Казан мәдәнияте
| Казан мәдәнияте | |
| Дәүләт |
 Россия |
|---|---|
| Административ-территориаль берәмлек | Казан |
 Казан мәдәнияте Викиҗыентыкта | |
Казан Россиянең «мультимәдәни» шәһәре, иң эре мәдәни үзәкләренең берсе. Классик казанышларын саклап, шулай ук мәдәниятнең күп өлкәләрендә заманча, авангард юнәлешләрен үстерүгә ярдәм иткән өчен Татарстан башкаласын, гадәттәгечә, тыныч яшәүче рус һәм татар мәдәниятләрен үзара баетуны күздә тотып, «мультимәдәни» дип атыйлар. ЮНЕСКО ярдәме белән Казанда дөньяда беренче тапкыр Мәдәният институты оештырылды.[1] Шәһәрдә Бөтендөнья татар конгрессы съездлары үткәрелә һәм аның башкарма комитеты эшли.
Казанда ел саен Шаляпин операсы, Нуриев балеты, "Шомбай-fest" курчак театрлары, Рахманинов классик музыкасы, open air «Казан көзе» операсы, Казанда «Конкордия» заманча музыка, "Jazz в усадьбе Сандецкого" импровизация музыкасы, «Сотворение мира» фольклор-рок-музыкасы, «Аксенов-фест» әдәби, «Алтын мөнбәр» мөселман киносы фестивале (2010 елдан — Казан халыкара мөселман киносы фестивале), «Зиланткон» рольле уеннар, күпсанлы башка фестивальләр үткәрелә. Шулай ук федераль һәм республика дәрәҗәсендәге конкурслар булып тора.
2019 елның 31 октябрендә Казан, Бөтен дөньядан килгән 66 шәһәр арасында, «музыка»юнәлеше буенча ЮНЕСКО иҗат шәһәрләре челтәренә керде. Соңгы тулыландыруны исәпкә алып, челтәр 246 шәһәрне үз эченә ала. [2] .
Театрлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Гомумән алганда , Казанда 10 театр бар, шуларның 3-сенең академия исеме бар.
Казан дәүләт академия рус Зур драма театры[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Россиянең иң зур драма театрларының берсе, 1996 елда академия исемен алды. 1791 елда барлыкка килгән. 1849-1852 елларда. театр өчен таштан бина төзелгән. Хәзерге вакытта театр урнашкан бина 1914 елда төзелгән. 1948 елда театрга үзенең иҗади юлын шушы театрда башлаган СССРның халык артисты В.и. Качалов исеме бирелә.
Галиаскар Камал исемендәге татар академия театры[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Театрга нигез салу көне итеп 1906 елның 22 декабрендә, Казанда беренче халык алдында татар телендә спектакль куелган көн санала. Ә 1922 ел театр каршында махсус җиһазландырылган бина төзелә. 1926 елда театрга «Академия» исеме бирелә. 1939 елда, татар классигы Галиәсгар Камалның 60 еллыгы уңаеннан, театрга аның исеме бирелде. Театрның заманча бинасы 1987 елда ачылыды.
Яшь тамашачылар өчен Казан дәүләт театры[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Театрга 1932 елның 30 ноябрендә нигез салынган, ул вакытта Казан дәүләт яшь тамашачы театрының беренче спектакле «Ровесники» куела.
Кәрим Тинчурин исемендәге Татар дәүләт драма һәм комедия театры[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1933 ел>да туган. Хәзер репертуарда өлкәннәр өчен 30 дан артык спектакль һәм балалар өчен 6 спектакль бар. 1988 ел театр тарихында борылыш елы булды. Бу елда театрга нигез салучыларның берсе, бөек татар артисты, режиссер һәм драматург Кәрим Тинчурин исеме бирелде. Шулай ук шушы елда театр стационар театрга әверелә. Ул Горький ур., 13 адресы буенча урнашкан бинаны ала. 55 ел читтә йөргәннән соң, театр. К. Тинчурин туган бинасына әйләнеп кайта. Шул вакыттан театр тормышында яңа этап башлана, репертуар яңадан карала, яңа формалар, стильләр һәм жанрларны эзләү башкарыла.
"Әкият" татар дәүләт курчак театры[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
"Әкият" татар дәүләт курчак театры 1934 елда оешкан һәм Россия Федерациясенең алдынгы курчак театрларының берсе. Театрда хәзерге вакытта якынча 100 кеше эшли. 1974 елдан ул Халыкара курчак театрлары оешмасы - УНИМА әгъзасы. 2012 елда Петербург урамында театрныың яңа бинасы ачылды. [3]
Муса Җәлил исемендәге Татар дәүләт академия опера һәм балет театры[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Россиядә иң эре опера һәм балет театры. Хәзерге бина 1956 елның 28 сентябрендә ачылган. 1988 елда театрга «Академия» исеме бирелә. Ф.И.Шаляпин исемендәге опера фестивальләре, Р.Нуриев исемендәге классик балет[4] кебек эре халыкара фестивальләр үткәрелү урыны булган Россиядә бердәнбер театр. Театр труппасы Көнбатыш Европа илләрендә актив гастроль эшчәнлеге алып бара. Ел саен театр чит илдә 120 тамаша бирә. «FORBES» (октябрь 2009) журналы тикшеренүләре буенча, М.Җәлил исемендәге Татар академия дәүләт опера һәм балет театры Россиядә зал тулылану күрсәткече буенча икенче урында тора (93%) ул беренчелек пальмасын Зур театрга (96 ), Санкт-Петербургның Мариинский театрын узып китә.[5]
Габдулла Кариев исемендәге Казан татар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1991 елда барлыкка килгән.
Башка театрлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Казан театр училищесының укыту театры
Спектакль сәнгатендәге инновацияләр белән кызыксынган тамашачыга юнәлтелгән театр дип санала. 100 урынлы профессиональ җиһазландырылган зал бар.
- Эксперименталь яшьләр театры
Заманча сәнгатьтә махсуслашкан 150 тамашачы өчен яңа театр. Билет бәяләре бик арзан - бары тик 100 сум. Театр актерларының яшь структурасы - театр мәктәбе студентларыннан Роман Эрыгинга кадәр. Театрда бер генә режиссер булмас һәм, мөгаен, спектакльләрне төрле кешеләр әзерләячәк. Казан театр тамашачылары яңа проектны "автор театры" дип атыйлар.
Киносәнгать[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Кино фестивале[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
«Пирамида» мәдәни-күңел ачу комплексында ел саен халыкара мөселман киносы фестивале уздырыла.
Кинотеатрлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Казанда беренче тапкыр кино карау 1906 елның июле дип билгеләнә.[6] Беренче даими кинотеатр 1907 елның сентябрендә эшли башлый. 1915 елга Казанда кинотеатрлар саны 15 -кә җиткән. Кинозаллар махсус проектланган биналарда ачыла башлаган. [7] Революциядән соң аларның саны кими башлый. Хәзерге вакытта Казанда 56 кинозалы булган 12 кинотеатр эшли, шул исәптән IMAX һәм Simex 4D. Бердәнбер дәүләт кинотеатры булып "МИР" Үзәк дәүләт кинотеатры тора, ул үзенең репертуар сәясәтендә аерым миссия тота: "Башка кино"ны, фестиваль программаларын, "Уңайлы мохит" программасы кысаларында киноны һәм милли программаларны тамашачыга җиткерә. Бу югары сыйфатлы кино күрсәтү өчен техник база белән җиһазландырылган һәм тавыш аппаратлары булган иң борынгы кинотеатр. Кинотеатрның күпьеллык практикасы төрле илләр кинематографистлары белән иҗади очрашулар үткәрүгә, киночаралар оештыруга һәм хәйрия кинокүрсәтүләрен уздыруга нигезләнгән.
Киностудияләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Идел төбәгендә бердәнбер Казан кино студиясе 1932 елда "Союзкинохроника" татар җитештерү базасы нигезендә оештырылган. [8] [9] Хәзер ул "Татаркино" дәүләт учреждениесе.
Музейлар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Казанда барлыгы 34 дәүләт музее [10] һәм берничә дәүләт һәм шәхси галерея эшли. Аларның иң зуры һәм күпкырлысы - 1894 елда оешкан Татарстан Республикасының Милли музее. [11] Иң кыйммәтле табигать белеме, археологик, этнографик һәм башка бик күп экспозицияләр музейның төп бинасында - 1800-1815 елларда элеккеге Кунак Сараенда урнашкан биналар. Дәүләт Эрмитажының Россиядәге бердәнбер филиалы, Эрмитаж-Казан үзәге Казанда эшли. Шулай ук шәһәрнең иң популяр музейларының берсе - Татарстан Республикасының Сынлы сәнгать музее, аның экспозициясен генерал Сандецкийның элеккеге резиденциясендә (XX гасыр башында), Кремльнең "Хазине" галереясында һәм. Эпифания чиркәвенең кыңгырау манарасы булып тора.
Музыка[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Татарстан башкаласының музыкаль тормышы иң күп үзенчәлекләрне берләштерә. Сәйдәшев исемендәге Дәүләт зур концерт залы Рахманинов классик музыка фестивален һәм Софя Губайдуллина исемендәге Конкордия заманча музыка фестивален, Пианофорум һәм Яңа Переджижничво халыкара фестивальләрен, халыкара классик концертлар үткәрә һәм аларның Россиядә аналоглары юк. [12] "La Primavera" Казан камера оркестры шәһәр чикләрдән читтә билгеле. [13] Казан консерваториясен тәмамлаган Софя Губайдулина "ХХ гасырның иң күренекле хатын-кыз композиторы" исеме бар. [14] Ел саен уздырыла торган "Казан Көзе" халыкара опера фестивале заманча ачык һавада үткәрелә, меңләгән тамашачы катнашында Казан Кремль диварлары янындагы Сарай мәйданында иң яхшы опера йолдызларының гала-концертын тамашачылар яратып карый. Казан елгасы яры һәм Казан Кремле территориясендә табигый тарихи интерьерда опера спектакле күрсәтелә. Шәһәр шулай ук ел саен " Сандецкий милегендә джаз" һәм "Джаз чатында" импровизация музыкасы халыкара фестивальләрен, шулай ук "Сотворение Мира " уникаль интерстиль форматындагы ачык фольклор-рок фестивален үткәрә. Рәсәйнең бердәнбер "Рок" музыкаль мәктәбе Казанда эшли. [15] Шәһәрдә шулай ук 2 филармония җәмгыяте бар: Г. Тукай исемендәге Татар дәүләт филармониясе һәм Казан шәһәр филармониясе.
Әдәбият[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Казанда әдәби тормыш традицион рәвештә үсә. Г. Державин кебек язучылар, Э. Боратынский, Л. Толстой, М. Горький шәһәрендә эшләгәннәр. Шәһәрдә туган Василий Аксьонов хөрмәтенә ел саен "Аксьонов-фест " үткәрелә. Татарстан Республикасы Язучылар Союзыннан башка, Казанда 3 әдәби студия бар, аларда 200 дән артык яшь шагыйрь һәм прозаиклар укый. Шәһәрдә 3 республика һәм 67 шәһәр китапханәсе бар (балалар өчен китапханалар егермедән артык), алар арасында иң зуры - Татарстан Республикасы Милли Китапханәсе һәм Казан Университеты Китапханәсе .
Башкалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Казан дәүләт циркы - Россия Федерациясенең әйдәп баручы циркларының берсе. [16] Казандагы беренче стационар цирк 1890 елда Никитиннар тарафыннан төзелгән. 1967 елда циркның заманча бинасы ачылды. [17] Республика балалар циркы мәктәбе эшли.
- Казан ел саен " Зиланткон " ны кабул итә - фантастика, Толкинны өйрәнү һәм роль уйнау җанатарларының Россиядә иң зур конвенциясе, Рәсәйнең һәм БДБның 200 шәһәреннән берничә мең кешене җыела. [18]
- Казанда бик күп парклар бар, алар арасында Меңьеллык парклары, oryиңү, Урицкий, Кырлай, Мәдәният һәм ял паркы, Черное Озеро, Эрмитаж, Лядской, Фуксовский һәм башкалар, шулай ук Дан аллеясы һәм зоопарк. ботаник бакча, яхшы җиһазландырылган һәм популяр парклары өчен алар арасында аерылып торыгыз.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ Казань потянулась к культуре мира
- ↑ ЮНЕСКО отмечает Всемирный день городов включением 66 новых членов в Сеть творческих городов. Официальный сайт ЮНЕСКО (2019-10-30). 2019-11-07 тикшерелгән.
- ↑ В Казани открылся театр кукол «Экият»
- ↑ Официальный сайт Татарского академического государственного театра оперы и балета им. М.Джалиля
- ↑ Журнал FORBES 10/2009
- ↑ Казань на забытых кинолентах (Из архивов и письменных источников). әлеге чыганактан 2016-03-23 архивланды. 2021-12-23 тикшерелгән.
- ↑ Первые кинотеатры Казани, archived from the original on 2019-10-24, retrieved 2021-12-23
- ↑ Будет современная студия — будет и кино Татарстана
- ↑ Казанская киностудия(үле сылтама)Калып:Недоступная ссылка
- ↑ Каталог музеев России
- ↑ Национальный музей Республики Татарстан. әлеге чыганактан 2012-04-10 архивланды. 2010-12-31 тикшерелгән.
- ↑ Кафедра органа, клавесина и арфы, archived from the original on 2010-11-24, retrieved 2021-12-23
- ↑ Об оркестре
- ↑ Путеводитель Новые диски. әлеге чыганактан 2010-06-29 архивланды. 2010-12-31 тикшерелгән.
- ↑ В Казани открылась школа рока, archived from the original on 2016-03-13, retrieved 2021-12-23
- ↑ Казанский государственный цирк. әлеге чыганактан 2011-01-14 архивланды. 2010-12-31 тикшерелгән.
- ↑ Экскурсии по Казани, archived from the original on 2011-10-23, retrieved 2021-12-23
- ↑ «Зиланткон» в Казани соберет участников из 200 городов России. әлеге чыганактан 2011-09-24 архивланды. 2010-12-31 тикшерелгән.
.png){kind=small}