Кулланучы:Qaramalitawdan/Кадими татар әдәби теле

Кадими татар әдәби теле (Классик татар теле) (Иске имлә: يسكى تاتار تلى) – төрки әдәби телләрнең берсе. Күпчелек әдәби әсәрләр X-XIX гасырларда Иске Татар телендә язылган. Аның язуында иске имлә кадими варианты кулланылган. Иске татар теле Алтын Урда борыңгы төрки теленә нигезләнеп әдәби тел буларак формалашкан. Әдәби тел XII-XIV гасыр әдәби теле нигезендә формалаша башлаган дип санала.

татар язма әдәби теле булган. Бүгенге татар теле һәм кырымтатар теле Алтын Урда чорында формалашкан иске татар теле нигезендә килеп чыкканнар.

Фәнни тәгъриф

Тарихы

Иске татар әдәби теле Идел буе Болгар дәүләтендә һәм Алтын Урдада кулланылган борынгы төрки әдәби теленең җирле төре нигезендә барлыкка килә.

XII-XIV гасырлардагы әдәби тел иске татар әдәби теле формалашуының башлангыч башлангыч чоры итеп карала. Ул матур әдәбиятта (Кол Гали, XIII гасыр) халык аваз иҗатында, дини әдәбиятта вә кайбер ташлары язмаларында киң чагылыш таба.

Ләһҗеләре

Болгар-Хәзәр теле - Фарсы галиме Ибн Рүшди үзенең язуында Хәзәрләр һәм Болгарлар бер-берсен тәрҗемәсез аңлыйлар һәм телләре бер дип яза.

Алтын Урда чорында

"Игор Полкы хакында сүз" тарихый документы (ур. Слово о полку Игоре)

Башка телләрнең тәэсире

Гәрәп-Фарсы телләрнең тәэсире Хәзерге гәрәбчә-татарча алынмалар сүзлегендә 400 меңгә артык сүз бар. Гәрәп-фарсы тәэсирен хәзерге Чуаш, Себердәге татар сөйләм телендә очратып. була.

Огуз сүзләре

Урыс теленең йогынтысы

Татар җәмгыяте

Имләсе

Төп мәкалә: Иске имлә

Иске татар теленең язма мирасы "Иске Имлә" һәм "Иске Уйгур" орфографиясе белән язылган.

Әдәбияты

   Төп мәкалә: Татар әдәбияты

Лөгатьләре

Татар Галимнәренең лөгатьләре

Ләһҗәи татари. Лəһҗəи татари – ГабделКаюм Насыйри җыйган һәм хезмәт кыйлган сүзлекләрнең берсе. Ул – ике томлык хезмəт. Беренче томы – 1895, ə икенче томы 1896 нчы елларда Казан университеты типо-литографиясендə басылган. Лөгатьлеккə ун мең ярым чамасы берəмлек алынган. Ләһҗәи татари 1928 елда Казан Җәмигасендә профессор Ф.И. Эрдман ихтияры уңаеннан эшләнә.

Урыс һәм Алман галимләрнең хезмәтләре

Урыс Галимләренең сүзлекләре беренче Л.Н.Толстойның Татар-Урыс сүзлеген туплаган.

Заманавый Мирасы

Кадимий татар әдәби теле хәзерге татар теленең Хуп(Классик) мирасын тәшкил итә.

Моны да кара

• Чагатай теле
• Фарсы теле
• Огуз теле
• Болгар теле
• Гарәп теле
• Иске имлә
• Габдулла Тукай

Каралма

!Булышыгыз диалектларны табырга

Искәрмәләр

Әхмәд Сабыр "Иске татар имләсе буенча дәреслек" Казан "Иман" басмахәнәсе

М.З. Закиров Төрки-татар язуы. Тарихы, шартлары, мөстәкъбәлеләре.(Тюрко-татарское письмо. История, состояние, перспективы Инсан-нәшрият йорты Мәскәү 2005.

Мәддә: ТАТАР ТЕЛЕНЕҢ БЕРЕНЧЕ АҢЛАТМАЛЫ СҮЗЛЕГЕ Г. Г. Батыршина Россия ислам институты, Казан