Гарәп язуы

Bu mäqäläneñ latin älifbasındağı igezäge bar.

Гарәп язуы
Нәрсә нигезендә эшләнгән	набатейское письмо[d]
Әсәр яки аның атамасы теле	гарәп теле
Язу	гарәп язуы
Язу юнәлеше	уңнан сулга[d]
Гарәп язуы Викиҗыентыкта

Гарәп язуында кулланылган төп хәрефләр

Гарәп язуы яхуди Әбҗәд гарәбия (гарәп الأَبْجَدِيَّة العَرَبِيَّة Әбҗәдият гарәбия) Гарәп әлифбасы — Гарәп теленең хәрефләренең язуда кулланган әбҗәд. Коръән хәрефләре. Ул иң тулы язу системасы итеп сурәтләнә, чөнки ул кеше әйтә алган тавышларның күбесен үз эченә ала. Күпчелек милләтләр аннан алынган, һәм ул күп гасырлар дәвамында иң киң кулланылган алфавит булып кала. Хәзерге вакытта ул латин алфавитыннан соң иң киң кулланылган язу системасы. Күпчелек телләр язу өчен гарәп алфавитына таяналар, мәсәлән: Синдһи, Урду, Госманлы, Көрд һәм Малай.

Гарәп хәрефләрен язуда иң танылган куллану - Коръән язуда. Аннары гарәп алфавиты күп илләргә таралды, Ислам яулап алулары, Ислам дәүләтенең киңәюе, һәм Фарсы, Рум һәм Хәбәшиләр контроле астында булган халыклар белән гарәп яулап алулары, һәм аларның күбесенең Ислам диненә керүе, һәм алар гарәп теленең төп теле булып, гарәп теленең төп теле булып таралдылар. Гарәп алфавиты күп телләр язу өчен кулланыла, күп тел гаиләләре.

Язу юллары уңнан сулга бара.

Таралышы

Беренче нәүбәттә ул — гарәп телле халыкларның милли әлифбасы. Бу тел 22 илдә (Алжир, Бәхрәйн, Берләшкән Гарәп Әмирлекләре, Иордания, Гыйрак, Кувәйт, Лөбнан, Ливия, Марокко, Мисыр, Оман, Сүрия, Судан, Согуд Гарәбстаны, Тунис һ.б.) рәсми дәүләт теле булып санала.

Гарәп язуын кулланган 5 телдә Википедия сүзенең язылышы

Төп гарәп илләреннән тыш, гарәп әлифбасы фарсы телле Иранда, урду телле Пакьстанда, пушту һәм дари телле Әфганстанда, өлешчә Һиндстанда милли әлифба буларак кабул ителгән.

Шулай ук ислам дине киң таралган илләрдә актив кулланышта йөри.

Тарихы

Windows системасындагы клавиатурадагы гарәп хәрефләренең урнашуы

XX гасырның утызынчы елларына кадәр, латыйн графикасына алыштырганчы ССРБдагы төрки халыкларның һәм Төркия милли язулары да шушы әлифбага нигезләнгән иде.

Төп хәрефләре

Хәзерге гарәп әлифбасында язылган китапның ачылыш бите.

Аерым	Сүз башында	Сүз уртасында	Сүз азагында	Исеме	Татарча исеме	Алмашы (транслитерациясе)	Авазы (транскрипция)
ﺀ	أ, إ, ؤ, ئ			hamza	Һәмзә	ʾ / ’ et ‚	[ʔ]
ﺍ	—		ﺎ	ʾalif	Әлиф	ā / â	[aː]
ﺏ	ﺑ	ﺒ	ﺐ	bāʾ	Ба	b	[b]
ﺕ	ﺗ	ﺘ	ﺖ	tāʾ	Тә	t	[t]
ﺙ	ﺛ	ﺜ	ﺚ	ṯāʾ	ә	ṯ / th	[θ]
ﺝ	ﺟ	ﺠ	ﺞ	ǧīm	Җим	ǧ / j / dj	[ʤ]
ﺡ	ﺣ	ﺤ	ﺢ	ḥāʾ	Хә	ḥ	[ħ]
ﺥ	ﺧ	ﺨ	ﺦ	ḫāʾ	Ха	ḫ / ẖ / kh	[x]
ﺩ	—		ﺪ	dāl	Дәл	d	[d]
ﺫ	—		ﺬ	ḏāl	әл	ḏ / dh	[ð]
ﺭ	—		ﺮ	rāʾ	Ра	r	[r]
ﺯ	—		ﺰ	zāy	Зәй	z	[z]
ﺱ	ﺳ	ﺴ	ﺲ	sīn	Син	s	[s]
ﺵ	ﺷ	ﺸ	ﺶ	šīn		š / sh	[ʃ]
ﺹ	ﺻ	ﺼ	ﺺ	ṣād	Сад	ṣ	[sˁ]
ﺽ	ﺿ	ﻀ	ﺾ	ḍād	Д(з)ад	ḍ	[dˁ]
ﻁ	ﻃ	ﻄ	ﻂ	ṭāʾ	Та	ṭ	[tˁ]
ﻅ	ﻇ	ﻈ	ﻆ	ẓāʾ	За	ẓ	[ðˁ]
ﻉ	ﻋ	ﻌ	ﻊ	ʿayn	Гәйн	ʿ / ‘	[ʔˤ]
ﻍ	ﻏ	ﻐ	ﻎ	ġayn	Гайн	ġ / gh	[ɣ]
ﻑ	ﻓ	ﻔ	ﻒ	fāʾ	Фә	f	[f]
ﻕ	ﻗ	ﻘ	ﻖ	qāf	Каф	q / ḳ	[q]
ﻙ	ﻛ	ﻜ	ﻚ	kāf	Кәф	k	[k]
ﻝ	ﻟ	ﻠ	ﻞ	lām	Ләм	l	[l]
ﻡ	ﻣ	ﻤ	ﻢ	mīm	Мим	m	[m]
ﻥ	ﻧ	ﻨ	ﻦ	nūn	Нүн	n	[n]
ﻩ	ﻫ	ﻬ	ﻪ	hāʾ	Һә	h	[h]
ﻭ	—		ﻮ	wāw	Уау	w	[w]
ﻱ	ﻳ	ﻴ	ﻲ	yāʾ	Йә	y	[j]

Шулай ук карагыз

• Иске имля
• Гарәп әлифбасы нигезендә татарча әлифба
• Иске имля тарихы