И-Та вакыйгасы
| И-Та вакыйгасы | |
|---|---|
| Дәүләт |
 Кытай |
| Урын | Элә казакъ автономияле бүлгесе һәм Тарбагатай бүлгесе |
| Башлану вакыты | март 1962 |
| Тәмамла(н)у вакыты | май 1962 |
И-Та вакыйгасы — 1962-нче ел башында Кытайдан Советлар Союзына халыкның күпләп күчүе булды. Ким дигәндә 60 000 Кытай гражданины Шеңҗан-Уйгыр автономияле районы һәм Казакъстан Совет Социалистик Республикасы чиген кичеп, 1962-нче елның мартыннан май аена кадәр күчте. Бу мигрантлар «Совет милләтләре» дип аталган. Алар Советлар Союзының этник төркемнәренә кергән, шул исәптән казакълар, руслар, татарлар һәм үзбәкләр.
Күчеп китү паника һәм Кытай-Совет бүленеше тирәсендәге билгесезлек шартларында булды. Шеңҗан халкы арасында, башка хәбәрләр белән беррәттән, Кытай-Совет чиге ябылачак һәм ике ил арасында сугыш башланачак дигән имеш-мимешләр таралды. Китү Кытай хакимияте совет хезмәттәшләренә чикне ябарга басым ясаганнан соң тәмамланды. Шеңҗанның ул вакыттагы де-факто сәяси һәм икътисади үзәге булган Йининда протестлар башланды.
Бу вакыйга «И-Та вакыйгасы» дип аталган, чөнки ул Или Казакъ автоном префектурасында һәм Таченг префектурасында булган. Кытай хакимияте Йининдагы протестларны «29 май контрреволюцион тәртипсезлекләре» дип тасвирлый.
Моны да карагыз
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]Чыганаклар
[үзгәртү | вики-текстны үзгәрт]- Шыңжаңнан екі империяның шекарасын қақырата бұзып қозғалған көш - қазақ халқы тарихындағы ұлы оқиға (казакъча), ҚазАқпарат (30 May 2012).
- Mao, Sheng (2018). «More Than a Famine: Mass Exodus of 1962 in Northwest Xinjiang» (English). China Review 18 (2): 155–184. ISSN 1680-2012.