Малявиче Гурне

Малявиче Гурне
Ил	Польша Польша
Координатлар	53°21'тн, 23°40'кнч

Малявиче Гурне (пол. Malawicze Górne) — Польшаның Сокулка повяты Сокулка гминында урнашкан татар авылы.

Тарих

Татар гаиләсенә караган хуҗалык корылмаларының берсенә керү өстендә гарәп телендә сакланып калган язу күрсәтүче. 1975 ел фотосы.

1679 елда Малявиче Гурне авылына татарлар күчеп килә, алар үзләренең хәрби казанышлары һәм сугыштагы тугрылыклары өчен монда Ян Собесский III тарафыннан бу җирләрне милек итеп алганнар. Татарлар авылда агач мәчет төзегәннәр, әмма ул бүгенге көнгә кадәр сакланмаган. Бу мәчетнең булуы 1717 елда Сокулка истәлекләре белән раслана. Малявиче Гурне Кружиняна һәм Боһоники янәшәсендә урнашкан, бу төбәктәге иң зур татар авылы булган.

Ноябрь восстаниесеннән соң репрессия кысаларында патша хакимияте җирле татарларның мөлкәтен конфискацияли һәм аларны күчерә. Нәтиҗәдә, 1848 елда Малявичеда нибары 19 татар яшәп кала. Гыйнвар восстаниесеннән соң рус крестьяннары тарафыннан Малявичедагы завод конфискацияләнә һәм колонизацияләнә.

1915 елда, Беренче бөтендөнья сугышы башлану һәм Россия империясе армиясенең Көнчыгыш фронтындагы уңышсызлыклары сәбәпле, Малявиче татарлары Россиянең эчке районнарына эвакуацияләнә, анда берничә ел сөргендә булалар. Октябрь революциясе башланганнан соң туган авылына кайта башлыйлар.

1921 елгы халык санын алу мәгълүматлары буенча Малаявичеда ислам динендәге 12 кеше яшәгән. Аларның дини тормышы ул вакытта 3 чакрым ераклыктагы мәчет тирәсендә туплана.

1975-1998 елларда авыл административ рәвештә Белосток воеводалыгы составына керә.

Биредә белорус теле йогынсындагы поляк телендә сөйләшкәннәр. Әмма соңгы елларда бу тел өлкән буын кешеләрендә генә сакланып калган.

Танылган кешеләре

• Стефан Мостафа Ясинский (1911-2015) - Белостоктагы мөселман дини җәмгыяте имамы һәм Польшадагы Мөселман дини берлеге киңәшчесе.

Истәлекле урыннары

Авыл янында җил тегермәненең хәрабәләре сакланган.

Малявичеда ислам дине белән бәйле ярымайлы татар ташы бар. Обелискта гарәп телендә догалар һәм поляк телендә татар халкына багышланган язулар урнаштырылган.

Моны да карагыз

• Польша-Литва татарлары

Чыганаклар

• ZOFIA SAWANIEWSKA-MOCHOWA, ANNA ZIELIŃSKA, Dziedzictwo kultury szlacheckiej na byłych Kresach ...GINĄCA CZĘŚĆ KULTURY EUROPEJSKIEJ - dzieło dedykowane potomkom szlachty Wielkiego Księstwa Litewskiego, z którego obszarem, jak czytamy na stronie 49. „należy również łączyć teren po polskiej stronie (obecnej) granicy, pod Sokółką", w tym również okolice szlacheckie: Malawicze Górne i sąsiednie PUCIŁKI - w DOLINIE ŁOSOŚNY - vide: Helena Drożdżewicz, CHARAKTERYSTYKA GWARY WSI PUCIŁKI, Warszawa 1976
• Michał KONDRATIUK, O METODOLOGII OPRACOWYWANIA ATLASÓW I SŁOWNIKÓW GWAROWYCH NA OBSZARACH ZRÓŻNICOWANYCH POD WZGLĘDEM ETNICZNYM I JĘZYKOWYM NA PRZYKŁADZIE GWAR BIAŁOSTOCCZYZNY, s. 224,

Әдәбият

• Szlak ekumeniczny wokół zalewu Ozierany, zbudowany w 2006 roku. Ma początek i koniec w Kruszynianach.
• Rezerwat Nietupa, zwany potocznie `Czarny Roh` (Czarny Róg).
• Liczne punkty widokowe, m.in. Kosmata Góra.