Бөтендөнья башкортлар корылтае
Бөтендөнья башкортлар корылтае (баш. Бөтә донъя башҡорттары ҡоролтайы (конгресы)) - бөтен дөнья буенча башкортларны берләштерүче бөтендөнья иҗтимагый оешма.
Төп максаты — башкортларның һәм Башкортстан Республикасыннан читтә яшәүче милләтәшләребезнең берләшүенә булышу, башкорт телен саклап калу һәм соңыннан үстерү, башкортларның социаль-икътисади хәлен, рухи-мәдәни үзенең тормышын күтәрү, дуслыкны һәм милләтара татулыкны ныгыту.
Югары карарлар кабул итү хокугына бөтен халык вәкилләре җыены — Корылтай ия. Корылтайлар арасында берлек эшмәкәрлеге белән башкарма комитет идарә итә. Бөтендөнья башкортлары корылтае 1995 елдан эшләп килә.
Россиянең башкортлар күпләп яшәгән төбәкләрендә, ерак һәм якын чит илләрдә бөтендөнья башкортлары корылтаеның (кәнгрис) бүлекчәләре бар.
Бөтендөнья башкортлар корылтае эмблемасында Толпар – очкан ат башкорт халкы киләчәктә яшәү турында күрсәтә.
Тарих
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- I бөтендөнья башкортлары корылтае 1995 елның 1-2 июнендә Уфа шәһәрендә үтә. Башкортстанның һәр кала һәм районыннан, Россиянең 10 республикасы һәм 18 өлкәсеннән, 7 якын чит ил дәүләтенә, шулай ук Венгрия, Алмания, Кытай, Пер, Польша, АКШ, Төркия, Финляндия, Швейцария һәм Көньяк Африка Республикасыннан барча 806 вәкил катнаша. Корылтай барышында 10 юнәлеш буенча кече көртлей үтә. Башкортларга, Башкортстан Республикасы халкына, Башкортстан Республикасы дәүләт җыелышы — Корылтайга, дөнья дәүләтләренә, Берләшкән Милләтләр Оешмасына мөрәҗәгатьләр кабул ителә. Бөтендөнья башкортлары королтаеның башкарма комитеты сайлана. Башкарма комитетның эш урыны итеп Уфа шәһәре билгеләнә.
- II бөтендөнья башкортлары корылтае 2002 елның июнендә Уфа шәһәрендә үтте. Башкортстан Республикасыннан, Россия Федерациясеның 33 төбәгеннән, 19 чит илдән, шул исәптән Израил, Италия, Канада, АКШ, Төркия һәм Япониянан 800-дән кичү вәкил катнашты. Корылтай барышында 12 юнәлеш буенча кече көртлей үткәрелде. Россия Федерациясе Һәм Башкортстан дәүләт органнарына милли сәясәт, милләтара бәйләнеш, милли мәдәният һәм җөмһүрият халыклары телләрен ары камилләштерү буенча тәкъдимнәр кертелде. Башкорт халкына, Башкортстан халыкларына, Россия Федерациясе Президенты В. В. Путинга мөрәҗәгатләр кабул ителде.
- III бөтендөнья башкортлары корылтае 2010 елның 10-11 июнендә Уфа шәһәрендә булды. Анда Башкортстан Республикасыннан, Россия Федерациясенең 33 төбәгеннән, 19 чит илдән, шул исәптән АКШ, Бразилия, Алмания, Израил, Италия, Канада, Португалия, Төркия, Япония, Балтия һәм БДБ дәүләтләреннән 800-дән кичү вәкил катнашты. Беренче тапкыр I яшьләр корылтае оештырылып, аның эшенә 1 000 күчү вәкил җәлеп ителде. Корылтай 12 юнәлеш буенча кече көртлей үткәрдең. Милли сәясәт һәм милләтара бәйләнеш буенча мөһим карарлар, башкорт халкына, Башкортстан халыкларына, Россия Президенты Д. А. Медведевка мөрәҗәгатләр кабул ителде.
- IV бөтендөнья башкортлары корылтае 2015 елның ноябрендә уздырылды.
- V Бөтендөнья башкортлары корылтае 2019 елның 28–29 июнендә уза[1].
Президиум рәисләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]2019 елда Бөтендөнья башкорт корылтае башкарма комитеты Президиумы сайлана.
- 2019 ― х. в. ― Эльвира Ринат кызы Аеткулова
Башкарма комитет рәисләре
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- 1995—2002 ― Нияз Мәҗитов
- 2002—2006 ― Әхмәт Сөләйманов
- 2006—2009 ― Румил Азнабаев
- 2009—2010 ― Азамат Галин
- 2010—2011 ― Илгиз Солтанморатов
- 2011—2012 ― Марсель Юсупов
- 2012—2015 ― Румил Азнабаев
- 2015—2018 ― Әмир Ишемгулов
- 2018—2019 ― Данир Гайнуллин[2]
- 2019—2020 ― Искәндәр Юлдашев
- 2020―2021 ― Галим Якупов
- 2021 ― х. в. ― Юлдаш Йосыпов [3]
Шулай ук карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Башкортстан Корылтае
- Башкортстан Республикасы Конституциясе
- Башкортстан Республикасы Президенты
- Башкортстан Хөкүмәте
- Башкортларның федераль милли-мәдәни мохтарияте
Сылтамалар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Бөтендөнья башкортлар корылтае Рәсми сайты 2016 елның 10 гыйнвар көнендә архивланган.