Маньпупунёр

Wikipedia — ирекле энциклопедия проектыннан ([http://tt.wikipedia.org.ttcysuttlart1999.aylandirow.tmf.org.ru/wiki/Маньпупунёр latin yazuında])
Маньпупунёр платосы

Маньпупунёр яки Җилләнү Баганалары (Манси потлары) — Россиянең Коми Җөмһүриятенең Троица-Печора районында геологик һәйкәл. Печора-Илыч тыюлыгы территориясендә Мань-Пупу-нёр тавында (манси телендә: «кече потлар тавы»), Илыч һәм Печора елгалары арасында урнашканнар. Икенче атамасы — «Болвано-из» коми телендә ул «Потлар тавы» дигәнне аңлата; моннан калдыкларның халык атамасы килеп чыккан  — «Потлар». Маньпупунёр биеклеге 30 дан алып 42 м га кадәр җиде калдыкларның комплексы булып тора. Маньпупунёр белән төрле риваятьләр бәйле. Ул Манси халкының дини культ объекты булып тора.

Маньпупунёр җилләнү баганалары Россиянең җиде могъҗизасы дип санала.

Якынча 200 миллион ел элек таш баганалар урынында биек таулар булган. Яңгыр, кар, җил, салкын һәм эссе тауларны һәм беренче чиратта зәгыйфь токымнарны җимергәннәр. Калдыклар шулардан торган каты серицит-кварцит сланец токымнары әзрәк җимерелгән булган һәм хәзерге көннәргә кадәр сакланганнар, ә йомшак токымнар җилләнү белән җимерелгән булган һәм су һәм җил белән рельеф түбәнәюенә җимерелгән булганнар.

Бер биеклеге 34 метрлы багана башкалардан бераз читтәрәк тора; ул өсте аска куелган гаять зур шешәгә охшаган. Алты башкасы текә ерганак кыерында рәт булып тора. Баганалар сәер формаларга ия һәм карау урынына карап әле гаять зур кеше, әле ат яки сарык башына охшаш. Манси халкы бу потларны илаһилаштыра, һәм Маньпупунёрга менү бик зур гөнаһ дип санала.

Алар кеше яши торган урыннардан шактый ерак Печора-Илыч тыюлыгы территориясендә урнашкан.

Искәрмәләр[үзгәртү | вики-текстны үзгәртү]