Вәли Әбилев
| Вәли Әбилев | |
|---|---|
| Туган | 1898 Акмәсҗит өязе[d], Таврия губернасы, Россия империясе |
| Үлгән | 1945 |
| Ватандашлыгы | .svg){kind=small} СССР |
| Һөнәре | язучы, укытучы |
| Сәяси фирка | Советлар Берлеге коммунистик фиркасе |
Вәли Әбилев ( кырымтат. Veli Murat oğlu Abilev, Вели Мурат огълу Абилев ; 1898, Симферополь өязе, Таврия губернасы - 1945) - кырымтатар язучысы, укытучы, публицист һәм журналист. Кырым татар педагогик техникумы директоры (1925-1925). М. И. Калинин исемендәге Кырым махсус культуралар институты директоры (1933-1934). КПСС әгъзасы (б) .
Биография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Вәли Морат улы Әбилев 1898 елда Симферополь өязе территориясендә крестьян гаиләсендә туган .
Башлангыч белемне авыл мәктәбендә алган, анда аның укытучысы Габдулла Латиф-задә була [1].
1914-1919 елларда Евпатория өязенең Мурзабек һәм Байм авылларында укыта [2] .
1920 елда Мурзабекта авыл ревкомы рәисе була.
1921-1923 елларда Мәскәүдә И. В. Сталин исемендәге Көнчыгыш хезмәт ияләренең коммунистик университетында укый.
Кырымга кайткач, совет партия мәктәбенең татар өлкә бүлеген җитәкли. Өлкә укытучылары курсларында җәмгыять белеме буенча лекцияләр укый.
1925 елдан 1926 елга кадәр Халык мәгариф комиссариатының сәяси агарту хезмәткәре.
1925 елда Кырым татар педагогик техникумы мөдире итеп билгеләнә, бу вазыйфада 1 ел эшли [3] .
СБКФ әгъзасы була .
1920 еллардан хезмәтләре ярымутрауның газета-журналларында басылып чыга. Мәкаләләр, нәфис проза һәм пьесалар авторы. «Адиль яхут бинъден бири» («Адиль, или один из тисячи») и «Учь ёл» («Три пути») пьесалары Кырым дәүләт татар театры тарафыннан 1925-1927 елларда сәхнәләштерелгән.
Әбилев шулай ук "Эльвида" ("Хуш") һәм "Омюр баари" ("Тормыш язы" [2] пьесалары авторы.
1928 елда Ленинград сәяси агарту институтына укырга керә. Институтны тәмамлагач, М. И. Калинин исемендәге Кырым махсус культуралар институты директоры итеп билгеләнә (1933-1934) [4] . 1935 елдан 1938 елга кадәр "Янъы дюнья " (Яңа дөнья) газетасында редактор вазифаларын башкара[2] .
1937 елның 18 сентябрендә кулга алына һәм Милли фирка контрреволюцион оешмада катнашуда гаепләнә. 1938 елның 14 августында СССРның НКВД махсус җыелышы аны 58 нче матдә буенча[5] хезмәт-төзәтү лагерена сигез елга хөкем итә
1945 елда лагерьда вафат була [2] . 1957 елның 18 июлендә исеме аклана [5] .
Шәхси тормышы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Өйләнгән [5] .
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Известные учителя Крыма начала ХХ века (2018-10-05). 2020-06-26 тикшерелгән.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Абілєв Велі Муратович | Енциклопедія Сучасної України. 2020-06-26 тикшерелгән.
- ↑ Усманова Сайде Аблякимовна {{{башлык}}} // Крымское историческое обозрение. — № 1.
- ↑ Галерея ректоров института – Музей истории Крымского федерального университета имени В. И. Вернадского. әлеге чыганактан 2018-05-27 архивланды. 2020-06-26 тикшерелгән.
- ↑ 5,0 5,1 5,2 Error on call to Template:cite web: Parameters url and title must be specified.
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ana-yurt.com 2020 елның 4 июль көнендә архивланган.