Марсель Сәлимҗанов

Марсель Сәлимҗанов
Марсель Сәлимҗанов
Туган телдә исем	Марсель Хәким улы Сәлимҗанов
Туган	7 ноябрь 1934; Казан
Үлгән	26 март 2002 (67 яшь); Мәскәү, Россия
Күмү урыны	Яңа бистә зираты
Яшәгән урын	Чехов урамы, Казан
Ватандашлыгы	СССР; Россия
Әлма-матер	Россия театр сәнгате университеты — ГИТИС[d] һәм В.И.Ленин исемендәге Казан дәүләт университеты
Һөнәре	режиссер
Эш бирүче	Галиәсгар Камал исемендәге Татар театры, Казан яшь тамашачы тиятры, Шәүкәт Хәсән улы Биктимеров исемендәге Казан театр укуханәсе һәм Казан дәүләт мәдәният институты
Сәяси фирка	Советлар Берлеге коммунистик фиркасе
Җефет	Гөлнар
Ата-ана	Хәким Сәлимҗанов (1903-1981), режиссер (әти); Галия Нигъмәтуллина (1907-1990), актриса (әни);
Бүләк һәм премияләре	,
	Марсель Сәлимҗанов Викиҗыентыкта

Википедиядә Сәлимҗанов фамилияле башка кешеләр турында мәкаләләр дә бар.

Марсель Хәким улы Сәлимҗанов (7 ноябрь 1934, Казан, ТАССР, ССРБ — 26 март 2002, Мәскәү, Россия) — мәшһүр татар режиссеры, СССР халык артисты, РФ һәм ТАССРның атказанган сәнгать хезмәткәре, Г. Тукай исемендәге Дәүләт премиясе һәм Дамир Сираҗиев исемендәге премия лауреаты.

Тәрҗемәи хәле

Марсель Сәлимҗанов 1934 елның 7 ноябрендә Казан шәһәрендә актерлар Хәким Сәлимҗанов һәм Галия Нигъмәтуллина гаиләсендә дөньяга килә. Урта мәктәпне тәмамлагач, Казан дәүләт университетының юридик факультетына укырга керә, соңыннан, әти-әниләре, дусларының йогынтысы астында А.В.Луначарский исемендәге дәүләт институтына режиссерлар әзерли торган факультетка укырга керә. 1962 елда институтны тәмамлап Казанга кайта һәм ТЮЗның режиссеры итеп билгеләнә. 1966 елда Г.Камал исемендәге татар дәүләт академия театрына баш режиссер вазифасын башкара башлый. Шул ук елдан Казан театр училищесында укытырга тотына, 1992 елда Казан дәүләт сәнгать һәм мәдәният университетында профессор исемен ала. 2001 елда аны Татарстан Республикасы Фән Академиясенең әгъзасы итеп сайлана.

М. Сәлимҗановның таланты татар профессиональ театрының үсеп китүе, милләт драматургиясенең үсеше белән нык бәйләнештә. Режиссер, республиканың театр сәнгатенең алтын фондына кергән йөздән артык төрле жанрдагы спектакльләрне куеп, урта һәм өлкән буын актерларының талантларын яңа ракурсларда ачарга ярдәм итә.

Театр сәнгатенә зур өлеш керткән өчен, М.Сәлимҗановка СССРның халык артисты, РФ һәм ТАССРның атказанган сәнгать хезмәткәре исемнәренә, Г.Тукай һәм К.С. Станиславский исемендәге Дәүләт премияләренә, «Алтын битлек» премиясенә лаек була.

Марсель Сәлимҗанов 2002 елның 26 мартында вафат була.

Хәтер

Казанда Актерлар йортына исеме бирелгән.
Казанның бер урамы исеме белән аталган.
2014 ел ― Марсель Сәлимҗанов премиясе булдырылган.^[3]
2014 ел ― Казанның Чехов урамында режиссер 1995―2002 елларда яшәгән 53нче йортта мемориаль такта ачылган (мемориаль тактаны рәссам-скульптор Тимофей Тюрин ясаган)^[4].

Моны да карагыз

Дамир Сәлимҗанов

Шулай ук карагыз

Галиәсгар Камал исемендәге Татар дәүләт академия театры

Викиөзек эчендә Марсель Сәлимҗанов темасы буенча бит бар

Чыганаклар

Татарстан: Истәлекле һәм онытылмас даталар календаре. 2014 2014 елның 27 май көнендә архивланган..
Белем.ру 2016 елның 11 март көнендә архивланган.

Искәрмәләр

↑ https://jitely.info/kazan
↑ ^2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Татар энциклопедиясе һәм төбәкне өйрәнү институты Tatarica энциклопедиясе
https://wikidata.org/wiki/Track:P8373https://wikidata.org/wiki/Track:Q96309586https://wikidata.org/wiki/Track:Q96313337https://wikidata.org/wiki/Track:P8377
↑ ТР Дәүләт киңәшчесе рәсми сайтында(үле сылтама)
↑ Рузилә Мөхәммәтова. Легендар Марсель Сәлимҗанов яшәгән йортта мемориаль такта ачылды. Татар-информ, 7.11.2024

Сылтамалар

Марсель Сәлимҗанов кабере

Моны да карагыз

[_371e053f9529a140-1] ttps://jitely.info/kazan

[_9ccdce47029b08ec-2] 2,0 ^2,1 ^2,2 ^2,3 ^2,4 ^2,5 Татар энциклопедиясе һәм төбәкне өйрәнү институты Tatarica энциклопедиясе
https://wikidata.org/wiki/Track:P8373https://wikidata.org/wiki/Track:Q96309586https://wikidata.org/wiki/Track:Q96313337https://wikidata.org/wiki/Track:P8377

[3] ТР Дәүләт киңәшчесе рәсми сайтында(үле сылтама)

[4] Рузилә Мөхәммәтова. Легендар Марсель Сәлимҗанов яшәгән йортта мемориаль такта ачылды. Татар-информ, 7.11.2024

[1]

[2]

[3]

[4]

к·б·ү 1970 — 1980 елларда Габдулла Тукай исемендәге дәүләт премиясе лауреатлары
1971 ел	Николай Кузнецов • Марсель Сәлимҗанов
1973 ел	Шәүкәт Галиев • Фатих Хөсни
1973 ел	Гариф Ахунов • Әнвәр Бакиров • Ревдар Садыйков • Игорь Смирнов • Хәсби Фазлуллин
1974 ел	Мирсәй Әмир • Нил Юзиев
1976 ел	Диас Вәлиев • Равил Тумашев • Марс Шабаев
1977 ел	Гамил Афзал • Виктор Беспалов • Ирина Хәкимова
1978 ел	Сергей Лывин • Равил Фәйзуллин
1979 ел	Ренат Ибраһимов • Дамирә Кузаева • Туфан Миңнуллин • Гали Хөсәенов
1980 ел	Илдар Юзеев • Васил Маликов
1981 ел	Герман Бакулин • Әүфәр Зәкиев • Евгений Кузин • Игорь Парамонов • Атилла Расих • Әнәс Фәйзуллин • Юрий Федотов • Сания Хисаметдинова
1982 ел	Ибраһим Нуруллин
1983 ел	Аяз Гыйләҗев • Ренат Еникиев
1984 ел	Хәйдәр Бигичев • Владимир Васильев • Әмирхан Еники • Бату Мулюков • Гәрәй Рәхим • Зилә Сөнгатуллина
1985 ел	Нури Арсланов • Мәхмүт Нигъмәтҗанов
1986 ел	Хисам Камал • Виктор Куделькин
1987 ел	Марсель Зарипов • Тавил Хаҗиәхмәтов
1988 ел	Фасил Әхмәтов • Мәхмүт Хәсәнов
1989 ел	Флора Әхмәтова • Хөснулла Вәлиуллин • Ленар Җамалетдинов • Хуҗиәхмәт Мәхмүтов • Илбарис Надиров • Хәмит Ярми
1990 ел	Мөхәммәт Мәһдиев • Сара Садыйкова • Ибраһим Сәләхов
1950 – 1960 \| 1970 – 1980 \| 1990 – 2000 \| 2010-еллар

к б ү Татарстан Республикасы Фәннәр академиясе
Президентлары	Рифкать Миңнеханов (2023-гамәлдә) • Мәгъсүм Сәлахов (2014―2023) • Әхмәт Мазһаров (2006–2014) • Мансур Хәсәнов (1992–2006)
Фәнни-тикшеренү оешмалары	Г.Ибраһимов исемендәге Тел, әдәбият һәм сәнгать институты • А.Х.Халиков исемендәге Археология институты • Татар энциклопедиясе һәм төбәкне өйрәнү институты • Шиһабетдин Мәрҗани исемендәге Тарих институты • Экология һәм җир асты байлыкларыннан файдалану проблемалары институты • Гамәли эзләнүләр институты • Гамәли семиотика институты • Исламны өйрәнү үзәге • Гаилә һәм демография үзәге
Фәнни-методик җитәкчелек астында эшләүче оешмалар	Бөтенроссия куллану күләмен үлчәү^[d] фәнни-тикшеренү институты • «Татарстан авыл хуҗалыгы фәнни-тикшеренү институты» (РФА КФҮ) • «Татар агрохимия һәм туфрак белеме фәнни-тикшеренү институты» (РФА КФҮ) • «Татарстан фәнни-техник мәгълүмат үзәге» • «НИИтурбокомпрессор» • «Педагогика, психология һәм социаль проблемалар институты» (РМА^[d]) • «Бөтенроссия нефть геологиясе фәнни-тикшеренү институты^[d]»ның Казан бүлекчәсе • Перспектив икътисади тикшеренүләр үзәге • Гамәли оптика дәүләт институты • «КНИАТ» Инновацион-технологик үзәге» сәнәгый технологияләр технопаркы • Идел буе углеводород чималы фәнни-тикшеренү институты • Татар агробизнес хезмәткәрләрен әзерләү институты • Үзәк руда булмаган файдалы казылмалар геологиясе фәнни-тикшеренү институты • Нефть ятмаларны эшкәртү ысулларын камилләштерү үзәге • Федераль токсикологик, радиацион һәм биологик иминлек үзәге • «Союзхимпроект» (КНИТУ) • Традицион мәдәниятне үстерү үзәге • «Идел-Чулман дәүләт табигый бисфера тыюлыгы» (РФ Табигый ресурслар һәм экология министрлыгы) • «ТатНИПИнефть» (Татнефть) • Химик продукциясе дәүләт фәнни-тикшеренү институты • ТР Уйлап табучылар һәм рационализаторлар җәмгыяте • «ТИСБИ» идарә институты
Басмалары	«Научный Татарстан» журналы • Татар энциклопедиясе (Tatarica) • Татар энциклопедиясе сүзлеге • «Фән» нәшрияте • «Фәнни Татарстан» журналы
Тану ысуллары	Алтын медале • Көмеш медале • Шиһабетдин Мәрҗани премиясе (гуманитар фәннәр) • Хәмид Мөштәри премиясе (математика, механика һәм техник фәннәр) • Гыйлем Камай премиясе (химия) • Владимир Энгелһардт премиясе (биология) • Әбүбәкер Терегулов премиясе (медицина һәм сәламәтлек саклау) • Карл Боль премиясе (ветеринария) • Василий Мосолов премиясе (авыл хуҗалыгы) • Андрей Адо премиясе (аллергология, иммунология һәм гомуми патология) • Виктор Попов премиясе (табигатьне рациональ куллану һәм тирә-як мохитне саклау) • Галимҗан Ибраһимов премиясе (татар телен һәм әдәбиятын өйрәнү)
Гуманитар фәннәр бүлеге	Җитәкче: Радик Салихов • Хакыйкый әгъзалар: Искәндәр Гыйләҗев • Мирфатыйх Зәкиев • Дания Заһидуллина • Рүзәл Йосыпов • Рәфыйк Мөхәммәтшин • Наил Вәлиев • Айрат Ситдыйков • Индус Таһиров • Рафаил Хәким • Мөхбир-әгъзалар: Мөхәммәтгали Арсланов • Тәлгать Галиуллин • Ким Миңнуллин • Айнур Тимерханов • Фаяз Хуҗин • Шәрәфле әгъзалар: Хәнисә Алишина • Әлфис Гаязов • Михаил Пиотровский^[d] • Фрид Рәшитев • Равил Фәйзуллин • Чит илләрдән әгъзалар: Әкмәлетдин Ихсаноглу^[d] • Юлай Шамилоглы
Социаль-икътисади һәм хокук фәннәре бүлеге	Җитәкче: Роза Әхмәдиева • Хакыйкый әгъзалар: Илшат Гафуров • Михаил Щелкунов • Анатолий Краснов • Фәрит Мөхәммәтшин • Марат Сафиуллин • Җәүдәт Сөләйманов • Мидхәт Фарукшин • Александр Яковенко^[d] • Мөхбир-әгъзалар: Роза Әхмәдиева • Флүр Баһаутдинов • Валерьян Габделхаков • Елизавета Демидова-Петрова • Рәдиф Җамалетдинов • Сергей Киселев • Газиз Мингалиев • Вадим Хоменко • Сәлимҗан Шәрипов^[d] • Шәрәфле әгъзалар: Руслан Гринберг^[d] • Талия Хәбриева • Касыйм Йосыпов
Медицина һәм биология фәннәре бүлеге	Җитәкче: Альберт Ризванов • Хакыйкый әгъзалар: Рәсим Абдрахманов • Динә Гайнетдинова • Альберт Галәвич • Рамил Гәрәев • Ольга Ильинская • Игорь Игнатьев • Андрей Киясов • Марс Михайлов • Алексей Созинов • Альберт Суфианов • Игорь Тарчевский • Рөстәм Хәйруллин • Мөхбир-әгъзалар: Сергей Бойчук • Гөлнар Ваһапова • Илгиз Гатауллин • Хәйдәр Гафаров • Венера Латыйпова • Станислав Мальцев • Эльмира Минһаҗева • Илдус Низамов • Марина Патяшина • Альберт Ризванов • Сергей Рыжкин • Динара Садыйкова • Рифгать Шәһидуллин • Шәрәфле әгъзалар: Ринат Акчурин • Ренад Жданов • Фёдор Севрюков^[d] • Чит илләрдән әгъзалар: Абдулла Аббас^[d] • Клаус Теодор Прайсснер^[d] • Элизабет Танзи^[d] • Ганс Хогерзайл^[d]
Авыл хуҗалыгы фәннәре бүлеге	Җитәкче: Айрат Вәлиев • Хакыйкый әгъзалар: Анатолий Краснов • Марсель Таһиров • Җәүдәт Фәйзрахманов • Мөхбир-әгъзалар: Айрат Вәлиев • Роберт Ильязов • Фәнүзә Кадыйрова • Харис Мусин^[d] • Рөстәм Равилов • Радик Сафин • Рөстәм Сәхәпов • Шәрәфле әгъзалар: Нәҗип Мәҗитов^[d] • Феофан Самуилов • Чит илләрдән әгъзалар: Камиль Окйай Сындыр^[d]
Математика, механика һәм машина белеме^[d] фәннәре бүлеге	Җитәкче: Рәшит Низамов • Хакыйкый әгъзалар: Марат Арсланов^[d] • Геннадий Дегтярёв • Юрий Гортышов • Илдус Закиров • Рифкать Миңнеханов • • Виталий Паймушин^[d] • Ирек Фәхретдинов • Мөхбир-әгъзалар: Фәрит Әбләев • Фаил Әхмәдиев • Семён Насыйров^[d] • Игорь Попов • Альфред Сөләйманов • Ибраһим Хисамиев • Шәрәфле әгъзалар: Станислав Васильев • Юрий Ершов^[d] • Роберт Нигъмәтуллин • Рафаил Йосыпов • Чит илләрдән әгъзалар:
Физика, энергетика^[d] һәм Җир турында фәннәр бүлеге	Җитәкче: Наил Кашапов^[d] • Хакыйкый әгъзалар: Айрат Абдуллин • Илфан Бикмаев • Альберт Гыйльметдинов • Равил Ибәтуллин • Әхәт Ильясов • Ренат Мөслимов • Валерий Песошин • Кев Салихов • Роальд Сәгъдиев • Мәкъзүм Сәләхов • Наил Сәхибуллин • Рәис Хисамов • Ленар Таһиров • Мөхбир-әгъзалар: Линар Әминов • Анастас Бохараев • Владимир Иванов • Адель Надеев • Морат Таһиров • Борис Тимеркәев • Шәрәфле әгъзалар: Илдар Габитов • Марат Гыйльфанов • Михаил Залиханов^[d] • Игорь Колодезников • Ирина Ларочкина • Илдус Мәстүкев • Рәшит Сөнәев • Шәфәгать Тәхәветдинов • Чит илләрдән әгъзалар: Любитц Вольфганг^[d] • Клаус Мёбиус^[de] • Юрген Хенниг^[d] • Уве Айххофф^[de]
Химия һәм химик технологияләр^[d] бүлеге	Җитәкче: Рифгать Шәһидуллин • Хакыйкый әгъзалар: Сергей Дьяконов • Әхмәт Мазһаров • Рафинат Яруллин • Мөхбир-әгъзалар: Вильям Барабанов • Эльвира Батыева • Фаат Гарифуллин • Герман Дьяконов • Марат Җиһаншин • Александр Копылов • Лилия Никитина • Геннадий Романов • Исмәгыйль Хөснетдинов • Сергей Юшко • Шәрәфле әгъзалар: Александр Берлин • Ренад Сәгъдиев • Илшат Теләшев • Чит илләрдән әгъзалар: Владимир Агабеков^[d]
Хәтер	Яхъя Абдуллин • Сәйяр Айдаров • Вячеслав Алемасов • Николай Алёшин • Жорес Алфёров • Борис Арбузов • Азат Әхмәдуллин • Наил Әхмәтов • Габделхан Әхтәмҗан • Илдар Бәдриев • Шәүкәт Биктимеров • Әгъдәс Борһанов • Эдвард Дж. Бюргер^[en] • Солтан Вәлиев • Камил Вәлиев • Гадел Вахитов • Леонид Волгин^[d] • Билсур Габделхәев • Илшат Гайсин • Владимир Галкин • Фуат Ганиев • Мәхмүт Гәрәев • Рауис Гәрәев • Миркасыйм Госманов • Үзбәк Госманов • Марат Гыймадиев • Гали Даутов • Надир Дәүләт • Анатолий Дрегалин • Владимир Ефимов^[d] • Габдулла Җиһаншин • Мәкъсүт Зарипов • Лидия Зарипова • Диләвер Зөбәеров • Азат Зыятдинов • Борис Иванов • Виктор Иванов • Владимир Иванов • Газыйм Идрисов • Зинфәр Исмәгыйлев • Әбрар Кәримуллин • Петр Кирпичников • Василий Киршин • Сергей Кляшторный^[d] • Юрий Кожевников • Александр Коновалов • Юрий Коноплёв • Аркадий Кузнецов • Инна Лещинская • Василий Лихачев • Валерий Лузгин • Валерий Лунин^[d] • Фёдор Мадякин • Валерий Максимов • Фоат Мансуров • Герман Марченко • Мирза Мәхмүтов • Туфан Миңнуллин • Сергей Михайлов • Әзһәр Мөхәммәдиев • Данияр Мөштәри • Рәфыйк Нәфыйков • Энгель Неттевич^[d] • Рәшид Нугаев • Илдус Нуретдинов • Аркадий Пудовик • Габделхәмит Равилов • Александр Рябов • Илдар Салихов • Ренат Сәйфуллин^[d] • Марсель Сәлимҗанов • Ибраһим Сафин • Фатыйх Сибәгатуллин • Тәлгат Сираҗетдинов • Эдуард Ситдыйков • Всеволод Талантов • Илтөзәр Терегулов • Валентин Тронов • Диләрә Тумашева • Алексей Тунаков • Владимир Федотов • Иштван Фодор^[d] • Сәламбәк Хаҗиев • Альфред Халиков • Илдус Хәйбуллин • Филзә Хәмидуллин • Мансур Хәсәнов • Теодор Хелльбрюгге^[d] • Шамил Чабдаров • Ягъсуф Шәфыйков • Томас Штрайль • Нил Юзиев • Алмаз Юлдашев • Фәйзерахман Юнысов • Разил Вәлиев