Иса
| Иса авылы | |
|---|---|
 | |
| Ил | Россия |
| Республика | Мордовия |
| Район | Кадошкино районы |
| Координатлар | 53°59'46.590"N, 44°19'8.522"E |
| Нигезләнгән | 1643 |
| Беренче телгә алу | 1643 |
| Халык саны | 588 кеше |
| Милли состав | татарлар |
| Дини состав | сөнни мөселманнар |
| Сәгать кушагы | UTC+3 |
| Русча топонимы | Большая Поляна |
Иса (рус. Большая Поляна) — Мордовиянең Кадошкин районына керүче татар авылы. Авыл 17 гасырда телгә алына. Авылга нигезне Темников татарлары салган. Биләмәләре тирә-як рус һәм мукшы авылларын колачлаган. Шуңа күрә авылның икенче исеме — Зур Алан. Насакан-Потьма авылы белән бер авыл советы тәшкил итә.
Сыйфатлама[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Иса авылы Исса елгасы буена, Тарса кушылган җирдә урнашкан татар авылы. Биредә 350 хуҗалыкта 800 кеше яши. Авылның үзендә җирле хакимият урнашкан, 9 еллык мәктәп, мәчет, клуб, 5-6 шәхси кибет, пилорама бар, газ-су кертелгән, җирләрнең күпчелеген Мәскәү фермерлары алган.[1]
Тарихи белешмә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1763 елда биредә татарлар белән бергә 30 рус, морза Семен Еналеев коллары яшәгәннәр.
1869 елга авылда 200 йорт булган. Инкыйлабка кадәр авыл бай яшәгән. Ул чакта авыл өч өлеш, 3 авылга бүленгән: Нагур, Кече Иса, Олы Иса. 1913 елда 339 хуҗалыкта 2 497 кеше яшәгән. Хуҗалыкларда 431 алаша исәпләнгән, атсыз хуҗалыклар 87 булган. 447 сыер һәм тана, сыерсыз хуҗалыклар - 47. 3 мәктәп, 3 икмәк кибете, 2 янгын сүндерү машинасы, җил тегермәне, 3 май ясау аппараты, сарык тиреләрен эшкәртүче завод, 4 тимерчелек, 4 пекарня, 9 кибет булган һәм волость үзәге урнашкан.[2] Усман-бай Килдиев төзегән 200 урынлык волость хастаханәсе, 1906 елда ачылган казна мәктәбе.
Танылган шәхесләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Усман-бай Кильдеев (1843-1918), иганәче, Рәшит Сюняевның бабасының атасы.
- Гыйниятулла Капкаев (1856-1930), мөселман дин һәм җәмәгать эшлеклесе, Ырынбур мөселман диния нәзарәте (1893-1917) казые.
- Сөләйман Еналеев (1894-1938), офтальмолог, Татарстанның сәламәтлек саклау комиссары, КДМИ ректоры.
- Хәмзә Долотказин (1890-1979), укытучы, Пенза татар педагогия техникумы һәм Камышлы татар педучилищесы директоры.
- Абдулла Кротов (1919-2005), татар фольклорын саклаучы.
- Рива Седелкина (Рюдиссер, тәхәллүсе Галия Шәрәфи) (1947 елда туган), Азатлык радиосы дикторы.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Топонимический список татарских населенных пунктов Мордовии(үле сылтама)
- Фәүзия Бәйрәмова. Мишәр иле
 |
Бу Мордовия географиясе турында мәкалә төпчеге. Сез мәкаләне үзгәртеп һәм мәгълүмат өстәп,  Википедия проектына ярдәм итә аласыз.
|