Крылья Советов (парк)

Крылья Советов
	Крылья Советов
Нигезләнү датасы	1939
Дәүләт	Россия
Административ-территориаль берәмлек	Казан
	Крылья Советов Викиҗыентыкта

Крылья Советов («Ленин паркы», «Стадион»^[1]) — Казанның Авиатөзелеш районындагы парк.

Парк чикләре көнбатыштан Копылов (элек — Сталинград, аннары — Ленинград),төньяктан Олег Кошевой, көнчыгыштан Дементьев урамнары буенча уза. Көньяктан парк «Рубин» футбол клубының спорт мәктәбе белән чиктәш.^[2]

Парк комплексына янәшәдә урнашкан В. И. Ленин исемендәге мәдәни-ял итү комплексы (мәдәният сарае) кертелгән.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Парк 1939 елда Соцгород микрорайонын комплекслы төзү барышында салынган һәм Казанда иң борынгы паркларның берсе булып тора.

Бөек Ватан сугышына кадәр «Рубин» футбол клубының спорт мәктәбе урынында парашют белән сикерү өчен каланча урнашкан була.^[3]

«Рубин» футбол клубы офисы төзелгәнчегә кадәр, көньяк территория паркныкы була (2004 елда сатылган).

Паркта «күзәтү тәгәрмәче», «ромашка», «көймәләр», «атлар», «чылбырлар», «самолетлар» аттракционнары урнашкан була.

Эксплуатациядән чыгарылган һәм демонтажланган беренче аттракцион «күзәтү тәгәрмәче» була. 2008 елда 2013 елның мартында демонтажланган калган аттракционнар эксплуатациядән чыгарыла.

Дан Аллеясы[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Копылов урамындагы паркка төп (үзәк) ишектән (элек Ленинград урамында) бара торган үзәк аллея, параллель рәвештә, В. И. Ленин исемедәге мәдәни-ял комплексы фасадына да бара торган «Дан аллеясы» булып тора.

1957 елда төзелгән (авторлар: скульпторлар И. А. Новоселов һәм Н. Я. Васильев) «Дан Аллеясы» В. И. Ленин һәйкәлен һәм бер үк төрле дүрт кырлы постаментларда парлап һәм сул якта урнашкан иң бөек рус галимнәренең һәм очучыларның сигез бюстын үз эченә алган монументаль комплекс.^[4]

Һәр постаментның уң ягында сурәтләнгән затларның фамилиясен һәм яшәү датасын үз эченә алган язулар урнаштырылган:

«М.В. Ломоносов. 1711—1765», «Д.И. Менделеев. 1834—1907», «Н.Е. Жуковский. 1874—1921», А.Ф. Можайский. 1825—1890», «А.С. Чаплыгин. 1869—1942», «К.Э. Циолковский. 1857—1935», «В.П. Чкалов. 1904—1938», «П.Н. Нестеров. 1887—1914».

Бюстлар арасы (аллея киңлеге буенча) — 25 метр, бюстлар парлары арасында 32 метр. Бөтен аллея куактан бордюр белән әйләндереп алынган.

Киләчәктә зур түгәрәк мәйданда, газонда В.И. Ленин һәйкәле урнашкан.

Башта бюстлар һәм һәйкәл гипстан ясалган һәм кара төскә буялган була. Постаментлар кирпечтән эшләнгән һәм штукатурланган.

2015 елда дүрт гипс скульптурасы булган үзәк керү юлындагы бюстлар һәм керү төркеме реставрацияләнгән. Әмма 2016 елның язында бюстлар һәм скульптуралар реставрация эшләре технологиясен бозу һәм «инновацион гипс»ны куллану аркасында коела башлаган. 2016 елның җәендә бюстлар торгызылган. 2017 елның июнендә барлык бюстлар һәм скульптуралар вандаль ысул белән төшерелеп, реставрацияләүгә җибәрелгән. 2017 елның 13 июлендә кайбер сайтларда, Татарстан Республикасы Президенты ярдәмчесе Н.Л. Фишманга сылтама белән, кайбер сайтларда реставрациядән соң керү төркеме скульптураларының берсе элеккеге урынга кире кайтарылуы турында мәгълүмат таратылган.^[5]^[6]^[7] Әмма «тәкъдир итү» дән соң скульптураны шунда ук алалар. 2016 елның сентябренә яңартылган бюстлар һәм статуслар элеккеге урыннарга кайтарыла.^[8]^[9]

Реконструкция[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

2015 елдан паркның этаплап реконструкциясе башкарыла,^[10] аны 2017 елда тәмамлау планлаштырыла.^[11]

2016 елның 16 сентябрендә «Крылья Советов» паркын ачу тантанасы уза.^[12]

Паркны рәсмиләштерүнең төп идеясе — «Авиация һәм Авиатөзелеш» темасы.

Паркны реконструкцияләү проекты совет чорындагы паркны торгызуны күздә тота. Планлаштыру структурасы сакланып калган. Паркның фирма стиле, логотип, пиктограммалар сериясе эшләнгән.

Төп аллеяда совет парклары өчен хас, ә мәдәни-ял итү комплексы каршындагы мәйданда алты катлы брусчатка җәелгән була, В. И. Ленинның бетон плитәләреннән капламасы торгызыла.

В.И. Ленин һәйкәле, рус авиациясенә нигез салучыларның бюстлары, дүрт гипс скульптурасы булган үзәк керү төркеме реставрацияләнгән.

Яктырту яңартылган, видеокүзәтү һәм тавыш хәбәр итү системасы урнаштырылган.

Олег Кошевой урамы ягыннан (Дементьев урамы белән киселештә) һәм Дементьев урамы ягыннан ике яңа керү төркеме булдырылган.

Паркны реконструкцияләүгә инвестицияләрнең гомуми күләме якынча 202 миллион сум тәшкил итә, шул исәптән шәһәр бюджетыннан — 63 миллион сумга якын, «Казан вертолет заводы» ГАҖ 85 миллион сум акча бүлеп бирә. 12 миллион сумлык барлык проект эшләре Казанның «Гипронииавиапром» предприятиесе тарафыннан башкарылган.^[13]

Бүгенге заман[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Хәзерге вакытта паркка җиде керү урыны бар: Копылов урамы ягыннан өч (шул исәптән үзәк), Олег Кошевой урамы ягыннан өч (Дементьев урамы белән кисешкән урында) һәм Дементьев урамы ягыннан бер капка.

Шуларның дүртесе (шул исәптән үзәк) реконструкцияләнгән.

Түбәндәге объектлар реконструкцияләнде һәм булдырыла:

баскетбол мәйданчыгы,
йөгереш һәм вело-юл,
волейбол мәйданчыгы,
балалар өчен уен мәйданчыклары (ике),
совет чоры стилистикасында эшләнгән «Ракушка» җәйге эстрада (14 метрлы сәхнә белән),
лужайка өчен ял һәм пикника,
этләрне урамда йөртү өчен мәйданчык,
воркаут, фитнес өчен мәйданчыклар (ике),
бию һәм йоглар өчен мәйданчык,
шахмат уеннары өчен мәйданчык,
якты-музыкаль фонтан,
футбол мәйданчыгы.

Ике бәдрәф ачыла.

Мәдәни характердагы вакыйгалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

2017 елның 12 августында Казанда беренче тапкыр «Крылья Советов» паркында «Казан шәһәр челтәре» тарафыннан оештырылган «Классик музыка марафоны» уза.^[14]