Калия
Калия (IAST:Kāliya, Дэванагари: कालिय), Һинд динендә агулы Нага булган, ул Вриндаванда, Ямуна Елгасында яшәгән. Аның тирәли Ямунада су дүрт лигага кайнаган һәм агу белән куыкланган. Аңа якын бернинди кош та, җәнлек тә килә алмаган һәм елга буенда бер генә Кадамба агачы үсә алган. Ул биюче һәм еланны буйсындыручы Ходай Кришна белән ассоциацияләнгән һәм Наг Натхайя яки Наг Нритхья буларак бәйрәм ителгән.
Калияның чын өе Раманака Двипа булган, әмма аны аннан барлык еланнарның дошманы Гаруда куып чыгарган. Гаруда Вриндаванда яшәүче йоги тарафыннан каһәр сугылган булган, шуннан соң ул Вриндаванга үлемен очратмыйча килә алмаган. Шулай итеп, Калия Вриндаванны үзенең яшәү урыны булып сайлаган, ул аны Гаруда килә алмый торган бердәнбер урын икәнен белгән.
Берьюлы Кришна һәм көтүче малайлар туп уйнаганнар, туп Ямуна елгасына төшкән һәм Кришна аның артыннан сикермәгән. Калия үзенең йөз ун капюшоны белән баскан һәм агу төкергән. Барлык Гопилар һәм Нандагокула кешеләре киеренкелек кичергәннәр һәм куркыныч Калия басып торганда Кришна суга сикергәч, Ямуна ярына йөгергәннәр. Шул ук вакытта, елга төбендә, Калийя үзен Кришнаның тәне тирәли төргән. Кришна шулкадәр зур булып киткән ки, һәм "нага"лар башларында биеп үзенең табаннары белән вакытны сукканнар. Калийя канны төкерә башлаган һәм әкренләп үлә башлаган. Әмма шуннан соң "нага"ларның хатыннары килгән һәм бергә куелган учлары белән Кришнага гыйбадәт кылганнар һәм ирләре өчен мәрхәмәтлелек сораганнар. Калийя, Кришнаның бөеклеген таныгач, чигенгән һәм беркемне дә борчымаска вәгъдә биргән. Шулай итеп, Кришна аны кичергән һәм аңа азат булырга вәгъдә биргән. Кришна Калийяны елганы калдырырга һәм Раманака Двипага барырга кушкан. Раманака Двипаны Фиджи дип идентификациялиләр.[1]
Ямуна ярларында җыелган кешеләр суның агу төсенә үзгәрүен карап курыкканнар. Әкренләп, күл төбеннән Калийя башында биюче Кришна чыккан. Кришнаны күргәч һәрберсе шат булган һәм алар Калийя башларында экстатик биюләрен башлаганнар. Бу эпизод Көньяк Һиндстанда 'Калинга Нартана'да искә алына.
Пураналар буенча Калийя патала лока кысрыклап чыгарылган булган.
[[File:Kaliya daman by Krishna.jpg|thumb|Калийя шәйтанын сурәтләүче сын. Шри Сваминараян Мандир, Бхудж (Яңа гыйбадәтханә)
[[File:Brooklyn Museum - Krishna Conquers the Serpent Kaliya Page from a Dispersed Bhagavata Purana Series.jpg|left|thumb|Кришна Калийя Еланын Яулый (Бхагавата Пуранадан бит)- Бруклин Музее]]
Тарихы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Кришна һәм Калийяның тарихы Бхагавата Пурананың унынчы җырының уналтынчы бүлегендә сөйләнелә. Калийя шулай ук Һиндстанда раджпут кастасы.
Пәнҗабта бу Калираманга керүче хөкемдарларның ике кечкенә хәкиме булган. Болар Синпура һәм Бхаговал булганнар.
Матурадан алар башка Джатлар - Ядавалар белән Кабул - Газнига барганнар. Алар Гарх - Газни Патшалыгын нигезләгәннәр. Ислам үсеше вакытында алар кире Бхатнерга - Ширшага кайтканнар. Алар Патан һәм Сисвад авылын нигезләгәннәр. Патан Чаудхари Сишу Сисайга килгән. Аның иртуганы Сунда Сандва һәм Салайвала авылын нигезләгән.
Бу сәхнәнең Тамил Надуда, Тируварур районында Оотхуккадуда сваямбху (үзлектән ясалган) сурәте бар дип әйтелә.
Шулай ук карагыз[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Sister Nivedita & Ananda K.Coomaraswamy: Myths and Legends of the Hindus and Bhuddhists, Kolkata, 2001 [[Махсус:Китап чыганаклары/[[[{{{lc}}}|просмотр]]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=edit}} править]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=history}} история]] [[{{fullurl:{{{lc}}}|action=watch}} следить]] [обновить]|ISBN 81-7505-197-3]]
Тышкы сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Bhagavata Purana, Canto Ten, Chapter 16 The account of Krishna and Kaliya, as told in the Bhagavata Purana. (Full Sanskrit text online, with translation and commentary.)
- The Importance of Kaaleya Mardan - A comparative view of the knowledge of solar physics and biology among the modern scientists, among the ancient civilized nations, and among the early Sanskrit writers.