Л. Н. Урванцев йорты (Маркс урамы, 11)

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Л. Н. Урванцев йорты (Маркс урамы, 11) latin yazuında])
Л. Н. Урванцев йорты
Сурәт
Дәүләт  Россия
Административ-территориаль берәмлек Казан
Мирас статусы Төбәк әһәмиятендәге Россия мәдәни мирас объекты[d]
Карта
 Л. Н. Урванцев йорты Викиҗыентыкта

Урванцовлар шәһәр утарының төп йорты— К. Маркс, 11 — бу бина XVIII гасыр ахырында тарихи үзәктә, Казанның Вахитов районында төзелгән. К. Маркс урамының истәлекле урыны, мәдәни мирас объекты һәм төбәк әһәмиятендәге архитектура һәйкәле булып тора[1]

Тасвирлау[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Л. Н. Урванцов утарының төп йорты К. Маркс һәм Миславский урамнарының бер почмагында урнашкан һәм XVIII гасыр азагында Казанда сакланган аз санлы корылмаларга карый.

Танылган тикшерүче В.В. Егерев Карл Маркс һәм Миславский урамнары төзелешен шәһәрнең зур кызыл энҗесе дип атый. Бу өлкә В.И.Кафтырев тарафыннан эшләнгән беренче даими планны тормышка ашыру вакытында төзелгән һәм хәлле халыкның капиталь төзелеше өчен билгеләнгән.

Бу түгәрәк почмаклы ике катлы почмак бинасы. Киң антаблемент өстендә түбә тәрәзәсе белән фронтон һәм ионик ордерлы пилястралары бар. Башта бу йорт Казан язучысы Лев Николаевич Урванцевныкы була, соңрак ул шәһәр утарының Төп йорты була. Күптән түгел ул торак бина буларак кулланылган. 2012 елдан башлап ул торгызыла.

Тарих[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Йорт 1770 елда беренче профессиональ Казан архитекторы, рус бароккосының күренекле вәкиле В.И. Кафтырев тарафыннан төзелгән

Йортның иң иртә сурәтләре — XVIII гасыр ахырында беренче Казан гимназиясе директоры Юлий Иванович фон Каницның камера-обскура кулланып ясаган фотолары. Хәзер бу фотосурәтләр Санкт-Петербург архивында саклана һәм XVIII-XIX гасыр Россия шәһәрләрендә торак төзелешенең "Үрнәк" проектында искә алына.

Утар тормышында дүрт төп төзелеш чорын күзәтеп була:

  1. 1770—1842 еллар
  2. 1843—1865 еллар
  3. 1866—1917 еллар
  4. 1917 ел — бүген

Совет чорында, йорт чикләрен дә, традицион планировканы да бозып, утарны коммуналь фатирлар өчен яраклаштырганнар. Йорт 2005 елга кадәр күчерелгән, әмма объектны консервацияләү үткәрелмәгән, бина яраксызга чыккан, кара казучылар тарафыннан берничә тапкыр зыян күргән[2]

Л. Н. Урванцов утарын реставрацияләү барышы

2012 елның февралендә бина, 2012 елның 16 февралендә төзелгән Казан агломерациясен үстерү һәм шәһәрнең тарихи үзәген торгызу һәм реконструкцияләү эшендә ASG катнашу өчен, Казан Мэриясе һәм ASG компанияләренең инвестицион төркеме арасында дәүләт-хосусый партнерлык кысаларында, ASG компанияләре инвестиция төркеменә тапшырыла[3]

Квартал реконструкция принцибына нигезләнгән торгызу планы 2 этапка бүленә. 2013 елның июленә, ASG Халыкара Антиквариат Институты үсешенә нигезләнеп, архив чыганаклары буенча, бинаның фасады һәм түбәсе торгызыла, фасад яктыртыла, территория төзекләндерелә.

2015 елга биналарның эчке төзеклеге Халыкара антиквариат институтының уникаль экспонатлары белән тулыландырылачак һәм шул рәвешле алар төзелгән чордагы хәлләрне торгызачак[4].

Табышмаклар[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

Подвалдагы эшләр вакытында эшчеләр патша тәңкәсенең алты тәңкәсен табалар. Барлык тәңкәләр дә Россия Империясенең җиде тәңкә сугу бинасының берсендә - Екатерингбургта эшләнгән (аларның һәрберсендә "EM" исеме бар). Алар арасында 2 тиенлек — 1798, 1800 һәм 1801 елгы дүрт тәңкә һәм 1800 елгы «1 тиен». Алар барысы да Павел беренчесенең «П» (Павел) литерасыннан төзелгән вензель һәм «1» (беренче) саннары белән бизәлгән. Тикшеренүләрдән соң табышмаклар Халыкара антиквариат институтына күчерелә [5] .

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]

  1. [Указ Президента РФ от 20 февраля 1995 года № 176 «Об утверждении Перечня объектов исторического и культурного наследия федерального (общероссийского) значения» // Собрание законодательства РФ. — 1995. — № 9]
  2. Научный журнал «Вестник Международного института антиквариата: Мир искусств» № 1 (01) 2013. Статья «Три века дома Урванцовых»
  3. Миллиардер Семин восстановит к Универсиаде 17 зданий в историческом центре Казани ИА «Татар-Информ», archived from the original on 2013-10-02, retrieved 2020-12-29 
  4. ASG раскрывает планы по реставрации исторического центра Международный институт антиквариата ASG архив күчермәсе, archived from the original on 2013-09-27, retrieved 2020-12-29 
  5. статья «При реставрации здания в Казани найдены редкие монеты 18 века» сайт Международного института антиквариата ASG, archived from the original on 2013-11-12, retrieved 2020-12-29