Вахагн

Вахагн
Җенес	ир-ат
Ире яки хатыны	Астхик[d]
Һөнәр төре	аҗдаһаларны үтерүче
Илаһ карый	әрмән мифологиясе[d]
Вахагн Викиҗыентыкта

Роберт Пашаян сәнгать әсәре, Ваһагн аждаһа бастыручы.

Ваһагн Вишапакагх (Վահագն Վիշապաքաղ, Ваһагн Аждаха Бастыручы) яки Вахакн (әрмән телендә: Վահագն) ул борынгы Әрмәнстанда табынылган ут, яшен һәм сугыш Илаһы булган. Борынгы вакыт дәверендә кайбер вакытта ул Арамазд һәм Анаһит белән "триада" формалаштырган. Ваһагн юнан Илаһы Геракл белән идентификацияләнгән булган. Малатиядән көньяктарак, Коммагенда (Евфрат арты) Немруд тавында изге урында ул Артагнес дип аталган һәм Фавстос Бузандта кебек үк Геракл белән идентификацияләнгән. Ваһагнны борынгы бабалары дип раслаган Ваһеваһиан гыйбадәтханәсе каһиннәре борынгы юнан каһарманының сынын санктуарийларында урнаштырганнар. Тәүратның әрмән тәрҗемәсендә "Тирда табынылган Геракл"ның исеме "Ваһагн"га алмаштырылган.
Эвгемерист ышануы буенча барлык Илаһлар яшәүче кешеләр булган; моңа охшаш рәвештә Ваһагн Әрмәнстан патшалары рангларында иртуганнары - Баб һәм Тиран белән Оронтид династиясе (яки Ервандуни династиясе, б.э.к. 6-нчы гасыр) кертелгән булган.
Тарихчы Мовсес Хоренациның борынгы җыры игъланы аның табигатенә һәм килеп чыгышына ачкыч бирә:

Әрмән чыгышлы борынгы Ваһагн тууы җыры

Күк һәм җир газапта булган,

Газапта шулай ук, пурпур диңгез!

Газап диңгездә кечкенә кызыл камыш тоткан.

Сабагында тишем аша төтен чыккан,

Һәм төтеннән яшь кеше!

Аның чәчләре уттан иде,

Әйе, шулай ук аның ялкынучы сакалы булган,

Һәм аның күзләре Кояшлар кебек булган!

Әрмән тексты

Рәссам Иосиф Роттерның аждаһалар белән көрәшүче Ваагн картинасы.

Երկնէր երկին, երկնէր երկիր,
Երկնէր և ծովն ծիրանի.
Երկն ի ծովուն ունէր և զկարմրիկն եղեգնիկ.

Ընդ եղեգան փող ծուխ ելանէր,
Ընդ եղեգան փող բոց ելանէր,
Եւ ի բոցոյն վազէր խարտեաշ պատանեկիկ.

Նա հուր հեր ունէր,
Բոց ունէր մօրուս,
Եւ աչքունքն էին արեգակունք։

Хәзер югалтылган җырның башка өлешләрендә Ваһагн көрәшкән һәм аждаһалар яулап алган дип әйтелгән булган, шуннан аның Вишабакагх титулы, "аждаһа бастыручы", аждаһалар әрмән фольклорында "Вишаплар" дип идентификацияләнгән булган. Ул соңрак Геракл белән идентификацияләнгән батырлык Илаһы буларак мөрәҗәгать ителгән булган.

Ваһагн җырын лира аккомпанементына Гогһтен (хәзерге Акулис) бардлары Әрмәнстанда Христианлык керүдән соң да озак вакыт җырлый торган булган.
1991 елдан бирле ул әрмән нео-мәҗүсиләренең гимны булып тора.

Ситуациягә ачкыч сабак яки камыш Һинд-Аурупа мифологиясендә әһәмиятле сүз, өч формада ут белән бәйләнештә. Ваһагн Авеста текстларында тарих гипостазы Веретхрагнага бәйләнгән; исем Ваһагнга әйләнгән (Авеста теле "th" урта фарсы телендә "һ"-га әйләнгән). Исем килеп чыгышы өчен Վահագն карагыз.

Әрмән Ваһевунис шаһзадә йорты исеме Ваһагннан килеп чыккан дип ышаныла. Ваһевунилар Патша Валаршак язып куйган Әрмәнстанның Патша Регистрында югары рангка ия дип язып куелган булган. Христианлыкка кадәр Әрмәнстанда Ваһевунилар мирас буенча Арацани елгасының сул ярында Аштишат шәһәрчеге гыйбадәтханәсенә ия булганнар һәм Шарапет, ягъни Әрмән Патша Армиясенең Баш Коммандалаучы вазифасын үтәгән булган фараз бик ихтимал.

Ваагнга багышланган һәйкәлләр

• Иң борынгы һәйкәлләрнең берсе булып Ваагнга һәм әрмән мәҗүсилегенң башка Илаһларына багышланган Немрут тавында изге урын тора.
• Ваагн аждаһа белән көрәшүче — әрмән сынчысы Карлен Нориджанян тарафыннан 1969 елда барлыкка китерелгән сын.