Зоя Воскресенская

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Зоя Воскресенская latin yazuında])
Зоя Воскресенская
Туган 15 (28) апрель 1907 яки 28 апрель 1907(1907-04-28)[1]
Узловая, Богородицкий уезд[d], Тула гөбернәсе, Россия империясе[1]
Үлгән 8 гыйнвар 1992(1992-01-08)[1] (84 яшь)
Мәскәү, Россия
Күмү урыны Новодевичье зираты[d]
Ватандашлыгы  СССР
 Россия
Һөнәре язучы, балалар язучысы, тәрҗемәче
Сәяси фирка Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Җефет Борис Аркадьевич Рыбкин[d]
Катнашкан сугышлар/алышлар Алман-совет сугышы
Хәрби дәрәҗә полковник

 Зоя Воскресенская Викиҗыентыкта

Воскресенская Зоя Ивановна (ире буенча — Рыбкина; 28 апрель 1907 ел — 8 гыйнвар 1992 ел) — совет разведчигы һәм балалар язучысы. СССР-ның Дәүләт премиясе лауреаты (1968). Полковник. Тула өлкәсенең мактаулы гражданы[2].

Биографиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Зоя Ивановна Воскресенская 1907 елның 15 (28) апрелендә Узловая станциясендә (хәзерге Тула өлкәсе), башка чыганаклар буенча, Алексина тимер юл станциясе начальнигы ярдәмчесе гаиләсендә туа.

14 яшендә Смоленск губернасы ВЧК-сының 42-нче батальоны китапханәчесе була, 1923 елда — балигъ булмаган хокук бозучылар колониясе политругы, 1928 елда — Смоленск РКП(б)сының Днепр аръягындагы (Заднепровский) райкомына эшкә күчә.

1928 елда Мәскәүгә күчеп килә һәм 1929 елның авгусыннан ОГПУ-ның Чит илләр бүлегендә — тышкы разведкада эшли башлый. 1929 елдан ВКП(б) әгъзасы.

Беренче күзәтчелек эшләре сәяхәте Харбин каласына була. Анда ул «Союзнефть» синдикаты секретаре булып исәпләнә, ике еллап КВЖД-да кискен сугыш чорында җаваплы разведка бурычларын үти.

1932 елдан Ленинградта ОГПУ даими вәкиллегенең Чит ил бүлеген җитәкли.

Соңрак күзәтчелек эше белән Латвия, Алмания һәм Австриядә була.

Бер мең тугыз йөз утыз биш — 1939 елларда — Финляндиядә НКВД күзәтчелек резиденты урынбасары. Рәсми рәвештә Хельсинкида ВАО «Интурист» совет вәкиллеге җитәкчесе бурычын үти.

1936 елда Финляндиягә консул вазифасы артына яшенеп (соңрак — вәкиллекнең икенче секретаре) Б. А. Рыбкин («Ярцев», «Кин») килә. Башта резидентның һәм аның эшлекле мөнәсәбәтләре авыр бара. «Без һәр сәбәп буенча бәхәсләштек! — дип хәтерли Зоя Ивановна. — Мин эшли алмабыз, дип уйладым һәм үзәктән мине чакырып кайтаруларын сорадым». Яңа резидентка эшнең асылына кереп китәргә ярдәм итәргә, аннары бу мәсьәләгә әйләнеп кайтырга, дигән җавап килә. Ләкин... мәсьәләгә кабат әйләнеп кайтырга туры килми. «Ярты елдан соң без үзәктән өйләнешергә рөхсәт сорадык ...».

Аннары Воскресенская-Рыбкина П А. Судоплатов ( генерал-лейтенант, НКВД-ның махсус идарә начальнигы) белән хезмәттәшлек итә.

Мәскәүгә Финляндия белән сугыш башланыр алдыннан кайта һәм аналитика белән шөгыльләнә башлый. Күзәтчелек аналитикларының иң төп белгечләрнең берсе була. Аңа мөһим мәгълүматлар, шул исәптән билгеле «Кызыл капелла» вәкилләреннән— «Старшина» (Харро Шульц-Бойзен) һәм «Корсиканец» (Арвид Харнак) — килә. 1940 елның көзендә сорау алуларда катнаша, ә Бөек Ватан сугышы башланганнан соң нейтраль илләргә А. С. Нелидовны әзерләү һәм ташлауда катнаша.

Бөек Ватан сугышы башында күзәтчелек һәм диверсия төркемнәрен туплау, оештыру, укыту һәм фронт сызыгы артына ату белән шөгыльләнә.

1941 ел ахырыннан 1944 елның мартына кадәр Швециядә совет илчелегендә илчелек киңәшчесе һәм резиденты булган ире белән бергә матбугат секретаре булып эшли. Швецияда илче А.М.Коллонтай була. Ике хатын да, һәркем үз тармагы буенча, 1944 елның 20 сентябрендә Финляндия фашистик Алмания белән союзын өзеп, Советлар Союзы белән килешү төзүгә булышлык итә.

Тула өлкәсенең Узловая шәһәрендә балалар китапханә Зоя Воскресенскаяга куелган истәлек тактаташ

Резидент аша транзит белән үткән Алмания хәрби көчләрен күзәтүне оештыра, Швеция белән Алмания арасында диңгез юлы белән нинди йөк ташылуы теркәлеп бара. Швециянең төньягында, Финляндия белән чиктәш сенатта, агентура төркеме Финляндиягә немец хәрби техникасын һәм хәрби частьларын ташлауны терки. Икенче агентура төркеме Швециянең көньяк портларында Алмания-Швеция арасында үзара алыш-бирешне күзәтә.

Мәскәүгә кайткач, Үзәк күзәтчелек аппаратында аналитик эш белән шөгыльләнә, немец бүлеге начальнигына кадәр үрли, Берлинга оператив заданиеләр белән командировкаларга чыга.

Воскресенская-Рыбкинаның ире — полковник Б. А. Рыбкин Прага янында хезмәт бурычларын үтәгән вакытта 1947 елның 27 ноябрендә автомобиль фаҗигасендә һәлак була.

1953 елда кулга алынганнан соң, П. А. Судоплатов аны яклап чыгыш ясый.

1953 елда разведкадан җибәрелә һәм үзенең, пенсиягә яше җиткәнгә кадәр дәүләт иминлеге органнарында теләсә нинди вазифада калдыруын үтенеп соравы буенча, 1955 елда Воркутага (ГУЛАГ лагерьларының берсе) махсус бүлек начальнигы итеп җибәрелә һәм анда ике ел тирәсе хезмәт итә.

1956 елда СССР Эчке эшләр министрлыгы полковнигы дәрәҗәсендә пенсиягә чыга һәм әдәби эшчәнлек белән шөгыльләнә башлый.

1965 елда СССР Язучылар берлегенә кабул ителә. 1962-1980 елларда аның китаплары 21 миллион 642 мең данә тираж белән басыла. Прозасының күп өлешен балалар әдәбияты, шул исәптән И. Ленинның балалык һәм яшүсмер еллары турында китаплар тәшкил итә. Балалар язучысы буларак, ул китап укучыларга киң билгеле була[3].

Әдәбиятта үзен кискен сәяси юнәлешле язучы һәм әхлакый проблемаларны күтәрүче буларак күрсәтә. Аның китаплары тарихка, аның батыр һәм фаҗигале битләренә, гамәлдәге тарихи шәхесләр образына карата кызыксыну тәрбияли[4].

1992 елның 8 гыйнварында вафат була.

Мәскәүдә Новодевичье зиратында җирләнә.

З. Воскресенская разведкада үзенең остазы дип Иван Чичаевны атый[5].

Гаиләсе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Туганнары — Николай(1910) һәм Евгений (1913)
  • Беренче ире (1927-1929) — Владимир Казутин, пария һәм комсомол активисты (аерылышалар)
    • Улы — Казутин Владимир Владимирович (1928)
  • Икенче ире — Борис Аркадьевич Рыбкин (1899-1947), СССР дипломаты һәм разведчигы.
    • Ул — Алексей Борисович Рыбкин (1944-2009).

Әсәрләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • 1962 — «Сквозь ледяную мглу»,
  • «Зойка и ее дядюшка Санька» — М.: Детгиз, 1962
  • «Встреча» — М.: Детгиз, 1963
  • «Сердце матери» — М.: Детская литература, 1965
  • «Антошка» — М.: Детская литература, 1966
  • «Утро» — М.: Детская литература, 1967
  • «Секрет» (рассказы о семье Ульяновых). — М.: Детская литература, 1967, 1969, 1970, 1972, 1977, 1984
  • «Девочка в бурном море» — М.: Детская литература, 1969
  • «Дорогое имя» — М.: Детская литература, 1970
  • «Пароль — „Надежда“» — М.: Детская литература, 1972
  • 1973 — «Рот Фронт», «Папина вишня»
  • Собрание сочинений в 3-х т. — М.: Детская литература, 1974—1975. — 300 000 экз.
  • Слово о Великом Законе. — М.: Детская литература, 1977, 1978, 1980
  • Надежда. — М.: Детская литература, 1979
  • 1980 — «Повести и рассказы о Ленине»
  • «Папина вишня» — М.: Детская литература, 1980. — 16 стр. — 2 000 000 экз.
  • «Консул» (роман в двух книгах). — М.: Детская литература, 1981. — 600 стр. — 200 000 экз.
  • Бабушка Параскева. — М.: Детская литература, 1980, 1983
  • «Гнездо на балконе» — М.: Детская литература, 1981
  • В этот памятный майский день. — М.: Детская литература, 1981
  • Лунная тень. — М.: Детская литература, 1983
  • 1984 — «Надежда», «Петя-пересмешник»
  • Игорёк и Сивка-бурка. — М.: Малыш, 1990
  • «Теперь я могу сказать правду». — М.: Республика, 1993. — 224 с. — 35000 экз. — ISBN 5-250-02042-9.
  • «Под псевдонимом Ирина: записки разведчицы». — М.: Современник, 1997. — 350 с. — ISBN 5-270-01829-2..

Фильмографиясе[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Сценарийлары[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • 1965 — Сердце матери (И. М. Донская белән бергә)
  • 1966 — Верность матери
  • 1973 — Надежда

З. И. Воскресенская турында фильмнар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • 2011 — Поединок. Две жизни полковника Рыбкиной (реж. Леонид Белозорович)

Мактаулы исемнәре һәм башка бүләкләре[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Хәтер[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • 2017 елда Мәскәүдә Зоя Воскресенская исеме урамга бирелә (Беговой САО районы).

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 https://tounb.ru/tulskij-kraj/istoriya-kraya/biograficheskie-ocherki/pisateli/74-tulskij-kraj/istoriya-kraya/biograficheskie-ocherki/pisateli/1159-Voskresenskaya-Zoya-Ivanovna-
  2. ↑ З. И. Воскресенская — Почётный гражданин Тульской области, archived from the original on 2018-11-24, retrieved 2021-05-05 
  3. ↑ Независимое военное обозрение. — 27 апреля 2007.
  4. ↑ Русские детские писатели XX века. — С. 106—110.
  5. ↑ «Чем меньше знают о разведчике, тем ему спокойнее работать и дольше жить» • Общество • Окно в Россию. әлеге чыганактан 2013-12-31 архивланды. 2013-12-29 тикшерелгән.

Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  • Трубина Л. А. Воскресенская Зоя Ивановна // Русские детские писатели XX века: Биобиблиографический словарь. — М.: Флинта; Наука, 1997. — С. 106-110. — ISBN 5-02-011304-2.
  • Зоя Воскресенская, Эдуард Тамагы Шарапов. Тайна Зои Воскресенской. — М.: Олма-Пресс, 1998. — ISBN 5-87322-877-9.
  • Воскресенская Зоя Ивановна // Тульский биогр. слов: в 2-х т. — Тула, 1996. — К. 1 (А-Л). — С. 119.

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Чыганак — https://tt.wikipedia.org/w/index.php?title=Зоя_Воскресенская&oldid=3552892