Городищедагы Благовещение чиркәве
| Православный храм | |
Городищедагы Благовещение чиркәве
| |
| |
| Урын | Бөек Новгород |
| Епархия | Новгородская и Старорусская |
| Халәт | Калып:Культурное наследие РФ 4 |
[[:commons:Category: Annunciation Church in Rurik Gorodishche Викиҗыентыкта|{{{1}}}]]  Викиҗыентыкта
| |
Городищедагы Благовещение чиркәве - сакланмаган православие корамы, аның җимерекләре Рюрик бистәсендә, Ilmen күленән төньякта, Волхов елгасының уң як ярында урнашкан.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Бу урында беренче чиркәү 1103-нче елда Новгород кенәзе Мстислав Владимирович, Киев кенәзе Владимир Мономахның улы, нигез салган. Мстислав үзенең беренче туган улы Всеволодның тууы хөрмәтенә чиркәү сала, бала чукындыруда Габриэль исемен ала ( Благовещеның ике төп фигурасының берсе - Архангел Габриэль ) [1] . Гыйбадәтханә Новгородның Изге София соборыннан соң икенче таш бинасы булган. Новгород елъязмасыннан күренүенчә,аны төзүче Юрьев монастырының Георгиевский соборын төзегән Петр исемле оста булган, ул шулай ук Николо-Дворишченский соборын да төзегән оста булган .
1342-1343 елларда, XII гасыр гыйбадәтханәсе сүтелә һәм аның урынында яңа чиркәү төзелә, ул 1941 елга кадәр тора. Бу юлы гыйбадәтханәнең заказчысы Новгород архиепископы Василий була . Чиркәү XIV гасыр уртасында Новгород архитектурасының типик өлгесе булган һәм алты баганалы өч аспидлы зур корам булган, аңа баскычлы манара терәлеп торган. Эчтәге һәм тышкы диварлар пычак белән эшкәртелә. Чиркәү фасадларының, күрәсең, өч канатлы очлары булган. Борынгы заманнарда гыйбадәтханәнең гөмбәзе җимерелгән һәм гөмбәзе яңадан агачтан эшләнеп куелган. Благовещение чиркәве 1611-1617 елларда Швеция оккупациясе вакытында зур зыян күрә.
1797-нче елда тузган һәйкәл капиталь ремонтлана, гөмбәзләр, аркаларның күбесе һәм барабан сүтелә. 1806-нчы елда чиркәүнең көнбатыш стенасына кечкенә таш кыңгырау манарасы булган паперть өстәлә, һәм анда Сретение канаты урнаштырыла. 1860-нчы елларда гыйбадәтханәнең көнбатыштан бер генә керү урыны булган. Чиркәүдә идән агач, такта була. 1882 елда паперть һәм кыңгырау манарасы капиталь ремонтлана.
Благовещение чиркәве 1930 елга кадәр актив эшли. Ябылганнан соң, чиркәү кулланылмый. Бөек Ватан сугышы вакытында Благовещение чиркәве немец артиллериясе белән юк ителә. 2019 елның апрелендә Рюрик бистәсендә Благовещение чиркәве зур реставрациядән соң килүчеләр өчен ачыла. Реставрация эшләре барышында, Новгород җирендә реставраторлар беренче тапкыр консервациялауда чиркәвдә экскурсия күрсәтү мөмкинлеген исәпкә алып, саклау ысулын кулланалар [2] .
Архитектура[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Һәйкәлне өйрәнүнең беренче этабы 1930-нчы елларда Ленинград тикшерүчесе М.К. Каргер тарафыннан башлана һәм аның белән 1960-нчы елларда дәвам итә. Благовещение чиркәүен тишерүнең фәнни икенче этабы В. В. Седов җитәкчелегендә 2000нче елда башлана һәм 2017 елда тәмамлана [3] .
Фрескалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Благовещение чиркәве тулысынча буялмаган. Фреско картинасы стенаның кечкенә өлешендә гыйбадәтханә корбаннары урынында урнашкан . Аның уртасында XIV-XIV гасырларның Византия һәм Италия сәнгатендә яраткан «Ріеta» («Христос во гробе») композициясе сурәтләнгән. Аның ике ягында теолог Иоанн Богослов һәм епископ Родион фигуралары, күрәсең, картинаның заказчысы теләге белән урнаштырылган. Городище картинасының төгәл датасы билгеле түгел. Бер версия буенча, аны XIV гасырның Новгород картиналары арасында иң әүвәлге төзелеш ахыры белән бәйлелеге әйтелә. Башка версия буенча, картиналар XIV гасыр азагында язылган.
Граффити[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Галимнәр гыйбадәтханә диварларыннан штукатурка кисәкләрендә 49 граффити тапканнар , алар арасында ХII гасыр башында бик сирәк кулланылган глаголица язмалары булган. Язмаларның берсе - Россиядә иң билгеле Глаголик язма [4] [5] [6] . Всеволод-Габриэльнең үлеме турындагы ике язманың булуы чиркәүнең кенәз Всеволод Мстиславичның туган көне уңаеннан һәм аның христиан исемен сайлау белән бәйле рәвештә Благовещениегә багышланганын күрсәтә. XII гасырда Новгород өлкәсендә кирилл хәрефенең " гервь " ( Ћ ) табылуы А.. И. Соболевскийның версиясын раслап тора [7] .
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Лавренченко Мария. Как была устроена жизнь типичного князя : Постриги, свадьба, смерть отца и другие важные вехи в биографии князя из рода Рюриковичей. 2019-04-12 тикшерелгән.
- ↑ Уникальный памятник домонгольского периода: церковь Благовещения на Рюриковом городище открывается после реконструкции. 2019-05-30 тикшерелгән.
- ↑ «Архитектурная археология» № 1. www.archaeolog.ru (25 сентября 2019). 2019-09-26 тикшерелгән.
- ↑ Археологи нашли в новгородском храме «стенгазету» XII века. Российская газета (31.07.2017). 2019-09-26 тикшерелгән.
- ↑ В Новгороде археологи нашли самую длинную глаголическую надпись в России. ТАСС (31 июля 2017). 2019-09-26 тикшерелгән.
- ↑ Новгородские археологи нашли несколько десятков квадратных метров фресок XII века. Interfax-Russia.ru (2017-08-11). 2019-09-26 тикшерелгән.
- ↑ Гиппиус А. А., Михеев С. М. Надписи-граффити церкви Благовещения на Городище: предварительный обзор (2019). Архитектурная археология. № 1. Москва, 2019. С. 35–54.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Ядрышников В. А. Бистәдәге Благовещение хәрабәләре, 1103, 1342-1343. - N .: Тарихи паспорт NSNRPM, 1968.
- Каргер М.К. Бөек Новгород. Архитектура һәйкәлләре / Сәнгать. T.инберг Т. - 2 нче басма. - Л.; М., Сәнгать, 1966
- {{{башлык}}} = Architectural archeology // Архитектурная археология. — ИА РАН. — № 1.