Кристина Крахельская
| Кристина Крахельская | |
|---|---|
 | |
| Туган | 24 март 1914[1] Мазурки, Слуцк өязе[d], Минск губернасы, Россия империясе |
| Үлгән | 2 август 1944[1] (30 яшь) Варшау, Польша Халык Республикасы[d] |
| Күмү урыны | Служевское кладбище[d] |
| Ватандашлыгы | Польша |
| Әлма-матер | Варшау үнивирситите[d] |
| Һөнәре | шагыйрь, язучы, этнограф, техник скорой медицинской помощи, скаут |
| Ата-ана |
|
| Катнашкан сугышлар/алышлар | Икенче бөтендөнья сугышы |
| Хәрби дәрәҗә | капрал[d] |
 | |
Кристина Крахельская (пол. Krystyna Krahelska, 1914 елның 24 марты, Мазурки, Слуцк өязе, Минск губернасы, Россия империясе — 1944 елның 2 августы, Варшава, Польша) — поляк этнограф-фольклорчысы, шагыйрә, Каршылыкта катнашучы.
Гаилә[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Инженер Ян Крагельский һәм биолог Янина Бура гаиләсендә, Минск губернасы Баранович өязенең Мазурки утарында туа. Гаилә сул-социалистик карашларга таянган: аның апасы Галина, язучы, эсэрка — Октябрь инкыйлабында катнашучы, ике туган апасы Ванда, рәссам, Польша социалисткасы — Варшава генерал-губернаторы Георгий Скалонга һөҗүмдә катнашучы. Соңыннан икесе дә Польша Каршылыгында катнаша: Ванда — яһүдләргә ярдәм комитетын оештыручыларның берсе, Галина — Варшава күтәрелешендә катнашучы, Равенсбрюк концлагерында һәлак була.
Яшьлек[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
1921 елда Слуцк күтәрелеше җиңелгәч, әти-әнисе белән Польша территориясенә күчә. 1928—1932 елларда харцерлар (Польша скаутлары) оешмасында була, анда зухлар (кече яшьтәге скаутлар) отрядының командиры була; 1931 елда Прагада славян скаутлары җыелышында катнаша. 1932 елда Брестта Ромальд Траугут исемендәге гимназияне тәмамлый һәм шул вакытта Варшава университетының гуманитар факультетына укырга керә, анда тарих, география һәм этнография, аерым алганда, Цезария Бодуэн де Куртенэда укый. Белорус фольклорын өйрәнә, варшав һәм вилен радиосында фольклор җырларын башкара. 1939 елда «Мазурки авылы, Новогруд воеводалыгының Баранович повяты турында этнографик монография» дип аталган магистрлык дипломын яклый.
Каршылыкта катнашу[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Басып алу вакытында, нигездә, Варшава һәм Пулавыда яшәгән, Варшава университетының агрономия факультетында лаборант булып эшләгән, шулай ук әнисе белән бергә әтисенең Влодавадагы госпиталендә эшләгән. Яшерен Крайова армиясе әгъзасы («Данута» тәхәллүсе). 1943 елның гыйнварында Жолибож Варшава районының харцер даирәләрендә оештырылган «Baszta» АК («Манара») полкы сугышчылары өчен «Hej, chłopcy, bagnet na broń» («Әй, кешеләр, штыкларны кушыгыз!») дигән җыр яза. Җыр ул вакытта полкка нигез салучы поручик Людвик Бергерның фатирында яшерен концерт вакытында башкарыла һәм «Bądź Gotów» («Әзер бул») яшерен журналда басыла, аннары берничә тапкыр повстан басмаларында бастырыла; ул зур популярлыкка казана һәм 1944 елдагы Варшава күтәрелешенең музыкаль символларының берсе була.
Күтәрелештә катнашу һәм үлем[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Варшава күтәрелешендә Крахельская 7 нче полкның «Олень» 1 нче дивизионы эскадронының 1108 нче взводында санитарка була. Күтәрелеш башланган сәгатьтә (1944 елның 1 августында 17:00 сәгатьтә) аның взводы Матбугат Йорты һөҗүмен кабул итә; һөҗүм уңышсыз булып чыга, взвод Мокотовка кырына чигенә. Кристина сугыш кырына ике яралыны алып чыга, шуннан соң үзе күкрәгенә өч пуля белән яралана һәм Мокотово кырында ату астында кала. Аны караңгы төшкәч кенә чыгаралар; аңа операция ясала, тик 2 нче августта иртәнге сәгать дүрттә вафат була. Үлгәннән соң Сугышчылар Хачы белән бүләкләнә.
Варшавадагы Служевское зиратына җирләнгән.
Кызыклы факт[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Кристина Крахельская 1938 елда Варшавада ачылган, Польша скульпторы Людовика Нитсхова барлыкка китергән Варшава сиренасы һәйкәле өчен модель була.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Krystyna Krahelska
- Hej, chłopcy, bagnet na broń! (җыр һәм автор турында поляк һәм рус телләрендә төп мәгълүматлар, җырның рус тәрҗемәсе, аудиоязма).