Евдокия Зуиха
| Евдокия Зуиха | |
|---|---|
 | |
| Туган | 1 март 1855 ел Гайсинск районы, Украина |
| Үлгән | 1935 ел Зятковцы, Украина |
| Һөнәре | музыкачы |
Евдокия Никитична Сивак, Евдокия Зуиха буларак билгеле (укр. Явдоха Микитівна Зуїха; 1 март, 1855, Кушинцы, Гайсинский өлкәсе, Подольск провинциясе, Россия Империясе - 1935 елның 19 гыйнвары, Зятковцы, Гайсинский өлкәсе, Виннития өлкәсе, Украина ССР) - Украина һәм Совет халык җырчысы, фольклористка.
Биография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Ул белемсез була. 1883 елдан Гнатовцы авылда, 1910 елдан Зятковцы авылында яши. Вакытын Бессарабиядә һәм Херсон өлкәсендә үткәрә.
Ул сәләтле булып үсте, гаҗәеп хәтер һәм нечкә эстетик аңлауга ия, поэтик һәм җырлау сәләтенә ия булган бик аз халык җырчыларының берсе иде. Аның яхшы табигый тавышы һәм үзенчәлекле башкару ысулы бар иде.
1888 елда ул күрше Гнатовка авылыннан Василий Олейникка кияүгә чыга. Дүрт бала таба. 51 яшендә ул тол калган. 1910 елда ул күрше Зятковцы авылында 73 яшьлек Д. Жукка кияүгә чыга. 1919 елда ул тагын тол кала.
1918-1930 елларда фольклорчы Игнат Танцюра аның тавышыннан 1008 җыр яздырды (календарь-ритуал, туй, гаилә һәм көнкүреш, тарихи, көлкеле, балладалар һ.б.), шулай ук 400 гә якын мәкаль һәм әйтем, 156 әкият, бик күп табышмаклар һ.б. (1965 елда бастырылган. Киевта "Евдокия Зуиха җырлары" исеме астында). Бу - бер милли башкаручыдан Украинада тупланган иң зур материал. Аның җыр репертуары аерым коллекциядә басылып чыга.
Г. Танцюра язмаларында "Евдокия Зуихи табышмаклары" (К., 1996) бастырыла. Тикшеренү эшенең "Зятковцы авылында туй" (К., 1998) әсәренә бик күп җырлар һәм йолалар кертелгән.
Хәтер[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- 2001 елда, Зяткивциы авылында аның хөрмәтенә мәрмәр һәйкәле куела.
- 2005 елда Кушинцы авылында җырчыга һәйкәл куела.
- Зяткивцы авыланда урамнарның берсе Евдокия Зуиха исемен йөртә.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Юзвенко В. А., Яценко М. Г. Поетичний голос народу // НТЕ. 1965. № 5;(укр.)
- Дмитренко М. Пісенний талант Явдохи Зуїхи // Там само. 1980. № 5;(укр.)
- Хоменко Б. В. Зуїха Явдоха // Вінниччина фольклорна: Довід. В., 2003;(укр.)
- Дмитренко М. Пісенний символ України: До 150-річчя від дня народж. Явдохи Зуїхи // Уряд. кур’єр. 2005, 5 берез.(укр.)
- Пісні Явдохи Зуїхи / АН УРСР, Інститут мистецтвознавства, фольклору та етнографії ім. М. Т. Рильського; упорядкування, передмова та примітки В. А. Юзвенко, М. Т. Яценко; відп. ред. О. І. Дей; записав Г. Танцюра. — Київ: Наукова думка, 1965. — 810 сторінок: ноти. — (Українська народна творчість).(укр.)
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Явдоха Зуїха(укр.)
- Явдоха Зуїха наспівала 1008 пісень(укр.)