Казанлык

Казанлык

Казанлык Викиҗыентыкта

Львов өлкәсе Жолква районындагы казанлык. Көнбатыш Буг елгасы

Болгариядә Балкан таулары тау арасы казанлыгы

Канада казанлыгы

Казанлык (рус. котловина, ингл. structural basin) – конус формасындагы түбәнлек, рельефның төп формаларыннан берсе, аның батынкы яисә тискәре формасы. Җир өслегендәге бар яктан да йомык, бер яки капма-каршы ике ягыннан ачык булган (елга аккан) түбәнлек.

Казанлыкның характерлы ноктасы — төбе һәм ян-як битләүләре, шулай ук характерлы сызыгы – кискен бөгелеш сызыгы (яр кашагасы) бар. Кискен бөгелеш сызыгы – ул ян-як битләүләрнең әйләнә-тирә мохиткә кушылуы сызыгы.

Классификация

Ясалышы буенча җир өсте казанлыклары

• тектоник хәрәкәт белән ясалганнарга (җир кабыгы бөгелеше),
• бозлык эшчәнлеге нәтиҗәсендә ясалганнарга (морена калкулыклары арасындагы түбәнлек),
• вулкан эшчәнлеге нәтиҗәсендә ясалганнарга (кальдера, кратер),
• эрозия (уйсулык башлангычы, ерымның башлангыч стадиясе, эрегән бозлык юллары),
• карст күренешләре,
• мәңге туңлыкның эрүе,
• эол процесслары (җил эшчәнлеге белән бәйле рельеф формалары ясалу),
• иңелеш (суффозия; төрле сәбәпләрдән грунтның иңүе, утыруы) нәтиҗәсендә ясалганнарга,
• катнаш төрдәге казанлыкларга бүленә.

Кайвакытта казанлык сүзе депрессия (диңгез өсте тигезлегеннән түбән яткан коры яки су белән тулган иңкүлек) сүзенә синоним буларак кулланыла.

Океан төбендә дә казанлыклар күзәтелә:

• кырый диңгез казанлыклары,
• океан төбе казанлыклары

Сылтамалар

• Котловина. // Большой энциклопедический словарь / Гл. ред. А. М. Прохоров. — 1-е изд. — М. : Большая российская энциклопедия, 1991. — ISBN 5-85270-160-2.