Эчтәлеккә күчү

Константин Марков

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Константин Марков latin yazuında])
Константин Марков
Туган 7 (20) май 1905
Выборг, Финләндия бөек кенәзлеге[d], Россия империясе[1]
Үлгән 18 сентябрь 1980(1980-09-18) (75 яшь)
Мәскәү, СССР
Күмү урыны Кунцево зираты[d]
Ватандашлыгы  Россия империясе
 СССР
Әлма-матер Санкт-Петербург дәүләт университеты
Һөнәре җирбелгеч, географ
Эш бирүче Мәскәү дәүләт университеты
Сәяси фирка Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Гыйльми дәрәҗә: география фәннәре докторы[d]

Константин Константинович Марков (1905 елның 7 (20) мае, Выборг, Россия империясе1980 елның 18 сентябре, Мәскәү) — совет географы, геоморфолог, география фәннәре докторы, Мәскәү дәүләт университеты профессоры, ССРБ фәннәр академиясе академигы (1970). ССРБ Дәүләт премиясе лауреаты (1971). РСФСР атказанган фән эшлеклесе (1966).

Польша (1955 елдан) һәм Хорватия география җәмгыятләренең мактаулы әгъзасы, Лодзь университетының мактаулы докторы.

Константин Марков 1905 елның 7 (20) маенда Выборг шәһәрендә инженер-төзүче Константин Васильевич һәм Мария Ивановна (1879—1921) Марковлар гаиләсендә туган (1914 елда аерылышканнар[2]).

Санкт-Петербургта В. П. Кузьминаның реаль училищесында (1917—1918 елларда Анапа шәһәренә күчкән) укый.

1921—1926 елларда Петроградта География институтында (Ленинград университеты) укый, анда аспирантурада кала. Таҗик-Памир экспедициясендә (1932—1935) катнаша.

1935 елдан ССРБ фәннәр академиясенең Геоморфология институты хезмәткәре була, ССРБ фәннәр академиясе белән бергә Ленинградтан Мәскәүгә күчә. Анда институт ССРБ Фәннәр академиясенең География институты дип үзгәртелә. 1938 елдан геоморфология бүлеген җитәкли.

1939 елда И. П. Герасимов белән бергә ССРБ территориясендә бозлык чоры тарихы буенча ССРБда беренче белешмә төзи[3].

1940 елдан — Мәскәү дәүләт университеты профессоры, 1945—1955 елларда — Мәскәү дәүләт университетының география факультеты деканы, анда берничә яңа кафедра оештыра. 1946 елдан — палеогеография кафедрасы мөдире (соңрак — физик география һәм палеогеография кафедрасы).

1942 елда «Хәрби география» дигән лекцияләр курсын эшли.

Ленинград өлкәсенең төньяк-көнбатышына һәм Карелиягә, Памирга һәм Тянь-Шанга, ССРБның Аурупа өлешенең күп районнарына, Врангель утравына, Кола ярымутравына, Кавказга, Көнбатыш һәм Көнчыгыш Себергә экспедицияләрдә катнаша. АКШта һәм Аурупаның күп кенә илләрендә булган.

Антарктиданы өйрәнү буенча өч экспедициядә (1955—1960), шулай ук океанография экспедициясендә катнаша.

«Антарктика атласы» авторларының берсе.

Төп хезмәтләре түбәндәге юнәлешләргә багышланган: ССРБ территориясендә дүртенче чорның фундаменталь тикшеренүләре, географик тикшеренүләргә тарихи принципларны кертү, физик география һәм геоморфологиянең гомуми теориясе, киңлекләр нисбәте һәм вакытлы закончалыклар (географик күренешләрнең метхронлыгы) буенча; географик тикшеренүләр практикасына аналитик методларны кертү буенча (үрчемле-серкә, палеонтология, диатом һәм башка анализ төрләре).

1960 елдан ССРБ фәннәр академиясенең әгъза-корреспонденты.

1970 елда ССРБ фәннәр академиясенең академигы итеп сайлана.

1980 елның 18 сентябрендә Мәскәү шәһәрендә вафат була, Мәскәүдә Кунцево зиратында җирләнгән.

  • Сеңлесе — Надежда Константиновна Маркова (1904—1941) — географ, репрессияләнгән (1928), Ленинград камалышында һәлак була.
  • Абыйсы — Георгий Константинович Марков (1902—1941), Ленинград камалышында һәлак була.

Әнисе (кияүгә чыкканчы Досс) ягыннан ата-бабалары танылган рус мәгърифәтчеләре Второвлар гаиләсеннән булган[4]: карт бабасының әтисе — Иван Второв (1772—1844) — мәгърифәтче; карт бабасы — Николай Второв (1818—1865) — тарихчы.

  • бабасы — Иван Фёдорович Досс — Идел-Чулман банкының идарә рәисе.

Хатыны (1932 елның 15 апреленнән) — Анастасия Пантелеймоновна Жузе (1905—-1981), микропалеонтолог[5].

  • Дмитрий (1938—1942), Алёна (1939—1942), сугыш вакытында Алматы шәһәрендә эвакуация вакытында һәлак булалар[6].
  • Маркова Анастасия Константиновна (1943) — палеонтолог һәм палеогеограф.
  • 1980 елның 21 гынвары — Октябрь Инкыйлабы ордены[7];
  • 1955, 1961 — ике Кызыл Байрак Хезмәт ордены[8];
  • 1971 — ССРБ Дәүләт премиясе, «Антарктика атласы»н төзүдә катнашкан өчен;
  • 1966 — М. В. Ломоносов исемендәге премия лауреаты, «Дүртенче чор: ССРБ территориясе» эше өчен;
  • 1954 — ССРБ географик җәмгыятенең П. П. Семёнов-Тян-Шан исемендәге медале.
  • 1958 — Польша фәннәр академиясенең мактаулы дипломы

Оешмаларда әгъзалыгы

[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
  • 1948 — СБКФ;
  • Дүртенче чорны өйрәнү буенча комиссия.

300 дән артык фәнни эш авторы[9], алар арасында:

  • Развитие рельефа Северо-западной части Ленинградской области. Вып. 1, М. — Л., 1931.
  • Ледниковый период на территории СССР. М. — Л., 1939 (совместно с И. П. Герасимовым).
  • Герасимов И. П., Марков К. К. Четвертичная геология: (Палеогеография четвертичного периода): Учебное пособие для университетов и пед. институтов / проф. И. П. Герасимов и проф. К. К. Марков. — М.: Учпедгиз, 1939. — 364 с.
  • Основные проблемы геоморфологии / К. К. Марков; Отв. ред Я. С. Эдельштейн. — М.: Географгиз, 1948. — 344 с. — 10 000 экз. (в пер.)
  • Марков К. К. Очерки по географии четвертичного периода / Ред. карт Г. Н. Мальчевский. — М.: Географгиз, 1955. — 348 с. — 4000 экз.
  • Путешествие в Антарктиду / К. К. Марков. — М.: Изд-во Моск. ун-та, 1957. — 224 с. — 10 000 экз. (в пер., суперобл.)
  • Палеогеография / К. К. Марков. — М.: Изд-во Моск. ун-та, 1960. — 268 с. — 6000 экз. (в пер.)
  • Четвертичный период: (Ледниковый период — антропогенный период). Т. 1—3. М., 1965—1967 (с соавт.).
  • Путешествие в Антарктиду и вокруг света. М., 1960.
  • География Антарктиды. М., 1968 (с соавт.).
  • Марков К. К. Воспоминания и размышления географа / Рец.: Н. А. Солнцев, А. Г. Воронов. — М.: Изд-во МГУ, 1973. — 120 с. — 9660 экз.
  • Избранные труды: Палеогеография и новейшие отложения / К. К. Марков. — М.: Наука, 1986. — 380 с.
  • Избранные труды: Проблемы общей физической географии и геоморфологии / К. К. Марков. — М.: Наука, 1986. — 288 с.
  1. 1,0 1,1 Марков Константин Константинович // Большая советская энциклопедия: [в 30 т.] / мөхәррир А. М. Прохорова — 3-е изд. — Москва: Советская энциклопедия, 1969.
  2. Марков К. К. Воспоминания: Отец // Константин Константинович Марков: воспоминания, очерки, научные статьи. Москва: Географический факультет МГУ, Смоленск: Маджента, 2005. С. 181—182.
  3. Герасимов И. П., Марков К. К.: Ледниковый период на территории СССР Физико-географические условия ледникового периода
  4. Марков К. К. Иван Алексеевич Второв // Природа. 2005. № 7. С. 67-72.
  5. К 100-летию со дня рождения К. К. Маркова и А. П. Жузе // Природа. 2005. № 7. С. 59-67.
  6. Мухина В. В., Казарина Г. Х., Маркова А. К. Воспоминания об Анастасии Пантелеймоновне Жузе // Константин Константинович Марков: воспоминания, очерки, научные статьи. Москва: Географический факультет МГУ, Смоленск: Маджента, 2005. С. 52-61.
  7. Указ Президиума Верховного Совета СССР от 23 января 1980 года. См.: «Награждение орденами и медалями СССР» // «Ведомости Верховного Совета Союза Советских Социалистических Республик». — № 5 (2027) от 30 января 1980 года. — Стр.99.
  8. Марков Константин Константинович на сайте Архивов РАН
  9. Библиография К. К. Маркова в Информационной системе «История геологии и горного дела» ГИН РАН.
  • Бондарев Л. Г. Школа академика К. К. Маркова // Московский Университет. 1985. № 39. С. 3. 23 мая.
  • Молявко Г. И., Франчук В. П., Куличенко В. Г. Геологи. Географы: Биографический справочник / Отв. ред.: И. А. Федосеев, Е. Ф. Шнюков; Рецензенты:Р. А. Заездный, Е. К. Лазаренко. — Киев: Наукова думка, 1985. — С. 171—172. — 352 с. — 20 000 экз. (в пер.)
  • Горецкий Г. И. Академик К. К. Марков — основоположник палеогеографии антропогена СССР // Лiтасфера. 2003. № 2. С. 147—149
  • Краснопольский А. В. Отечественные географы (1917—1992): Биобиблиографический справочник (в 3-х томах) / Под ред. проф. С. Б. Лаврова; РАН, Русское географическое общество. — СПб.: Б.и., 1993. — Т. 2 (Л—Х). — С. 63—64. — 456 с. — 1000 экз. (в пер.)
  • Марков Константин Константинович // Институт географии и его люди: К 90-летию со дня образования / Ред.-сост. Т. Д. Александрова; Отв. ред. В. М. Котляков; Рецензенты: В. А. Снытко, А. Л. Чепалыга. — Институт географии РАН. — М.: Наука], 2008. — С. 118—119. — 680 с. — 600 экз. — ISBN 978-5-02-036651-0. (в пер.)
  • Серебряный Л. Р. Константин Константинович Марков, жизненный путь и научное творчество // К. К. Марков. Избранные труды, Проблемы общей физической географии и геоморфологии. М., 1986. С. 6—11.
  • Чичагов В. П. Великие советские географы И. П. Герасимов и К. К. Марков к 110-летию со дня рождения // Астраханский вестник экологического образования. — 2015. — № 3. — С. 164—175.