domain.

Сылтамалар

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Моны да карагыз

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Буркина_Фасо&oldid=4248462