Ванаралар

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Ванаралар latin yazuında])
Рама һәм Ванар җитәкчеләре

Ванара (Санскрит телендәːवानर) урманнарда яшәүче кешеләргә карый (Ван - урман, нара - кеше)[1][2] Бу Һинд дине эпосы Рамаянада һәм аның юрамаларында бар. Рамаянада Ванаралар Рамага Равананы тар-мар итәргә ярдәм иткәннәр.

Идентификациясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Равана башта Ситаны иңбашларында тоткан, аннан соң арбасында, ул кайбер зәркән әйберләрен маймылларга ыргыткан.

"Ванара" сүзе этимологиясе турында өч төп теория бар:

  • Ул вана ("урман") сүзеннән, һәм нара ("кеше") сүзеннән килеп чыккан, мәгънәсе "урманныкы" яки "урманда яшәүче".[1][3]
  • Ул вана ("урман") һәм нара ("кеше") килеп чыккан, ул "урман кешесе" дигәнне аңлата.[4]
  • Ул вав һәм нара сүзләреннән килеп чыккан, мәгънәсе "ул кешеме?"[5] яки "бәлки ул кеше".[6]

Гәрчә Ванара сүзе "маймыл" дигәнне аңлатса да, еллар узу белән Ванаралар популяр сәнгатьтә маймыллар буларак сурәтләнгән, аларның төгәл идентиклыгы ачык түгел.[7][8] Ракшасалар кебек башка экзотик мәхлукатлардан аермалы буларак, Ванараларның Ведик әдәбиятта алдан килүчесе юк.[9] Рамаяна аларны сөйләве, киемнәре, гадәтләре, күмүләре, туйлар, гыйбадәт кылуларына карап кешеләр буларак тәкъдим ителәләр. Анда шулай ук аларның маймыл-сыман сыйфатланмалары бар, мәсьәлән, сикерү, аларның чәчләре, йоны һәм койрыгы.[8]

Бер теория буенча, Ванаралар мифологик мәхлукатлар. Бу аларның табигыйдан өстен мөмкинчелекләренә һәм шулай ук Брахманың башка илаһларга я Ванара токымы белән йөкле булырга, я Рамага миссиясендә булышыр өчен Ванаралар буларак инкарнацияләнергә куша.[8] Рамаянаның Җайн янә сөйләүләрендә аларны Видьядхаралар дип аталган мәхлукатлар дип атыйлар; бу кланның флагында эмблема буларак маймыллар күрсәтелгән.[4][10] 

[11][12][13]:334 Г.Рамдас Сора халкының костюмында өстәмә элемент дип әйтә.[8] (Хатын-кыз Ванараларның койрыгы юк дип сурәтләнгән булган.[13]:116[14]) Бу теория буенча, Ванараларның кеше булмаган сыйфатламалары сәнгать сурәте дип танылырга мөмкин.[7] Шри Ланкада, "Ванара" сүзе Ведда халкы риваятьләрендә сурәтләнгән Ниттаэволарны тасвирлый.[15][16]

Рамаянада[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сампати Ванаралар белән очраша, Баласахеб Пандит Пант Пратинидхи сурәте.

Ванаралар Брахма тарафыннан Рамага Раванага каршы көрәшер өчен ясалган булганнар. Алар куәтле һәм аларның күп Ходай сыйфатлары бар. Брахманың әмерләрен алу өчен Ходайлар улларын маймыллар кебек тәрбияли башлаганнар. (Рамаяна 1.17.8). Ванаралар аюларда һәм маймылларда туу алганнар һәм аларны барлыкка китергән Ходайлар һәм Алиһәләр кыяфәтен һәм батырлыгын алганнар. (Рамаяна 1.17.17-18).[17] Ванаралар барлыкка китерелгәннән соң, алар армияләргә оеша башлаганнар һәм урманнар буйлап тарала башлаганнар, гәрчә кайберәүләр, шулар арасында Вали, Сугрива һәм Хануман Рискшават Тавы янында тора башлаганнар.

Рамаяна буенча Ванаралар күбесенчә , Кишкиндха Патшалыгы төбәгендә яшәгәннәр (алар хәзерге көн Карнатака, Андхра Прадеш һәм Махараштра белән идентификацияләнәләр). Рама аларны беренче мәртәбә Дандака Урманында, Ситаны эзләгәндә тапкан.[18] Ванараларның армиясе Рамага Ситаны эзләргә ярдәм иткән, һәм шулай ук Ситага каршы сугышта ярдәм иткән. Нала һәм Нила океан аша Адәм Күперен төзегәннәр, шулай итеп Рама Ланка аша армияне күчергән. Эпоста тасвирланганча, Ванараларның сыйфатлары булып шаян, балалар сыман, бераз борчый торган, үрти торган, гиперактив, маҗаралар яратучы, намуслы, ышанычлы, каһарман һәм юмарт.[19]

Башка текстлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Ванаралар шулай ук башка текстларда, мәсьәлән, Махабхаратада. Махабхарата эпосында алар урманда яшәүче дип таныла, һәм аларны яшьрәк Пандава Сахадева саклап калган дип әйтелә.

Формасын үзгәртүләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Рамаянада, Ванара Хануман кыяфәтен берничә мәртәбә үзгәртә. Мәсьәлән, ул Ланкада Равананың сарайларында ураланган Ситаны эзләгәндә, ул үзен мәче зурлыгына кадәр киметә, шулай итеп аны дошман таба алмаган. Соңрак, ул тау зурлыгы кадәр була, ул нур белән балкый һәм Ситага чын көчен күрсәтә.[20]

Әһәмиятле Ванаралар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Ванаралар арасында патша Хануман поты, ул Дронагири тавын алып бара.

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 Monier Williams Sanskrit-English Dictionary p. 940, archived from the original on 2020-03-01, retrieved 2021-08-14 
  2. ↑ Apte Sanskrit Dictionary search vaanara
  3. ↑ Aiyangar Narayan. Essays On Indo-Aryan Mythology-Vol.. Asian Educational Services. pp. 422–. ISBN 978-81-206-0140-6. https://books.google.com/books?id=Oym17qIeB-0C&pg=PA422. 
  4. ↑ 4,0 4,1 Devdutt Pattanaik (24 April 2003). Indian Mythology: Tales, Symbols, and Rituals from the Heart of the Subcontinent. Inner Traditions / Bear & Co. p. 121. ISBN 978-1-59477-558-1. https://books.google.com/books?id=xolzAwAAQBAJ&pg=PA121. 
  5. ↑ Shyam Banerji (1 January 2003). Hindu gods and temples: symbolism, sanctity and sites. I.K. International. ISBN 978-81-88237-02-9. https://books.google.com/books?id=XSRAAQAAIAAJ. 
  6. ↑ Harshananda (Swami.) (2000). Facets of Hinduism. Ramakrishna Math. https://books.google.com/books?id=_lERAQAAIAAJ. 
  7. ↑ 7,0 7,1 Kirsti Evans (1997). Epic Narratives in the Hoysaḷa Temples: The Rāmāyaṇa, Mahābhārata, and Bhāgavata Purāṇa in Haḷebīd, Belūr, and Amṛtapura. BRILL. pp. 62–. ISBN 90-04-10575-1. https://books.google.com/books?id=v-0yalYlNDkC&pg=PA62. 
  8. ↑ 8,0 8,1 8,2 8,3 Catherine Ludvik (1 January 1994). Hanumān in the Rāmāyaṇa of Vālmīki and the Rāmacaritamānasa of Tulasī Dāsa. Motilal Banarsidass Publ.. pp. 2–3. ISBN 978-81-208-1122-5. https://books.google.com/books?id=KCXQN0qoAe0C&pg=PA2. 
  9. ↑ Vanamali (25 March 2010). Hanuman: The Devotion and Power of the Monkey God. Inner Traditions / Bear & Co. p. 13. ISBN 978-1-59477-914-5. https://books.google.com/books?id=j5qFlxXSS48C&pg=PA13. 
  10. ↑ Paula Richman (1991). Many Rāmāyaṇas: The Diversity of a Narrative Tradition in South Asia. University of California Press. pp. 35. ISBN 978-0-520-07589-4. https://books.google.com/books?id=XkifYfljHP4C&pg=PA35. 
  11. ↑ Kodaganallur Ramaswami Srinivasa Iyengar (2005). Asian Variations in Ramayana: Papers Presented at the International Seminar on 'Variations in Ramayana in Asia : Their Cultural, Social and Anthropological Significance", New Delhi, January 1981. Sahitya Akademi. pp. 68–. ISBN 978-81-260-1809-3. https://books.google.com/books?id=CU92nFk5fU4C&pg=PA68. 
  12. ↑ Valmiki (1996). The Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India - Sundarakāṇḍa. Translated and annotated by Robert P. Goldman and Sally J. Sutherland Goldman. Princeton University Press. p. 31. ISBN 0-691-06662-0. https://books.google.com/books?id=sFmsrEszbxgC&pg=PA31. 
  13. ↑ 13,0 13,1 Philip Lutgendorf (13 December 2006). Hanuman's Tale : The Messages of a Divine Monkey: The Messages of a Divine Monkey. Oxford University Press. ISBN 978-0-19-804220-4. https://books.google.com/books?id=fVFC2Nx-LP8C&pg=PA116. 
  14. ↑ The Adhyātma Rāmāyaṇa: Concise English Version. M.D. Publications. 1 January 1995. p. 10. ISBN 978-81-85880-77-8. https://books.google.com/books?id=sQcmczcunygC&pg=PA10. 
  15. ↑ George M. Eberhart (1 January 2002). Mysterious Creatures: A Guide to Cryptozoology. ABC-CLIO. pp. 388–. ISBN 978-1-57607-283-7. https://books.google.com/books?id=z9gMsCUtCZUC&pg=PA388. 
  16. ↑ C. G. Uragoda (2000). Traditions of Sri Lanka: A Selection with a Scientific Background. Vishva Lekha Publishers. ISBN 978-955-96843-0-5. https://books.google.com/books?id=BOmAAAAAMAAJ. 
  17. ↑ Balakanda, archived from the original on 2018-09-24, retrieved 2018-11-03 
  18. ↑ [1]
  19. ↑ [2](үле сылтама)
  20. ↑ Goldman, Robert P. (Introduction, translation and annotation) (1996). Ramayana of Valmiki: An Epic of Ancient India, Volume V: Sundarakanda. Princeton University Press, New Jersey. 0691066620. pp. 45-47.

Тышкы сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Ванаралар&oldid=3506931