Карл Марксның канатлы сүзләре
• Аерым кешенең көчсезлеген дә, шулай ук бердәмлектә – көч икәнен дә беләбез.
• Аерым скрипкәче үзенә-үзе баш була, оркестр исә дирижерга мохтаҗ.
• Акча – ул ихтыяҗ белән затны, тормыш белән яшәү чыганагын кавыштыручы.
• Аң ул аңлы яшәеш, ә кешеләрнең яшәеше – тормышларының чынбарлыктагы агышы.
• Әгәр дә милләт чыннан да оят хисен кичергән булса, ул ташланырга әзер арысланга охшар иде (Энгельска хаттан).
• Әгәр кешенең холык-фигылен шартлар тудыра икән, шартларны кешекле итәргә кирәк.
• Әгәр көрәш йөз процентлы шанслардан файдалануга кайтып калган булса, әлбәттә дөнья тарихын ясау бик ансат булыр иде.
• Әгәр өйләнешү гаиләнең чын нигезе булса, ул да дуслык кебек закон чыгару мәсьәләсенә әйләндерелмәс иде.
• Әҗәл – бөек “тынычлык урнаштыручы”.
• Әйбер дөньясының бәясе артуы белән турыдан-туры нисбәттә кешелек дөньясының бәясе төшә бара.
• Әхлак кешелек рухының автономиясенә таяна.
• Әхлакый көчне канун параграфлары белән ясап булмый.
• Байлыгының рәхәтен күрүче – бер үк вакытта байлыкның колы да, хуҗасы да.
• Барлык бөек һәм гүзәл эшләр җан тынычлыгыннан гына тамыр ала; шул тупрактан гына өлгергән җимешне җыеп була.
• Барлык үле буыннарның гореф-гадәте тереләрнең фикерен куркыныч төш кебек баса.
• Басма сүз – шәхесләрнең рухи дөньясын ачып сала торган гомуми чарасы. Ул аерым шәхесләрне түгел, (гомуми) акылны ихтирам итә.
• Басма сүз матди көрәшне идеяләр көрәше итә; тән һәм кан көрәшен – рухи көрәш итә; ихтыяҗлар, дәрт, эмпирия көрәшен – теория, акыл, форма көрәше итә.
• Батырларның үлеме кояш баюына охшаш.
• Башка халыкны кол иткән халык үзенә-үзе богаулар суга.
• Безгә кадәр булган барлык җәмгыятьләрнең тарихы сыйныфлар көрәше тарихы иде.
• Бер кешегә дә әле наданлыкның ярдәм иткәне юк.
• Берәү дә азатлыкка каршы көрәшми, кеше – иң күп дигәндә, башкаларның азатлыгына каршы көрәшә.
• Беркемне дә өйләнергә мәҗбүриләмиләр, ләкин кем дә булса өйләнә икән, ул өйләнешүнең кануннарына буйсынырга мәҗбүр.
• Борынгы Афинга охшаш, әрәмтамаклыкка, паразитлыкка, тәлинкә тотучычылыкка кагыйдәдән чыгарма итеп, халык хикмәтенә каршы килә торган диваналык итеп карый торган ил – азатлык һәм мөстәкыйльлек иледер.
• Бөек нәрсә ялтыравык итеп күренә, ялтырау масаю теләген уята, масаю исә дәртләнү хисен кузгата, яки күзебезгә дәрт итеп күренүче нәрсәнедер; ә инде кемгә мин-минлек җене кагылган икән, аны акыл гына тыялмый һәм ул каршы тора алмаслык көчкә ияреп каядыр ургыла: ул инде кешеләр арасындагы үз урынын сайлап алмый, моны очрак һәм иллюзия хәл итә. (карьеризм юлыннан атлаган кешеләр турында)
• Бу дөньяның ыгы-зыгысында дуслык – шәхси тормышта мөһим булган бердәнбер нәрсә...
• Вак детальләр мәсьәләсендә өстәгеләр түбәндәгеләргә тулысынча ышанып тора; түбәндәгеләр гомуми мәсьәләләр буенча өстәгеләргә: шулай итеп алар берсен-берсе адаштырып йөртә.
• Вакыт – сәләтләрне үстерү киңлеге.
• Вакытлыча читкә китеп аерылып яшәү файдалы, чөнки даими аралашу бертөрлелек тойгысын китереп чыгара...
• Гади арфа һәркемнең кулында уйный ала; Эол арфасы – кылларына давыл орынса гына.
• Дин – мәхлүкнең сулышы, миһербансыз дөньяның йөрәге, бәгырьсез тәртипнең рухы. Дин – халыкның әфьюны (шуны уйлап чыгарып язганда үзе дә шуның белән исләнгән булган, дигән шик бар).
• Дин – ул әле үзен тапмаган яки яңадан югалткан кешенең үзаңы һәм үз-үзен тоемлавы.
• Дин – ул кеше тирәли әйләнеп йөрүче ялган кояш, ахыр чиктә кеше үзе тирәли әйләнә башлый.
• Диннең үзенең эчтәлеге юк, аның чыганагы да күктә түгел, җирдә; бозык чынбарлыкның теоретик чагылышы буларак аныж [бозык чынбарлыкныж] юкка чыгуы белән дин үзеннән үзе бетә.
• Дусларым күп түгел минем, ләкин мин дуслыкның кадерен беләм.
• Җәзага тарту – ул җәмгыятьнең, аның яшәү рәвешен бозучыга каршы үз-үзен саклау чарасы.
• Җәмгыятьтә яшәп җәмгыятьтән азат булырга ярамый.
• Җәнлек өчен табигать хәрәкәт итәргә тиеш гамәл даирәсен билгеләде, һәм ул шул даирәдән чыгарга омтылмый да, тышта башка даирәләр турында бар дип тә уйламый.
• Җитәрлек табыш булган шартларда капитал кыюлана төшә. Аңа 10% вәгъдә итсәң ул кая да барырга риза, 20% табышка ул җанлана төшә, 50%ка муенын сындырырга да риза, 100%ка ул кешелек кануннарын таптый башлый, 300%ка элмәк янаганда да аның бармаган җинаяте калмый (т.23).
• Зәгыйфьлек һәрвакыт могҗизага ышану белән котылган.
• Идеяләр үзләре берни эшли алмый. Идеяне тормышка ашыру өчен практик көч куя алырлык кешеләр кирәк.
• Идеянең уңышы гавамның билгеле максатлар белән кызыксынуыннан һәм ул максатларның гавам энтузиазмын дәртләндерә алуыннан тора. Гавам кызыксынуыннан читтә калган “идея” һәрвакыт хурлыкка калган.
• Иҗади хыял – кешелекнең үсешенә тәэсир итүче бөек һәдиядер.
• Камыт кию азатлык исеменә булса да барыбер җирәнгеч.
• Капитал табыш булмаудан яки аның кимүеннән куркып яши, табигать бушлыктан курыккан кебек.
• Капитализм – ул кристалл кебек каты нәрсә түгел, ул үзгәрергә сәләтле һәм туктаусыз үзгәреп торучы тере организм.
• Кем фәннәр юлыннан алга барып, әхлак ягыннан артта сөйрәлә, шул алга барудан күбрәк артта кала.
• Кеше Ходайга үзен күбрәк багышлаган саен, аның үзенеке кими төшә.
• Кешеләр арасындагы реаль аермаларга нигезләнгән кеше белән кешенең берләшүе, абстракцияләр күгеннән җиргә иңдерелгән кешелек төшенчәсе, — җәмгыять булмыйча, нәрсә булсын ул! (Фейербахка язган хаттан)
• Кешеләрнең хис-тойгыларын кешеләштерү... барлык кешелек һәм табигать нигезләренә туры килгән кеше хис-тойгыларын ясау кирәк.
• Кешелекле буласың килмәсә “изге” булу бик җиңел.
• Кешене атеизм түгел, хорафатка ышану һәм потларга табыну түбәнсетә.
• Кешенең тормышы төрле яшь чорларын узудан гыйбарәт. Шуның белән бергә барлык яшь чорлары янәшә атлый.
• Колның колы булудан да яман, мәсхәрәле нәрсә юктыр.
• Кәнкрит нәрсә шуның өчен кәнкрит, чөнки ул күп билгеләмәләрнең синтезы, димәк төрледән-төрле нәрсәнең бердәмлеге.
• Милләткә дә, хатын-кызга да аның минутлык, ләкин беренче очраган маҗарачыга аны көчләргә җиткән, хаталануы кичерелми.
• Мин “прагматик” кешеләрдән һәм аларның зирәклегеннән һәрчак көләм. Хайван булырга телисең икән, кешеләрнең газабына сыртың белән борылып, үз тире-ярың турында уйларга була, әлбәттә.
• Моңарчы философлар төрлечә дөньяны аңлата иделәр, ә хәзер аны үзгәртергә кирәк.
• Наданлык – ул шайтани көч һәм без аның күп фаҗигаләргә сәбәп була алуына хафаланабыз.
• Нинди дәрәҗәдә шартлар кешене формалаштыра, шул ук мәгънәдә кешеләр шартларны формалаштыралар.
• Оят – ул да үзенә күрә бер революция...
• Превилегияленең намусы – ул превилегияле (өстенлекле) намус.
• Принциплар өчен эзәрлекли торган кануннарны принципсыз кешеләр чыгара.
• Пролетариат өчен кыюлык, үз дәрәҗәсен белү, горурлык һәм мөстәкыйльлек хисе икмәктән дә кадерлерәк.
• Рәсәй — ул төпсез күләмдәге урланган милек иясе (изелгән милләтләр күздә тотыла), аны исәп-хисап көне килеп җиткәч кайтарырга туры киләчәк. (Ф. Энгельс).
• Революцияләр – тарихның локомотивлары.
• Санарга өйрәнү – баланың беренче ирекле теоретик акыл гамәле.
• Сәнгать әйбере – сәнгатьне аңлый торган һәм аның белән хозурлана белгән публиканы ясый. Шул ук нәрсә башка продуктларга кагыла.
• Сәнгать белән хозурланырга телисең икән, аның өчен сәнгати яктан гыйлемле бул.
• Сәясәттә билгеле бер максат өчен шайтанның үзе белән дә берләшергә ярый. Ләкин шайтан сине түгел, син шайтанны алдаларсың дигәнгә ныклы ышаныч кирәк.
• Сәясәттәге, табигый фәннәрдәге яңа кеше ике генә төсне: ак һәм караны (яки аклы-каралы һәм кызылны шунда) аера белгән рәссамга охшаш.
• Тәҗрибә иң бәхетле кеше итеп шуны күтәрә, кем күп кешегә бәхет китергән.
• Тәнкыйть коралы корал белән тәнкыйтьләүне (димәк, көч куллануны) алыштыра алмый, – матди көчне шундый ук көч белән тар-мар итәргә кирәк; ләкин гавамга хуҗа булган минуттан башлап теория дә матди көчкә әйләнә.
• Тәрбияче үзе тәрбияле булырга тиеш.
• Төп матбугат иреге – аның кәсеп булмавы.
• Үз дәрәҗәңне белү – кешене күтәргән, аның эшенә һәм барлык омтылышларына иң югары инсафлык биргән нәрсәдер...
• Үзебез чүгәләгәнгә күрә генә без бөекләрне бөек итеп күрәбез.
• Үз-үзеңнән җирәнү – ул бертуктаусыз йөрәкне агулый һәм телгәли торган, аның тере канын суыручы һәм кешеләрне күралмау агуын агыза торган елан.
• Үз-үзеңне алдауга корылган котылу – өметсезлек тулы. (үзенә туры килмәгән һөнәрне сайлаган, “минем эшем кызыклы” дип үзен-үзе алдаучыга карата)
• Фәндә бердәнбер олы юл булмый, аның (фәннең) балкып торучы түбәсенә шул гына җитә ала, кем ару-талуны белмичә тауның сукмагыннан үрмәләп менә.
• Фикер ияләре күренмәс җепләр белән халык тәненә бәйләнгән.
• Фикернең чынбарлыктагы гәүдәләнешкә омтылуы җитми, чынбарлык үзе фикергә омтылырга тиеш.
• Хакыйкать белән көрәшү барышында ялгыш фикер үзен-үз коралсызландыра.
• Хакыйкать кояш яктысы кебек тыйнаксыз була.
• Хакыйкатьне өйрәнү үзе дә хакыйкать булырга тиеш, чын эзләнү – ул җәелдерелгән хакыйкать.
• Халыкны кыюландырыр өчен аны үзенә-үзен күрсәтеп котын алырга кирәк.
• Хаста нәрсә ул? – Ул иреге чикләнгән тормыш.
• Хәзер кешене кеше итеп һәм аның дөньяга мөнәсәбәтен кешенеке итеп кабул ит: шуннан соң гына син яратуны яратуга алмаштыра алырсың, ышанычны – ышанычка һ.б.
• Хәрам чаралар сорый торган максат хәләл булалмый.
• Һәр башлангыч авыр бирелә – бу барлык фәннәр өчен хакыйкатьтер.
• Һәр милләт башкалардан нәрсәгә булса дә өйрәнә ала һәм өйрәнергә тиеш тә.
• Һәр сыйныф, хәтта һәр һөнәр үз әхлягына ия була, алар аны җәзасыз каласыларын күрсәләр һичшиксез бозарлар.
• Һәр ташка басылган әйбер, аерма юк – хурлапмы я макталыпмы, әдәбият һәм әдәби дискуссия объектына әйләнә.
• Һәр экономия ахыр чиктә вакытны экономияләүгә кайтып кала.
• Һәрбер эмансипациянең (азатлыкның) асылы кешелек дөньясын, кеше мөнәсәбәтләрен кешенең үзенә кайтарып бирүендәдер.
• Чын әдәплелекнең бөтен мәгънәсе – әдәпсезлеккә сәбәп бирмәүдә.
• Эзләнүнең характерлы сыйфаты булып тыйнаклык булса, бу күбрәк хакыйкатьтән курку билгесе, ялганнан түгел.
• Явызлык куркып кабул ителгән кануннарга хас, чөнки куркаклык явызлык кылганда гына гамәлгә сәләтле юула.
• Язучы әлбәттә, тереклек итәр һәм язар өчен хезмәтенең әҗерен алырга тиеш, ләкин ул һичкайчан акча алыр өчен генә тереклек итәргә һәм язарга тиеш түгел.
• Ялан кырда һәр түмгәк калкулык итеп күренә.
• Яһүднең иҗтимагый эмансипациясе (азатлыгы) – җәмгыятьнең яһүдлектән арынуы.
Комментарияләр
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]Бу исемлек урысча вариантыннан азрак аерыла, чөнки берише, “канатлы гыйбарә” төшенчәсенә бик үк туры килмәгән мәкальләр төшереп калдырылды, төзүчеләр игътибарыннан читтә калган кайбер гыйбарәләр өстәлде.
Чыганак
[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]- Викицитатник
- Тәрҗемә итү өчен З. Мифтахның Русча-татарча сүзлеге кулланылды 2009 елның 9 февраль көнендә архивланган.