Көн-төн тигезлеге

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Көн-төн тигезлеге latin yazuında])
(Көн белән төн тигезлеге битеннән юнәлтелде)
Көн-төн тигезлеге
Сурәт
Вакыйганың ешлыгы 0,5 ел
Моның каршысы кояш торгынлыгы[d]
 Көн-төн тигезлеге Викиҗыентыкта
UTC белән кояш торгынлыгы һәм
көн-төн тигезлеге көннәре һәм вакыты
ел көн-төн
тигезлеге
кояш
торгынлыгы
көн-төн
тигезлеге
кояш
торгынлыгы
март[1] июнь[2] сентябрь[3] декабрь[4]
көн вакыт көн вакыт көн вакыт көн вакыт
2010 20 17:32:13 21 11:28:25 23 03:09:02 21 23:38:28
2011 20 23:21:44 21 17:16:30 23 09:04:38 22 05:30:03
2012 20 05:14:25 20 23:09:49 22 14:49:59 21 11:12:37
2013 20 11:02:55 21 05:04:57 22 20:44:08 21 17:11:00
2014 20 16:57:05 21 10:51:14 23 02:29:05 21 23:03:01
2015 20 22:45:09 21 16:38:55 23 08:20:33 22 04:48:57
2016 20 04:30:11 20 22:34:11 22 14:21:07 21 10:44:10
2017 20 10:28:38 21 04:24:09 22 20:02:48 21 16:28:57
2018 20 16:15:27 21 10:07:18 23 01:54:05 21 22:23:44
2019 20 21:58:25 21 15:54:14 23 07:50:10 22 04:19:25
2020 20 03:50:36 20 21:44:40 22 13:31:38 21 10:02:19
2021 20 09:37:27 21 03:32:08 22 19:21:03 21 15:59:16
2022 20 15:33:23 21 09:13:49 23 01:03:40 21 21:48:10
2023 20 21:24:24 21 14:57:47 23 06:49:56 22 03:27:19
style="background-color:gold"2024 20 03:06:21 20 20:50:56 22 12:43:36 21 09:20:30
2025 20 09:01:25 21 02:42:11 22 18:19:16 21 15:03:01
2026 20 14:45:53 21 08:24:26 23 00:05:08 21 20:50:09
2027 20 20:24:36 21 14:10:45 23 06:01:38 22 02:42:04
2028 20 02:17:02 20 20:01:54 22 11:45:12 21 08:19:33
2029 20 08:01:52 21 01:48:11 22 17:38:23 21 14:13:59
2030 20 13:51:58 21 07:31:11 22 23:26:46 21 20:09:30
2031 20 19:40:51 21 13:17:00 23 05:15:10 22 01:55:25
2032 20 01:21:45 20 19:08:38 22 11:10:44 21 07:55:48
2033 20 07:22:35 21 01:00:59 22 16:51:31 21 13:45:51
2034 20 13:17:20 21 06:44:02 22 22:39:25 21 19:33:50
2035 20 19:02:34 21 12:32:58 23 04:38:46 22 01:30:42
2036 20 01:02:40 20 18:32:03 22 10:23:09 21 07:12:42
2037 20 06:50:05 21 00:22:16 22 16:12:54 21 13:07:33
2038 20 12:40:27 21 06:09:12 22 22:02:05 21 19:02:08
2039 20 18:31:50 21 11:57:14 23 03:49:25 22 00:40:23
2040 20 00:11:29 20 17:46:11 22 09:44:43 21 06:32:38
2041 20 06:06:36 20 23:35:39 22 15:26:21 21 12:18:07
2042 20 11:53:06 21 05:15:38 22 21:11:20 21 18:03:51
2043 20 17:27:34 21 10:58:09 23 03:06:43 22 00:01:01
2044 19 23:20:20 20 16:50:55 22 08:47:39 21 05:43:22
2045 20 05:07:24 20 22:33:41 22 14:32:42 21 11:34:54
2046 20 10:57:38 21 04:14:26 22 20:21:31 21 17:28:16
2047 20 16:52:26 21 10:03:16 23 02:07:52 21 23:07:01
2048 19 22:33:37 20 15:53:43 22 08:00:26 21 05:02:03
2049 20 04:28:24 20 21:47:06 22 13:42:24 21 10:51:57
2050 20 10:19:22 21 03:32:48 22 19:28:18 21 16:38:29

Көн-төн тигезлегеКояшның үзәге аның эклиптикада күренмә хәрәкәтендә күк экваторыны аркылып үткән мизгеле. Бу көнне Җирнең бөтен урыннарда (котып өлкәләредән тыш) көн белән төн озынлыгы тигез диярлек. Көн озынлыгы нәкъ ярты тәүлек — 12 сәгать булганлыктан, Кояш 6 да чыга, 18 сәгатьтә бата (җирле вакыт белән).

Язгы көн-төн тигезлеге 20 яки 21 мартта, Кояш көньяк ярымшардан төньяк ярымшарга күчү мизгелдә, көзге көн-төн тигезлеге исә 22 яки 23 сентябрьда, төньяк ярымшардан көньяк ярымшарга күчү мизгелдә була.

Бу көннәрдә Кояш төгәл көнчыгышта чыга һәм төгәл көнбатышта бата диярлек. Язгы көн-төн тигезлеге азактан исә Кояш көнчыгыштан төньяктарак чыга һәм көнбатыштан төньяктарак бата, көзге көн-төн тигезлеге азактан исә көнчыгыштан көньяктарак чыга һәм көнбатыштан көньяктарак бата[5].

Күк экваторы эклиптика белән кисешүе нокталары көн белән төн тигезлеге нокталары дип атыйлар. Җирнең орбитасы эллиптик булуы сәбәпле, ул көзге көн белән төн тигезлеге ноктасыннан язгы ноктасына, язгы ноктасыннан көзге ноктасына карата, тизрәк үтә.

Сылтамалар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. Équinoxe de printemps entre 1583 et 2999
  2. Solstice d’été de 1583 à 2999
  3. Équinoxe d’automne de 1583 à 2999
  4. Solstice d’hiver
  5. Воронцов-Вельяминов Б.А. Эклиптика. Видимое движение Солнца и Луны // Астрономия: Учеб. для 10 кл. сред. шк. — 17-е изд., перераб. — М.: Просвещение, 1987. — С. 20. — 159 с.