Комитас
| Комитас | |
|---|---|
 | |
| Туган телдә исем | әрм. Կոմիտաս |
| Туган | 26 сентябрь (8 октябрь) 1869[1][2] Кютахья[1][2] |
| Үлгән | 22 октябрь 1935[3][4][5][…] (66 яшь) Париж[3][1][2] |
| Күмү урыны | могила Комитаса[d][2] |
| Ватандашлыгы | .svg){kind=small} Госман империясеРоссия империясе Франция |
| Әлма-матер | Геворкян теология семинариясе[d][1] |
| Һөнәре | композитор, музыкальный этнограф, музыка белгече, җырчы, дирижёр, хоровой дирижёр, музыка педагогы, Вардапет, фольклорчы |
| Эш бирүче | Геворкян теология семинариясе[d][1] |
 | |
Согомон Согомониан, гадәттә Комитас дип аталган, (әрмәнчә: Կոմիտաս; 8 октябрь [ОС 26 сентябрь] 1869 - 22 октябрь 1935) - әрмән рухание, музыколог, композитор, аранжер, җырчы, хормейстер, ул Әрмәнстан милли музыка мәктәбенә нигез салучы булып санала. Ул этномузикология пионерларының берсе дип таныла.
Яшь вакытта ятим калган Комитасны Әрмәнстанның дини үзәге Этчмиадзинга алып китәләр, һәм ул Геворгия семинариясендә белем ала. 1895-нче елда вардапет (рухани) булып билгеләнгәннән соң, ул Берлиндагы Фредерик Уильям университетында музыка өйрәнә. Аннан соң ул Көнбатыш күнегүләрен милли традиция төзү өчен куллана. Ул 3000 дән артык әрмән халык музыкасын җыя һәм транскрипцияли, аларның яртысыннан күбрәге югалган һәм хәзер 1200 тирәсе генә бар. Әрмән халык җырларыннан тыш, ул башка культуралар белән дә кызыксынган һәм 1903-нче елда Көрд көйләре дип аталган Көрд халык җырларының беренче коллекциясен бастыра. Аның хоры Европаның күп шәһәрләрендә әрмән музыкасын тәкъдим итә, башкалар арасында Клод Дебусси мактауга лаек була. Аны әрмән җәмгыятьләре киң кабул итәләр, Аршаг Чобанян аны "әрмән музыкасы коткаручысы" дип атаган.
Әрмәнстан геноциды вакытында, йөзләгән әрмән зыялылары белән бергә, Комитас Османлы хакимияте тарафыннан 1915 елның апрелендә кулга алына һәм төрмә лагеренә җибәрелә. Озакламый аңлашылмаган шартларда азат ителәләр һәм психик бозылу кичерәләр һәм посттравматик стресс бозылу очракларын үстерәләр (ПТСД). Константинопольдә киң таралган дошманлык мохите һәм массакүләм әрмән үлем маршлары һәм аңа ирешкән үтерүләр турындагы хәбәрләр аның зәгыйфь психик халәтен тагын да начарайта. Ул башта Төркия хәрби идарә иткән хастаханәгә 1919 елга кадәр урнаштырыла, аннары Париждагы психиатрия хастаханәләренә күчерелә, һәм ул гомеренең соңгы елларын газапларда үткәрә. Комитас геноцидның шәһите була һәм сәнгатьтә әрмән геноцидының төп символларының берсе итеп сурәтләнә.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 1,5 1,6 Әрмән совет энциклопедиясе / мөхәррир Վ. Համբարձումյան, Կ. Խուդավերդյան — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1974.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 2,4 2,5 2,6 Армянская краткая энциклопедия — Հայկական հանրագիտարան հրատարակչություն, 1990.
- ↑ 3,0 3,1 3,2 Комитас // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохоров — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
- ↑ Encyclopædia Britannica
- ↑ Чешская национальная авторитетная база данных