Кыйссасел-әнбия
| Кыйссасел-әнбия Башка исемнәр: Кыйссаи Рабгузи | |
| Кыйссаи-әнбия | |
|
| |
| Автор: | |
|---|---|
| Жанр: |
дини-фәлсәфи әдәбият |
| Оригинал теле: |
иске төрки теле |
| Оригинал чыгу датасы: | |
«Кыйссасел-әнбия» («Пәйгамбәрләр тарихы», "Кыйссаи Рабгузи") — 1310-1311 елларда Насретдин Рабгузый тарафыннан язылган әсәр. Шәрык телләрендә «Кыйссасел-әнбия» исемле башка әсәрләр дә булуын исәпкә алып, бу китапны еш «Кыйссаи Рабгузый» дип тә атыйлар.
Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Әсәр 1310-1311 елларда Насретдин Рабгузый тарафыннан языла. Әсәр Алтын Урданың түрәсе Тукбуга багышлана[1].
Әсәрнең XV-XIX йөзләргә караган күп кулъязма нөсхәләре Казан, Санкт-Петербург, Ташкәнт, Лондон китапханәләрендә урын алган[1]. Төп нөсхәсе сакланмаган[2]. Кулъязма күчермәләр рәвешендә татарлар арасында да киң таралган булган[1]. Китап булып беренче мәртәбә Казан университетының типографиясендә 1859 елда Рәхмәтулла Әмирхан тарафыннан басылган[2]. Әсәр татар һәм башка мәдрәсәләрдә дәреслек буларак та кулланылыш таба[2]. Әсәрнең зур йогынтысы Таҗетдин Ялчыгол, Габдерәхим Утыз-Имәни иҗатында күзәтелә[2].
Тасвирлама[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
Әсәр нигезендә иске төрки телендә чәчмә белән язылган, әмма шулай ук төрки һәм гарәп парчаларын үз өченә алган[3]. Әсәр Ислам пәйгамбәрләре, диндәге мәшһүр шәхесләр һәм башка Коръән, шулай да Тәүрат темаларына язылган 72 кыйссадан гыйбарәт[4]. Әсәрнең бер өлеше - "Бәһарият" ("Яз") исемле газәл - Идел-Урал буйларына хас табигать күренешләрен тасвирлый[1]:
|
Лалә сагракын эчәр дә сайраб исерүр сандууач, Торна өн тартаб үтәрдә сәкрийүр баклан, кузы. Күктә уйнаб кыл салышур кыр-у каз фил түлүгәч, Йирдә йөкреб җөфт алышур ас, тиен, кеш, кондызы. Насретдин Рабгузый, "Кыйссасел-әнбия": "Бәһариәт"[1].
|
|
- Кыл салышур — каурый-мамыгын кояр.
- Фил түлүгәч — телү вакыты, йон-каурый алыштыру вакыты җиткәч.
- Җөфт алышур — парлашыр.
Чыганаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- Әдәбият. 9 сыйныф өчен дәреслек. Миңнегулов Хатыйп, Садретдинов Шәйхлислам.
- Садыйкова А.Х., Хәйретдинова Р.Р. XII–XX гасыр башы татар әдәбиятында дини фольклор: дәреслек / А.Х. Садыйкова, Р.Р.Хәйретдинова – Казан: КФУ, 2016.
- Татар поэзиясе антологиясе: ике китапта // төз. Г.Рәхим. – Казан: Тат.кит.нәшр., 1992. – I кит.
Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]
- ↑ 1,0 1,1 1,2 1,3 1,4 Татар поэзиясе антологиясе: ике китапта // төз. Г.Рәхим. – Казан: Тат.кит.нәшр., 1992. – I кит. – Б.70-71.
- ↑ 2,0 2,1 2,2 2,3 Әдипләр:Насретдин Рабгузый 2020 елның 18 май көнендә архивланган. adiplar.belem.ru
- ↑ Татар поэзиясе антологиясе: ике китапта // төз. Г.Рәхим. – Казан: Тат.кит.нәшр., 1992. – I кит. – Б.51.
- ↑ Рабгузи www.booksite.ru