Екатерина Авдеева
| Екатерина Авдеева | |
|---|---|
 | |
| Туган | 5 (16) август 1788 Курск, Россия империясе[1] |
| Үлгән | 21 июль (2 август) 1865[1] (76 яшь) Тарту, Лифляндия губернасы, Россия империясе[1] |
| Күмү урыны | Раади зираты[d] |
| Ватандашлыгы | Россия империясе |
| Һөнәре | язучы, нәшир, фольклорчы |
| Кардәшләр | Полевой Николай Алексеевич[d][2][1] һәм Полевой Ксенофонт Алексеевич[d][1] |
Екатерина Авдеева (кыз фамилиясе Полевая ; 5 [16] август 1788 ), Курск — 21 июль [2 август] 1865[3], Дерпт ) — рус язучысы, фольклорчы.
Биография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Авдеева Екатерина Алексеевна 1788 елның 5 (16) августында Курск шәһәрендә туган.
Сәүдәгәр гаиләсеннән. Н. A. Полевой һәм К. A. Полевойның олы апасы. Иркутскида яшәгән. Ундүрт яшендә Иркутск сәүдәгәренә кияүгә чыга, аның белән Кяхтага күченә, анда яңа өйләнешүчеләр бер ел чамасы яшиләр. Яшьлеге Себернең төрле җирләре буйлап сәяхәтләрдә уза.
Екатерина Авдеева 1815 елда тол кала. 1820 елда Курскига, аннары Мәскәүгә, соңрак Одессага күченә. Берникадәр вакыт ул Дерптта яши, анда кияве Михаил Петрович Розберг (1804-1874) университетта профессор булып эшләгән.
1841 елдан — Санкт-Петербургта, 1863 елдан — Новгородта арендага җир алып үрнәк ферма булдырырга тырыша.
1861 елдан үлеменә кадәр Әдәбият фондыннан пенсия ала.
1865 елның 21 июлендә (2 августы) вафат була. Тарту шәһәрендәге Раади зиратында җирләнә.
Әдәби эшчәнлеге[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Иҗат эшенә соңрак тотына. Аның беренче әсәре «Записки и замечания о Сибири. С приложением старинных русских песен» ( Мәскәү, 1837 ) К. А. Полевойның кереш сүзе белән чыга, чех, немец, инглиз телләренә тәрҗемә ителә. А.Н.Пипин аны Россиядә беренче «үз этнографик» китабы дип атый.
Аның "Записки о старом и новом русском быте " ( Санкт-Петербург, 1842,Н. A. Полевой кереш сүзе белән) "Отечественные записки" һәм төрле җыентыкларда дөнья күргән очерклардан төзелгән, шулай ук этнографик характерда.
Авдеева — «Ручная книга русской опытной хозяйки» ( Санкт-Петербург, 1842 ; 1877 елга кадәр күп тапкыр бастырылган), "Карманная поваренная книга" ( Санкт-Петербург, 1842 ; тугызынчы басма 1871 ), «Полная хозяйственная книга… с прибавлением домашнего лечебника и домашнего секретаря» ( Санкт-Петербург, 1851 ) популяр китапларының авторы.
Ул шулай ук «Русский песенник, или Собрание лучших и любимейших песен, романсов и водевильных куплетов известных писателей» ( Санкт-Петербург, 1848 ) китабын нәшер итә.
"Отечественные записки" журналы Авдееваның «Русские предания. Солдатка" ( 1847 ), «Страшная гроза» ( 1848) әсәрләрен бастырып чыгара.
Авдеева «Русские сказки для детей, рассказанные нянюшкою Авдотьею Степановною Черепьевою» ( Санкт-Петербург, 1844 ; сигезенче басма 1881 ) китабын нәшер итә. Аның тарафыннан бастырылган һәм бу басмага кертелгән җиде рус халык әкияте («Волк и коза», «Волк и лиса», «Колобок», «Кот, лиса и петух» һ.б.) башлангыч балалар уку репертуарына кергән. Авдеева язган әкиятләр А.Н.Афанасьевның «Народные русские сказки» китабына кергән.
Библиография[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Записки и замечания о Сибири // Записки иркутских жителей / Сост., примеч., послесл. М. Д. Сергеева. — Иркутск: Вост.-Сиб. кн. изд-во, 1990. — тираж 50 000 экз. — (Литературные памятники Сибири). — ISBN 5-7424-0216-3. — С. 3—124.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Авдеева, Екатерина Алексеевна // Русский биографический словарь. — СПб: Русское историческое общество, 1896.
- ↑ Полевая, Екатерина Алексеевна // Энциклопедический словарь — СПб: Брокгауз — Ефрон, 1898.
- ↑ Даты рождения и смерти уточнены по надгробному памятнику и приведены в статье О. А. Горощеновой «Сибирская писательница Е. А. Авдеева-Полевая» (журнал «Вопросы истории». — 2015. — № 3. — С. 153—156).
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Русский биографический словарь : в 25-ти томах.
- Авдеева, Екатерина Алексеевна // Брокгауз һәм Ефрон энциклопедик сүзлеге: 86 томда (82 том һәм 4 өстәмә). Санкт-Петербург: 1890—1907.
- Горощенова О. А. Первая сибирская писательница Е. А. Авдеева-Полевая // Культура. Наука. Образование : межрегиональный научный журнал. — 2014. — № 4. — С. 152—159 : портр. — Библиография: С. 158—159
- Горощенова О. А. Сибирская писательница Е. А. Авдеева-Полевая // Вопросы истории. — 2015. — № 3. — С. 153—157.
- Горощенова О. «Такие люди не часто являются…» // Земля Иркутская: Науч.-попул. иллюстрир. журн. — 2002. — № 2 (19). — С. 66—70.
- Династия Полевых: «Сеять разумное, доброе, вечное…»: монография / О. А. Горощенова ; М-во образования и науки Рос. Федерации, Иркут. гос. техн. ун-т. — 2-е изд., испр. и доп. — Иркутск: Иркутский государственный технический университет, 2012. — 126, [1] с. : генеалогич. табл., фот. цв., фот., ил. — Библиография в подстрочных примечаниях. — Родословная Полевых-Званцевых отдельный вкладной лист. — 100 экз. — ISBN 978-5-8038-0824-4
- 3-е изд., испр. и доп. — Иркутск: ИРНИТУ, 2015. — 126 с.: цв. ил. — 100 экз. — ISBN 978-5-8038-1085-8.
- Кайдаш С. Н. Авдеева Екатерина Алексеевна // Русские писатели 1800—1917. Биографический словарь / П. А. Николаев (гл. ред.). — М.: Сов. энциклопедия, 1989. — Т. 1: А—Г. — С. 15—16.
- Очерки русской литературы Сибири. Т. 1: Дореволюционный период. — Новосибирск: Наука, 1982. — С. 288, 290—292, 300, 304, 312, 313.
- Похлёбкин В. В. Моя кухня и моё меню. — М.: Центрполиграф, 2002. — (Классики кулинарного искусства). — ISBN 5-227-00916-3. — С. 467—476.
- Сергеев М. Д. Екатерина Алексеевна Авдеева-Полевая // Записки иркутских жителей. — Иркутск: Вост.-Сиб. кн. изд-во, 1990. — 50 000 экз. — (Литературные памятники Сибири). — ISBN 5-7424-0216-3. — С. 507—512.